Nhà thơ "ngục sĩ" Nguyễn Chí Thiện từ trần

Thi sĩ Nguyễn Chí Thiện, được mệnh danh “Ngục sĩ”, nhà thơ phản kháng nổi tiếng nhất của Việt Nam, vừa từ trần tại Santa Ana, California, Hoa Kỳ lúc 7 giờ 17 phút sáng ngày 2/10/2012, hưởng thọ 73 tuổi.

Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện và tác phẩm "Hoa Địa Ngục".

Ông sinh ngày 27 tháng 2 năm 1939 tại Hà Nội, học hành và sinh sống ở Hà Nội, Hà Nam, Hải phòng với song thân phụ mẫu và một người chị.

Ông từng bị chế độ Việt Nam Dân chủ Cộng Hoà bắt giam từ năm 1961, vì tội “phản tuyên truyền” bằng những bài thơ phê phán chế độ. Được trả tự do vào tháng 11 năm 1964, đến tháng 2-1966 ông lại bị tống giam đến tháng 7-1977.  Ông viết lại bằng tay tập thơ “Hoa địa ngục” sáng tác và ghi nhớ trong tù.

Tháng 7-1979, ông đem đưa được tác phẩm này vào bên trong toà đại sứ Anh. Ông không đi tị nạn ở Anh và bị bắt ngay trước cổng toà đại sứ, bị tống giam thêm 12 năm, với chế độ giam giữ khắc nghiệt hơn hết so với những khoảng thời gian bị giam cầm trước đó.

Tập thơ “Hoa địa ngục” từ toà đại sứ Anh ở Hà Nội được chuyển tới giáo sư Patrick Honey (1925-2005) dạy tại đại học Luân đôn. Sau đó thơ ông được phổ biến trên báo chí, sách vở của người Việt hải ngoại, được dịch và xuất bản bằng Anh, Pháp, Việt ngữ. Năm 1985 ông được tặng thưởng khiếm diện giải thưởng thơ quốc tế tại Rotterdam.

Từ năm 1981 Tổ chức Ân xá Quốc tế Amnesty International, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Human Rights Watch và Tổ chức nhân quyền Quê Mẹ cùng phát động chiến dịch kêu gọi quốc tế can thiệp với nhà cầm quyền Việt Nam về trường hợp của ông.

Suốt thời gian đó ông bị giam tại Hoả Lò, Hà Nội, đến năm 1985 bị đưa đi biệt giam giữa rừng, kiệt sức và gần chết đói. Năm 1990 ông được đưa tới trại tù Ba Sao săn sóc thuốc men, và được trả tự do vào tháng 10 năm 1991.

Được anh ruột bảo lãnh sang Hoa Kỳ từ năm 1995, ông ghi lại và phổ biến tập “Hoa địa ngục” thứ nhì, gồm những bài ông sáng tác và ghi nhớ trong thời gian cầm tù sau . GS Nguyễn Ngọc Bích dịch tác phẩm nay sang Anh ngữ và xuất bản song ngữ. Ông viết tự truyện bằng Anh ngữ, được đại học Hawaii xuất bản trong “Beyond Works: Asian Writers on Their Works.”

Thi sĩ "ngục sĩ" Nguyễn Chí Thiện được giải thưởng của Hội Nhà văn Quốc tế vào năm 1998. Ông sang Pháp, ở lại đó 3 năm để viết “Hoả Lò tập truyện”. Tác phẩm được dịch sang Anh ngữ, đại học Yale xuất bản năm 2007.

Nhà thơ cư ngụ tại quân Cam California từ năm 2004, phải phấn đấu thường xuyên với những di chứng bệnh tật trong suốt 27 năm tù ngục, nhưng vẫn đi nhiều nơi để nói chuyện về kế hoạch dân chủ hoá Việt Nam.

Ông là một người độc thân, mất đi trong sự săn sóc của bạn bè thân hữu và những cuộc thăm viếng của những đồng bào Việt Nam ái mộ thơ văn của ông, ngưỡng mộ ý chí bất khuất của ông trước chế độ cộng sản của Nhà nước Việt Nam Xã hội Chủ Nghĩa.

Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện và tập thơ Hoa Địa Ngục...

Từ hơn 20 năm qua, tên tuổi Nguyễn Chí Thiện đã được công chúng biết đến như một nhà thơ của lao tù. Ông lấy chất liệu cho thơ từ những đoạn đời khổ ải, những mảnh đời tan nát, từ những ngày những tháng và những năm trong ngục tối, trong cùm kẹp, trong đói khát hận thù không phải chỉ của ông, mà của cả những bạn tù đồng cảnh ngộ. Ông tâm sự thế này về sự hình thành của thơ: 

Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện tại buổi ra mắt tập thơ Hoa Địa Ngục

Triệu cuộc đời khổ oan,
Nát tan trăm ngàn mảnh
Chắp lại mới hóa thành
Mấy vần thơ ai oán

Nàng thơ của ông không yêu kiều diễm lệ, mà là “một nàng thơ khốn khổ, nhục nhằn,” đói khát, hèn mọn: 

Nàng thơ của tôi khát thèm rau muống
Mộng bát cơm đầy, quý đói hay ma?

Nhưng chính cái đơn sơ, giản dị mà lại không tầm thường của thơ Nguyễn Chí Thiện đã khiến thơ ông đi thẳng vào tâm hồn người đọc và được độc giả khắp nơi đón nhận như một ngùơi thân. Không rào đón, không lễ nghi, không cần giới thiệu.
Trúơc khi tên Nguyễn Chí Thiện được biết đến, ngừơi Việt hải ngoại đã xúc động với một tập thơ không tên, không tác giả, được phổ biến dưới nhan đề được lấy từ một câu thơ trong tập, là “Tiếng Vọng từ đáy vực,” rồi “Chúc thư của một người Việt Nam.”

Lúc đó là tháng chín năm 1980. Mặc dù không biết tên tác giả, nhưng những tâm tình hực lửa lao tù đã nhanh chóng được chắp cánh bay khắp địa cầu nhờ sự tiếp tay phổ biến của các nhà báo, dịch giả, nhạc sĩ cũng như những người quan tâm đến tình hình nhân quyền tại Việt nam mà tập thơ là một bản cáo trạng viết bằng máu và nước mắt.
Bốn năm sau, tập thơ mới mang tên đích thực của nó là Hoa Địa Ngục với tác giả đích thực là Nguyễn Chí Thiện, dựa trên một bức thư tiết lộ của giáo sư P.J. Honey ở Anh quốc, bởi chính Nguyễn Chí Thiện đã đem tập thơ vào toà đại sứ Anh ở Hà Nội với bức thư ngắn mở đầu nguyên văn như sau: 

“Nhân danh hàng triệu nạn nhân vô tội của chế độ độc tài, đã ngã gục hay còn đang phải chịu đựng một cái chết dần mòn và đau đớn trong gông cùm công sản, tôi xin ông vui lòng cho phổ biến những bài thơ này trên mảnh đất tự do của quý quốc. Đó là kết quả 20 làm việc của tôi, phần lớn được sáng tác trong những năm tôi bị giam cầm.”
Ngay sau khi đưa được tập thơ vào toà đại sứ Anh tại Hà Nội, tức là đã chắp cánh được cho tâm tình của mình đi xa, nhà thơ bị đưa thẳng vào xà lim vừa lúc vừa bước chân ra khỏi sứ quán. Chân bước vào tù nhưng lòng hân hoan mở hội, Nguyễn Chí Thiện đã tả lại tâm tình của mình như sau:

Những lời quý thính giả vừa nghe được chính nhà thơ đọc cuối tuần qua tại Virginia, nhân dịp Tổ hợp xuất bản miền đông Hoa kỳ tổ chức buổi ra mắt “Hoa địa Ngục toàn tập” gồm hơn 700 bài thơ, cùng nhiều hình ảnh và tư liệu quý giá của một con người lấy trái tim, khối óc, máu, mồ hôi và sự đau đớn của chính mình để kết tinh thành thơ. 

