Oscar 2012: Ánh sáng diệu kỳ

Phim nào sẽ được giải Oscar xuất sắc?

Nếu hỏi bất cứ người nghệ sĩ bậc thầy nào, họ sẽ trả lời rằng cái đẹp có ba yếu tố: tính toàn vẹn, sự cân đối, và ánh sáng. Tình thực, ánh sáng là điểm khởi thủy cho nghành điện ảnh. Từ năm Thomas Edison phát minh ra sợi dây tốc mang dòng điện đến năm anh em nhà Lumière công chiếu cuốn phim đầu tiên La Sortie des Usines Lumière, Paris vẫn là trung tâm văn hóa của các môn nghệ thuật. Những nghệ nhân bậc thầy như Picasso, Matisse, Cézanne và Gertrude Stein tụ tập về đây để tìm cảm hứng. Tiếc thay, Thế Chiến Thứ Nhất bùng nổ và chia rẽ duyên tình của Paris với ngôn nghệ thuật thứ bảy đang trong giai đoạn khai hoa nở nhụy. Ánh sáng đến trú ngụ tại Hollywood, và được khai triển thành một ngành công nghiệp trù phú.

Georges Méliès

Sau Thế Chiến Thứ Nhất, Paris chẳng bao giờ đòi lại được nguồn sáng diệu kỳ này. 
Năm nay Hollywood trở về thời hoàng kim để tôn vinh nguồn ánh sáng từ thưở còn nhập nhoè.  Đạo diễn Martin Scorsese đi đầu trong công việc kêu gọi đồng nghiệp và những người yêu phim góp sức trùng tu hàng vạn cuốn phim đang bị ôxi hóa. Tác phẩm của Scorsese, Hugo dẫn đầu với 11 đề cử Oscar. Ông gói ghém tâm tình của mình qua câu truyện của bé Hugo mồ côi giúp đạo diễn cao tổ Georges Méliès tìm lại niềm đam mê. Với 10 đề cử Oscar, The Artist của đoàn làm phim người Pháp trở về nguồn cội dưới hình thức là một phim câm.

Phim nào có ánh sáng hoàn hảo để đoạt vương miện cao quý nhất của năm? Quan trọng hơn hết, có thể nào The Artist sẽ vượt mặt các phim Mỹ để đem về vinh quang cho Kinh Đô “Ánh Sáng” của ngày xưa? Cho rõ ngọn ngành, hãy tìm hiểu thêm về các giải chính của Oscar.

Best Supporting Actress – Nữ Diễn Viên Xuất Sắc Trong Vai Phụ

Năm 2011 được xem là một năm “âm thịnh dương suy” của Hollywood. Hai phim do các nữ diễn viên đóng vai chủ chốt – The Help và Bridemaids – được giới phê bình lẫn đại chúng nhiệt liệt ủng hộ. The Help, phỏng theo tiểu thuyết cùng tên của Kathryn Stockett, miêu tả mối quan hệ căng thẳng giữa những người giúp việc da đen và những người chủ da trắng tại miền đông nam Hoa Kỳ vào đầu thập niên ‘60s. Octavia Spencer nổi bật trong vai diễn.  Cô hóm hĩnh mang lại những giây phút hài hước trong một phim hết sức nghiêm trọng. Khi nhân vật Minny táo gán trả đũa cô chủ với chiếc bánh nướng độc nhất vô nhị, khán giả cũng như được trút giận trên sự bất công vẫn nhan nhãn xảy ra trong đời thường.

Hollywood có quan niệm rằng nữ diễn viên không thể nào chuyên chở nổi một phim hài. Với doanh thu hơn $288 triệu, Bridemaids cùng tốp nữ diễn viên đã chôn vùi quan niệm cổ hũ đó. Bridemaids theo bước chân mạo hiểm của sáu cô nàng trước ngày cưới. Nếu các cô dâu phụ yểu điệu và đáng yêu trong chiếc váy nữ tính, Melissa McCarthy phá cách từ trang phục dép quai, quần áo thốc thếch đến phong cách bặm trợn của một tay du đãng. Nếu là một giải thưởng do đại chúng bầu chọn, chắc chắn McCarthy sẽ thắng. Tuy nhiên Oscar luôn luôn nghiên về những lĩnh vực kịch tính.

