Hoa Kỳ tạm bỏ qua tranh chấp Biển Đông

TOKYO – Các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông đã xong, Trung Quốc đã thắng và Hoa Kỳ không quan tâm nữa. Nhưng điều đó không hẳn là xấu.

Trong khi những tranh cãi về việc ai làm chủ bãi đá ngầm, đá nổi và bãi cạn ở Biển Đông có lẽ sẽ còn kéo dài, Hoa Kỳ để dành sức lực cho trận chiến quan trọng hơn: giữ các tuyến đường biển quan trọng được tự do lưu thông mà không bị quấy nhiễu.

Cuộc đối đầu kéo dài hàng tháng ở một bãi cạn ngoài khơi mà cả Trung Quốc lẫn Philippines đều giành chủ quyền, tất cả đã chấm dứt vào cuối tuần này khi chính phủ Obama báo hiệu sẽ không can thiệp. Có nghĩa là, tàu tuần duyên Trung Quốc, kẻ đã đuổi chiến hạm Philippines ra khỏi bãi cạn Scarborough hồi tháng 4, sẽ trụ lại đó vô thời hạn, cả những tàu đánh cá và tàu khảo sát biển.

Đây là tin xấu cho các nước láng giềng. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ biển Đông, cùng với lượng dự trữ dầu hỏa, khí đốt khổng lồ và những tài nguyên thiên nhiên khác. Khu vực gồm quần đảo Trường Sa, bãi cạn Scarborough, những đảo nhỏ và các vũng cạn rải rác khác mà Việt Nam, Malaysia, Đài Loan, Indonesia và Brunei đã tuyên bố chủ quyền. Nếu Hoa Kỳ không can thiệp vào, đứng về phía Philippines, nước mà họ ký hiệp ước phòng thủ chung đã 60 năm, thì chắc chắn họ sẽ không làm như thế với bất cứ nước nào. Không có sự giúp đỡ của Hoa Kỳ hoặc các nước bên ngoài, thì các nước này sẽ khó có sự lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc, và phải cắt bỏ bất cứ hợp đồng khai thác nào.

Đúng thế, điều đó có thể thúc đẩy Trung Quốc đưa ra những đòi hỏi mới (nhiều hơn nữa sau này), nhưng mối quan ngại lớn hơn là liệu Trung Quốc có dùng sức mạnh hải quân và không quân đang lớn mạnh để đe dọa các hoạt động trong vùng hay không. Hơn phân nửa các chuyến vận chuyển thương mại trên thế giới đi ngang qua Biển Đông, phần lớn là lượng dầu hỏa từ Trung Đông tới Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Đông Nam Á. Chỉ với sự hăm dọa cản trở sự thông thương đó cũng đủ tạo cho Trung Quốc lợi thế đáng kể trong bất cứ cuộc tranh cãi nào.

Theo ông Donald Weatherbee, giảng sư tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Walker, thuộc Đại học South Carolina: “Hoa Kỳ sẽ không gửi Đệ Thất Hạm đội đến để giải quyết các vấn đề về thủy sản hay san hô ở Biển Đông, bởi vì đó không phải là lợi ích cốt lõi của Hoa Kỳ. Lợi ích cốt lõi quốc gia của Hoa Kỳ là tự do hàng hải. (Cho tới nay), Trung Quốc đã không làm gì chứng tỏ họ sẽ cố gắng đóng các tuyến đường biển qua lại của các tàu Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, hoặc nước nào khác. Thời điểm mà Trung Quốc thách thức chúng ta bằng cách đó, thì vấn đề không còn là lợi ích quốc gia của Philippines hay Indonesia, mà là vấn đề lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ”.

Nhưng trong lúc Tổng thống Obama không giữ vai trò trọng tài trong các tuyên bố chủ quyền (khuyến cáo việc giải quyết trong hòa bình, bằng con đường ngoại giao – chỉ đáng làm như thế), bi kịch ở bãi cạn Scarborough cho thấy, các tranh chấp như thế không có nghĩa là Trung Quốc không phải trả giá. Sau cuộc họp với ông Benigno Aquino III, Tổng thống Philippines, tại Hoa Thịnh Đốn hôm thứ Sáu, Tổng thống Obama đã nói, Hoa Kỳ sẽ tăng cường lực lượng hải quân trong khu vực và sẽ giúp các đồng minh như Philippines làm như thế (tăng cường sức mạnh hải quân).