Buổi ra mắt còn nhằm trả lời cho một thắc mắc không biết xuất phát từ đâu, nhưng đã loan truyền trong dư luận đồng bào hải ngoại, như lời đại diện nhà xuất bản, nhà văn Trương Anh Thụy cho biết như sau:

Trả lời cho những thắc mắc ấy, ngoài những hình ảnh và tư liệu được trưng bày, nhà thơ còn tuyên bố sẵn sàng làm các cuộc xét nghiệm để chứng minh chính mình là người đã đưa tập thơ vào toà đại sứ Anh tại Hà Nội hồi tháng sáu năm 1980. 

Xét nghiệm là chuyện tương lai, không biết có cần làm hay không, nhưng trước mắt, nhà thơ Nguyễn Chí Thiện đã chinh phục người nghe bằng chuyện thực xẩy ra trong những đoạn đời tù mà ông sử dụng như nguyên liệu thô để đưa vào thơ, và nhân thế giải thích ý nghĩa của những lời thơ có khi rất giản dị, nhưng mang trong nó những kinh nghiệm vô cùng đớn đau khắc nghiệt. 

Trước hết, ông cho biết lý do tại sao phải làm thơ. Thơ là phản ánh những kinh nghiệm đoạ đầy của tác giả, nên đau khổ chính là cái nôi của thơ. Và bởi nhà thơ coi thơ như một tiếng nói phản kháng, nên thơ của ông không cao siêu, cũng không thơ mộng. 

Nếu Phùng Quán từng sống trong đau khổ, và phải vịn câu thơ mà đứng dậy, thì Nguyễn Chí Thiện cũng nhờ thơ mà thóat được sự tuyệt vọng bởi, như một quy luật, khi sự tuyệt vọng đã được nói lên thành lời, thì nó đã thăng hoa để mang cứu rỗi cho chính ngừơi tuyệt vọng: 

Hơn 700 bài thơ của Nguyễn Chí Thiện quả nhiên là tiếng gọi từ đáy vực, là hoa của địa ngục và là chúc thư của một con người Việt Nam đau khổ.

Tác giả 'Hoa địa ngục' - Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện qua đời

QUẬN CAM, CA 2-10 (NV) - Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện, tác giả tập thơ Hoa Ðịa Ngục, vừa qua đời vào khoảng 8 giờ sáng Thứ Ba, 2 tháng 10, 2012, tại một bệnh viện ở thành phố Santa Ana, quận Cam, California, thọ 73 tuổi.

Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện vào bệnh viện vào sáng sớm ngày 26 Tháng Chín, 2012. Tại đây, bệnh viện điều trị chứng nhiễm trùng đường phổi nhưng ông vẫn thấy đau ởngực. Một số xét nghiệm cả về tim mạch, chụp phim và lấy mẫu phổi (biopsy) truy tìm ung thư cũng đã được thực hiện.

Tuy nhiên, cho đến sáng ngày Thứ Hai, 1 Tháng Mười 2012 thì bệnh trở nặng. Mười giờ sáng Thứ Hai, Linh Mục Cao Phương Kỷ đã làm các nghi thức cần thiết để ông trởthành một tín đồ Công Giáo theo ước nguyện trước sự chứng kiến của ông bà Bác Sĩ Trần Văn Cảo, Tiến Sĩ Nguyễn Thanh Trang, bà Lâm Thiên Hương, nhà văn Trần Phong Vũ.

Người kề cận bên nhà thơ Nguyễn Chí Thiện trong phút lâm chung và cũng là người vuốt mắt cho ông là nhà văn Trần Phong Vũ.

Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện (bên phải) gặp dịch giả Huỳnh Sanh Thông (bên trái) tại thành phố New Haven, Connecticut, hồi Tháng Tư 2005.