Cùng được đề cử là Janet McTeer giả trai trong phim Albert Nobbs, Bérénice Bejo trở thành ngôi sao mới nổi trong The Artist, Jessica Chastain là cô chủ gợi cảm, đoản việc bếp núc trong The Help.

 
Best Supporting Actor – Nam Diễn Viên Xuất Sắc Trong Vai Phụ

Ưu tú và lão luyện nhất trong hạng mục này là Christopher Plummer. Với 82 tuổi đời, sự nghiệp kéo dài gần 50 năm (nổi danh từ vai Đại Úy Von Trapp trong phim The Sound of Music) Christopher Plummer đều đặn cống hiến những vai diễn tròn trịa. Trong Beginner, ông nhập vai Hal Fields - ông lão 75 tuổi thông báo với con và thế giới mình là người đồng tính. Trong một vai diễn phụ, Christopher chinh phục tình cảm của khán giả trong một thời hạn ngắn nhất. Thâm thuý với đôi mắt thoáng buồn khi bác sĩ khuyên ông về nhà chờ chết hoặc làm cho người xem hiếu kỳ khi ông hôn người tình trẻ măng của mình. Với một vai diễn thấu đáo và một sự nghiệp lớn lao như thế, Christopher Plummer đoạt tượng Oscar năm nay là một điều dễ hiểu.

Christopher Plummer

Cùng được đề cử là Kenneth Branagh hóa thân thành Sir Laurence Oliver trong My Week With Marilyn, Jonah Hill là người phụ tá rành số và thống kê trong Moneyball, Nick Nolte đóng vai người cha bất hạnh trong Warrior, Max von Sydow là ông già bí hiểm trong Extremely loud & Incredible Close.

Best Actress – Nữ Diễn Viên Xuất Sắc

Meryl Streep

Khi nghe tin Meryl Streep đảm nhiệm vai “Bà Đầm Thép” Margaret Thatcher, thế giới điện ảnh xôn xao cho rằng nữ diễn viên gạo cội này sẽ thống lãnh hạng mục Best Actress năm nay. Xét cho cùng, đây là một diễn viên với nhiều vai diễn để đời và đoạt nhiều thành tích cao quý nhất trong lịch sử điện ảnh.  Những người lớn lên trong những năm 1980s và đi qua “Chiến Tranh Lạnh” đặt kỳ vọng vào việc Meryl Streep sẽ biến hóa nữ anh hùng của họ thành một thần tượng bất tử trên màn ảnh lớn. Tiếc thay, dưới tay đạo diễn non nớt và kịch bản thiếu tinh tế, Iron Lady thích hợp là một phim tiểu sử trên đài History hoặc Biography hơn là một phim nhựa. Sự nhập vai hoàn hảo của Meryl Streep bị phá hỏng, và cuốn phim dài lê thê như bài giảng lịch sử.

Viola Davis trong phim The Help lại đi theo một quy trình hoàn toàn trái ngược. Tiểu thuyết The Help bị chê có cấu trúc tầm thường, giọng văn thiếu sáng tạo. Khi chuyển thể thành phim, năm nữ diễn viên bồi bổ một cốt truyện tròn trịa, có hậu và mang lại nhiều cảm xúc. Viola Davis đóng vai Aibileen, người giúp việc u sầu vì cái chết của đứa con trai duy nhất. ‘Hạt đắng’ ướp mầm trong lòng cô, và tích tụ thành ngọn lửa theo ngày tháng khi bị cô chủ ngược đãi. Trong vai Aibileen, Viola thể hiện lòng mến chúa, kiềm chế cơn giận với sự tử tế,  và chọn con đường văn hóa để giải tỏa những nhọc nhằn của mình. Với sự nhập vai nhuần nhuyễn và những xúc cảm thoát ra từ đôi mắt và gương mặt, Viola có thể vượt mặt Meryl Streep để trở thành nữ diễn viên da đen thứ hai đạt danh hiệu cao quý này. 
Cùng được đề cử là Glenn Close giả trai trong phim Albert Nobbs, Rooney Mara chính là The Girl With the Dragon Tattoo, và Michelle Williams trong My Week with Marilyn.