Tới nay, Hoa Kỳ và Philippines đã đồng ý mở cửa căn cứ không quân Clark Air Base trước kia và căn cứ hải quân ở Vịnh Subic để luân chuyển binh lính Mỹ, [các tàu hải quân] thăm viếng các hải cảng và các cuộc tập trận; [Hoa Kỳ] hiến tặng 2 tàu tuần duyên quá nhiệm nữa cho hải quân Philippines; và gửi các dụng cụ ra-đa và giám sát biển để canh chừng “bọn lạ”. Mặc dù căn cứ Clark và Subic bị đóng cửa vào đầu thập niên 90, Hoa Kỳ vẫn giữ khoảng 600 lính thuộc Lực lượng Đặc biệt tại một căn cứ quân sự Philippines, ở phía nam đất nước này trong gần một thập niên.

Clark Air Base

Tất cả là một phần của việc “tái cân bằng” lực lượng quân sự Hoa Kỳ trong khu vực. Thủy quân lục chiến di chuyển tới Úc. Hoa Kỳ và Nhật Bản đang có kế hoạch xây dựng các căn cứ huấn luyện chung trên quần đảo Marianas. Các chiến hạm duyên hải mới tinh sẽ dùng cho căn cứ ở Singapore. Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng, điều này không liên quan tới Trung Quốc, nhưng dĩ nhiên là hoàn toàn có liên quan.

Theo ông Jeffrey Hornung, phó giảng sư tại Viện Nghiên cứu An ninh, thuộc Trung tâm Á Châu-Thái Bình Dương ở Honolulu: “Trung Quốc xem việc này là một thí dụ của chính sách bao vây, bất kể Hoa Kỳ gọi đó là gì”.

Trong khi đó, Trung Quốc chẳng có bạn bè nào liên quan đến việc giải quyết tranh chấp tại Scarborough. Ngoài việc đưa tàu tuần có vũ trang và máy bay giám sát tới khu vực, Trung Quốc đã kêu gọi hủy bỏ hàng ngàn chuyến viếng thăm của du khách Trung Quốc tới Philippines, ngăn chặn các lô hàng nhập khẩu chuối từ Philippines, trị giá hàng chục triệu đô, và ngay cả hủy bỏ chuyến viếng thăm được nhiều người mong đợi của đội bóng rổ quốc gia Trung Quốc (Philippines nghèo nhưng mê bóng rổ, khó có thể biết được cách đáp trả nào mạnh bạo hơn).   

Cuộc tranh chấp chắc chắn gia tăng sức mạnh cho phe diều hâu ở Nhật, nước này cũng có vấn đề với Trung Quốc trong vùng lãnh hải của họ. Trung Quốc đã lớn tiếng tuyên bố chủ quyền trên quần đảo Senkaku, mà họ gọi là đảo Điếu Ngư, kể từ khi một tàu đánh cá Trung Quốc bị bắt giữ gần quần đảo này sau khi va chạm với một tàu tuần duyên của Nhật vào năm 2010. Nhật Bản đã thả tàu và thủy thủ đoàn sau khi Trung Quốc đáp trả bằng cách không bán đất hiếm [cho Nhật], hủy bỏ các chuyến du lịch tới Nhật và bắt giữ một số thương gia Nhật với cáo buộc gián điệp. (sau này Nhật Bản chấp thuận giao cho Philippines 10 tàu tuần tra, nhưng [Nhật] nói rằng không liên quan tới chuyện tranh chấp với Trung Quốc)

  

quần đảo Senkaku

Về phần mình, Trung Quốc đã giảm bớt tranh cãi với Nhật Bản trong những tháng gần đây và hứa sẽ không can thiệp vào quyền tự do hàng hải của bất cứ nước nào trong khu vực Biển Đông. Và có vẻ ngu xuẩn nếu [Trung Quốc] cố làm điều này. Với tỷ lệ chi tiêu quốc phòng hai con số [so với tổng sản lượng quốc gia], Trung Quốc vẫn còn nhiều năm mới có thể thách thức được sức mạnh quân sự Hoa Kỳ và Trung Quốc biết rõ điều đó. Trung Quốc cũng chẳng được lợi gì; kinh tế Trung Quốc hoàn toàn lệ thuộc vào mậu dịch giao thương đường biển và cắt đứt bất cứ đường hàng hải nào cũng có nghĩa là tự cắt đứt chính mình.

Vì thế, Hoa Kỳ đang nói với Trung Quốc rằng họ có thể vét hết thủy sản và dầu khí trên biển mà họ muốn – nhưng chớ có ý định phong tỏa tàu bè ở đó.

Người dịch: Trần Văn Minh

U.S. Takes A Pass - For Now - On China Sea Disputes

Reuters

Chinese surveillance ships stand vigil in the Scarborough Shoal, about 190 miles off the Philippine coast.

TOKYO – The territorial disputes in the South China Seas are over, China has won, and the U.S. couldn’t care less. But that’s not necessarily bad.