Ông Nguyễn Chí Thiện sinh năm 1939 tại Hà Nội. Ông có một người anh là sĩ quan cao cấp VNCH đang ở sống ở tiểu bang Virginia, hai người chị ở Việt Nam.

Ông bị tù tổng cộng 27 năm qua nhiều nhà tù miền Bắc, đặc biệt là nhà tù nổi tiếng Cổng Trời. Lần ra khỏi tù sau cùng của ông là ngày 28 Tháng Mười 1991.

Khi ông chạy vào Tòa Ðại Sứ Anh Quốc ở Hà Nội đưa tập thơ và xin tị nạn chính trị, viên chức tòa đại sứ chỉ nhận tập thơ để chuyển ra ngoại quốc và cho biết họ không giúp ông tỵ nạn chính trị được. Bước ra khỏi trụ sở Tòa Ðại Sứ Anh thì ông bị công an CSVN bắt giữ liền.

Nhờ sự can thiệp đặc biệt của nhiều nhân vật quốc tế, ông đã được chế độ Hà Nội thả cho đi Mỹ định cư Tháng Giêng 1995.

Ông đã đem kinh nghiệm về chế độ Cộng Sản, kinh nghiệm tù đày trình bày với các cộng đồng người Việt khắp nơi từ Hoa Kỳ, Canada, Âu Châu và Úc Châu.

Tập thơ Hoa Ðịa Ngục đã được dịch ra Anh, Pháp, Ðức và Hòa Lan ngữ.

Sau khi đến Mỹ, năm 2001 ông cho xuất bản tập truyện Hỏa Lò. Tập truyện Hai Chuyện Tù được ông xuất bản năm 2008.

Ông Nguyễn Chí Thiện từng gặp cha Chính Vinh, cha Nguyễn Văn Lý trong nhà tù CSVN.

Nhân cách và cái chết của cha Chính Vinh tại nhà tù Cổng Trời (tỉnh Hà Giang) được nhiều người viết hồi ký kể lại trong đó có ông Kiều Duy Vĩnh. Ông Vĩnh là một trong rất ít người thoát chết trở về sau nhiều năm bị giam ở trại Cổng Trời, mới qua đời hồi Tháng Bảy vừa qua và cũng đã chịu các phép bí tích để trở thành tín đồ Công Giáo.

Những kỷ niệm cũng như nhân cách của cha Chính Vinh, Linh Mục Lý đã gây ấn tượng sâu sắc thúc đẩy nhà thơ Nguyễn Chí Thiện chọn đức tin Công Giáo và lấy tên thánh là Thomas More.

Tác giả Hoa Địa Ngục

Vào năm 1980, người ta thấy xuất hiện ở hải ngoại một tập thơ không có tên tác giả, xuất bản bởi “Ủy Ban Tranh Ðấu cho Tù Nhân Chính Trị tại Việt Nam”. Tập thơ mang tựa đề “Tiếng Vọng Từ Ðáy Vực” mà tác giả là “Ngục sĩ” hay khuyết danh. Ít tuần lễsau, tạp chí Văn Nghệ Tiền Phong đưa ra một ấn bản cùng một nội dung nhưng với tựa đề “Bản Chúc Thư Của Một Người Việt Nam”.

Tựa đề tập thơ Hoa Ðịa Ngục có từ khi Yale Center for International & Area Studiesấn hành bản Anh ngữ Flowers From Hell do ông Huỳnh Sanh Thông dịch. Sau người ta mới biết tác giả tập thơ là Nguyễn Chí Thiện.

Những bài thơ của ông trong tập Hoa Ðịa Ngục gây xúc động sâu xa trong tâm thức người đọc về cái đói, sự đày đọa ác độc, sự gian ác của chế độ Cộng Sản đối với con người.