Best Actor – Nam Diễn Viên Xuất Sắc

Michael Lewis

Nghe tên của họ có thể làm cho nhịp tim ta đập loạn xạ. Trông thấy gương mặt của họ, sóng tình bùng cháy mạnh mẽ.  Họ không ai khác ngoài George Clooney và Brad Pitt, hai người đàn ông từng được tạp chí People tôn vinh là Người Đàn Ông Quyến Rũ Nhất Hành Tinh. Lại có Jean Dujardin điển trai đầy phong cách đến từ Pháp.

Trước tiên, hãy nói về Brad Pitt. Hãy nói về một năm thành công của anh với hai vai diễn ưu tú. Nhập vai một người cha nghiêm khắc trong phim The Tree of Life, Brad Pitt giành giải nam diễn viên xuất sắc tại liên hoan phim Cannes với sự thể hiện cá tính độc đáo. Phim thứ hai Moneyball là phim về môn bóng chày nhưng không hoàn toàn là một phim thể thao. Cốt tủy của Moneyball nói về một doanh nghiệp nhỏ phải phát huy sáng kiến không ngừng để tồn vong. Phỏng theo cuốn sách cùng tên của Michael Lewis, Brad Pitt đảm nhiệm vai Billy Beane - giám đốc quản lý đội bóng chày Oakland A’s. Với ngân sách nhỏ nhoi, anh khám phá ra phần thắng nằm trong tay nếu biết cách dùng người đúng nơi đúng lúc. Nếu vai diễn của anh trong The Tree of Life được đề cử thay vì Moneyball, Brad Pitt sẽ có xác suất thắng nhiều hơn.

Năm 2011 cũng là một năm đầy thu hoạch cho George Clooney. Vừa đạo diễn và viết kịch bản cho phim The Ides of Marc, và thành công tột bực với vai diễn trong The Descendants. Với kinh nghiệm đạo diễn, anh có cái nhìn mới về diễn xuất. Anh tìm thấy nhiều kỹ năng đa dạng và hiệu quả của nó. George Clooney thành công trong The Descendants vì anh đã diễn tả nội tâm khác thường so với những phim trước đây. Kết quả là màn diễn xuất cực kỳ gây ấn tượng. Nhưng lắm người lại cho rằng vẻ đẹp là con dao hai lưỡi. Nhiều người không thể tách rời George Clooney từ nhân vật: mái tóc anh bồng bềnh; gương mặt anh với những góc cạnh hoàn hảo; một George Clooney không thể thoát xác. Trong thời giá bão hòa, có khi nào một tên tuổi nổi tiếng làm hỏng giá trị của một màn diễn xuất? 

Được các diễn viên đồng nghiệp tôn vinh tại giải SAG, Jean Dujardin làm cuộc đua này trở nên gây cấn hơn. The Artist lấy bối cảnh Hollywood vào cuối thập niên 1920s và đầu thập niên 1930s khi công nghệ cho phép âm thanh đi đôi với hình ảnh. Jean Dujardin nhập vai George Valentin - nam diễn viên huy hoàng trong thời phim câm, và bị ngành công nghệ mới rời xa.  Bị giới hạn đối thoại, những cử chỉ và động tác của Jean Dujardin phải có tính chất phóng đại nhưng không đi quá trớn. Xem Jean Dujardin trong The Artist như được xem Douglas Fairbank hay John Gilbert tái thế. Từ phong cách tạo hình đến tính kiêu hãnh của những người đàn ông thời xưa, Jean Dujardin tỏa sáng và nghiễm nhiên trở thành một thần tượng gợi cảm mới.  
Cùng được đề cử là nam diễn viên Gary Oldman làm gián điệp trong Tinker, Tailor, Soldier, Spy, và Demián Bichir trong vai người cắt cỏ gốc Mễ vừa đương đầu với đứa con hư hỏng vừa phải lo bị trục xuất trong phim A Better Life.