While arguments over who owns which reefs, rocks and lagoons in the South China Sea will likely drag on awhile, the U.S. is saving its powder for a more important fight: keeping vital shipping lanes free from potential interference.

A months-long standoff over a remote reef system claimed by both China and the Philippines all but ended this weekend when the Obama administration signaled it would not intervene.  That means Chinese patrol boats, which in April chased a Philippines’ warship from the Scarborough Shoal, will remain there as long they want. So, too, will Chinese fishing and commercial exploration ships.

That’s bad news for the neighbors. China has claimed virtually all of the South China Sea as its own, along with potentially huge deposits of oil, gas and other natural resources. The region includes the Spratly Islands, Scarborough Shoal and other scattered islets and shallows variously claimed by Vietnam, Malaysia, Taiwan, Indonesia and Brunei.  If the U.S. won’t wade in on behalf of the Philippines, with which it shares a 60-year-old mutual defense treaty, then it sure won’t do so for anybody else. Without U.S. or other outside help, those countries will have little choice but to accept the Chinese claims, and cut whatever joint-development deals they can.

Yes, that could embolden China to make additional new demands (more on that later), but the bigger worry is whether China will use its growing air and sea power to threaten movement through the region. More than half the world’s commercial shipping passes through the South China Sea, including nearly all Mideast oil bound for Japan, South Korea, China and Southeast Asia. Just the threat of interrupting that flow could give China serious leverage in any dispute.

“The U.S. is not going to send the 7th Fleet to resolve problems with fish or coral in the South China Sea, because that is not the vital interest of the United States,” says Donald Weatherbee, fellow at the University of South Carolina’s Walker Institute of International Studies.  “The vital American national interest is in freedom of navigation. (So far), China has done nothing to suggest that they are going to try to close off those waters to transit by vessels of the United States, Japan, Korea, or you name it. The minute the Chinese confronts us in that way, then it’s no longer a question of the Philippines or Indonesian national interest, it becomes a question of American national interests.”

But while Obama won’t referee competing territorial claims (urging a peaceful, diplomatic resolution — for what that’s worth), the Scarborough Shoal drama shows that such disputes won’t be cost-free for China. After meeting with Philippines President Benigno Aquino III in Washington on Friday, Obama said the U.S. will continue to build up its forces in the region, and will help allies like the Philippines do the same.

So far, the U.S. and Philippines have agreed to open the former Clark Air Base and Subic Bay naval facilities for U.S. troop rotations, port visits and training exercises; to donate two more retired U.S. Coast Guard cutters to the Philippines navy; and send radar and ocean-surveillance equipment to keep an eye on you-know-who. Although Clark and Subic were closed in the early ‘90s, the U.S. has kept about 600 Special Forces soldiers at a Philippines’ army base in the southern part of the country for nearly a decade.

All this is part of the “re-balancing” of U.S. forces in the region. Marines are moving to Australia. The U.S. and Japan are planning joint training bases in the Marianas. Spanking-new littoral combat ships will operate out of Singapore. The U.S. insists this is unrelated to China, but of course it’s completely related.

“China is going to view this as another example of containment, no matter what the U.S. calls it,” says Jeffrey Hornung, an associate professor at the Asia-Pacific Center for Security Studies in Honolulu.

Meanwhile, China hasn’t made any friends with its handling of the Scarborough dispute. In addition to charging in with armed patrol boats and surveillance planes, it called off the visits of thousands of Chinese tourists to the Philippines, blocked imports of tens of millions of dollars of Philippines bananas, and even cancelled the highly-anticipated visit of China’s national basketball team (in poor but basketball-mad Philippines, it’s hard to know which was the harsher response).

The dispute is sure to strengthen the hand of hawks in nearby Japan, which has a China problem in its own waters.  China has made strident claims to ownership of the Senkaku Islands, which it calls the Daioyu islands, ever since a Chinese fishing was seized near the islands after colliding with a Japanese coast guard cutter in 2010. Japan released the ship and crew after China responded by embargoing shipments of rare earth materials, cancelling tourist trips to Japan and arresting a handful of Japanese businessmen on spying charges. (Japan later agreed to give 10 patrol ships to the Philippines, but says that’s unrelated.)

For its part, China has played down the dispute with Japan in recent months, and has promised that it won’t interfere with anyone’s navigation rights in the South China Sea. And it would seem foolish even to try. For all its double-digit defense spending, China is still many years away from being able to challenge U.S. military power, and no doubt knows that. Nor would it seem to have much to gain; China’s economy is thoroughly dependent on sea-going trade and cutting off any shipping would mean cutting off its own, as well.

So the U.S. is telling China it can take all the fish and oil it can grab – but don’t try to stop any ships along the way.

By Kirk Spitzer