Best Director – Đạo Diễn Xuất Sắc

Martin Scorsese

Đạo diễn Michel Hazanavicius có ý tưởng làm một phim câm đã từ lâu nhưng nhắc tới hai chữ “phim câm,” các nhà sản xuất nhìn anh ngao ngán như một kẻ điên rồ. Để thực hiện dự án này, anh tự nhủ phải tìm một người ‘điên’ hơn. Tìm mãi mới thấy nhà sản xuất ‘điên nhất’ nước Pháp, Thomas Langmann, con trai của cố đạo diễn Claude Berri (đạo diễn hai phim nổi tiếng Jean de Florette và  Manon des Sources.) Trước khi bắt tay vào công việc sáng tạo, Michel đắm mình vào thế giới của phim câm, đọc tiểu sử của những diễn viên, và nghe nhạc của thời 1920 và 1930s. Với khái niệm phá cách và sự chuẩn bị chu toàn, Michel Hazanavicius đã làm nên một tác phẩm độc đáo: trọn vẹn về mặt nghệ thuật, hài hòa về mặt tâm lý, và dù nhìn ở góc độ nào cũng thấy ánh sáng đẹp diệu kỳ.

Đạo diễn Martin Scorsese luôn cho ra những phim hay và đều đặn. Với Hugo, ông cố nhấn vào thông điệp trùng tu những thước phim cổ nhưng lại quên đi tổng thể của cuốn phim. Terrence Malick ít làm phim nhưng những phim của ông luôn luôn được đồng nghiệp coi trọng. Vấn đề chính của The Tree of Life là nó quá trừu tượng. Những cảnh đời thường xen lẫn với cảnh khủng long dạo bộ, núi lửa phun nhan thạch, hay vẻ đẹp của thiên hà tạo cảm giác mông lung, khó hiểu.
Cùng được đề cử là Alexander Payne cho The Descendants và Woody Allen cho Midnight in Paris

Best Picture – Phim Xuất Sắc

Hàn Lâm Viện Nghệ Thuật Hoa Kỳ một lần nữa lại tu bổ luật lệ ở hạng mục này. Số phim tham dự không cần phải là 10 mà đề cử từ 5 đến 10 phim xuất sắc trong năm dựa trên phẩm chất. Năm nay 9 phim được bình chọn. The Artist dẫn đầu với sự hoàn hảo về mọi mặt nghệ thuật. Hugo theo sau vì phim có hình thức nhưng thiếu ý thức kịch bản. The Help là một phim hay nhưng vai chính Skeeter quá yếu ớt từ những trang tiểu thuyết và không thể thành hình trên màn ảnh.  Midnight in Paris là một phim thú vị nhưng mang tính hoang đường và theo khuôn khổ kể chuyện thông thường của đạo diễn Woody Allen. The Tree of Life xuất sắc về hiệu quả hình ảnh nhưng quá trừu tượng và mênh mông theo khuôn khổ kể chuyện thông thường của đạo diễn Terrence Malick. 
Các phim khác được đề cử là The Descendant, Extremely Loud & Incredibly Close, Moneyball, và War Horse. 
Oscar Lần Thứ 84 với MC Billy Crystal phát sóng trên đài ABC Chủ Nhật, ngày 26 tháng 2 lúc 4pm (Pacific Standard Time)

Binh Matthew