Tập thơ thoát ra khỏi Việt Nam khi nhà thơ lén lút mang tới Tòa Ðại Sứ Anh tại Hà Nội và được Giáo Sư Patrick J. Honey thuộc đại học London sang Việt Nam Tháng Bảy năm 1979 và mang về. Kèm trong tập thơ 400 trang viết tay này là lá thư mở đầu với lời ngỏ:

“Nhân danh hàng triệu nạn nhân vô tội của chế độ độc tài, đã ngã gục hay còn đang phải chịu đựng một cái chết dần mòn và đau đớn trong gông cùm cộng sản, tôi xin ông vui lòng cho phổ biến những bài thơ này trên mảnh đất tự do của quý quốc. Ðó là kết quả 20 năm làm việc của tôi, phần lớn được sáng tác trong những năm tôi bị giam cầm.” (TN)

Hoa địa ngục tưới bằng xương máu thịt 

Trộn mồ hôi chó ngựa, lệ ly tan 

Hoa trưởng sinh trong tù bệnh, cơ hàn 

Hương ẩm mốc, mầu nhở nham, xám xịt. 

Tôi nhắm mắt...

Tôi nhắm mắt nằm yên không ngủ

Kẻng báo rền vang, sáng tự bao giờ

Tôi nằm yên không nghĩ ngợi không mơ

Mà lịm chết trong bóng mờ ủ rũ:

Bóng mẹ cha già đớn đau hóa mụ

Đêm tối mênh mông đóm lửa vật vờ

Bóng cuộc đời tôi lặng vắng như tờ

Thất thểu, bơ vơ, khóc cười lỡ dở

Bóng nhợt xám vài mối tình khổ sở

Lảo đảo đi về, tuyệt vọng âm u

Bóng hình tôi ho ra máu, lưng gù

Mở mắt ra sừng sững bóng trại tù! (1969)

Sẽ có một ngày

Sẽ có một ngày con người hôm nay

Vất súng, vất cùm, vất cờ, vất Đảng

Đội lại khăn tang, quay ngang vòng nạng 

Oan khiên!

Về với miếu đường, mồ mả, gia tiên

Mấy chục năm trời bức bách lãng quên

Bao hận thù độc địa dấy lên

Theo hương khói êm lan, tan về cao rộng

Tất cả bị lùa qua cơn ác mộng

Kẻ lọc lừa, kẻ bạo lực xô chân

Sống sót về đây an nhờ phúc phận

Trong buổi đoàn viên huynh đệ tương thân

Đứng bên nhau trên mất mát quây quần

Kẻ bùi ngùi hối hận.
Kẻ bồi hồi kính cẩn
Đặt vòng hoa tái ngộ lên mộ cha ông
Khai sáng kỷ nguyên tã trắng thắng cơ hồng!
Tiếng sáo mục đồng êm ả
Tình quê tha thiết ngân nga
Thay tiếng tiến quân ca
Và quốc tế ca
Là tiếng sáo diều trên trời xanh bao la!

Thơ Của Tôi 

Thơ của tôi không phải là thơ 

Mà là tiếng cuộc đời nức nở 

Tiếng cửa nhà giam ngòm đen khép mở 

Tiếng khò khè hai lá phổi hang sơ 

Tiếng đất vùi đổ xuống lấp niềm mơ 

Tiếng khai quật cuốc đào lên nỗi nhớ 

Tiếng răng lạnh đập vào nhau khổ sở 

Tiếng dạ dầy đói lả bóp bâng quơ 

Tiếng tim buồn thoi thóp đập bơ vơ 

Tiếng bất lực trước muôn ngàn sụp lở 

Toàn tiếng của cuộc đời sống dở 

Và chết thời cũng dở, phải đâu thơ! (1970) 

Trong bóng đêm 

Trong bóng đêm đè nghẹt

Phục sẵn một mặt trời

Trong đau khổ không lời

Phục sẵn toàn sấm sét

Trong lớp người đói rét

Phục sẵn những đoàn quân

Khi vận nước xoay vần

Tất cả thành nguyên tử. (1976) 

Từ Vượn Lên Người

Từ vượn lên người mất mấy triệu năm

Từ người xuống vượn mất bao năm?...

Xin mời thế giới tới thăm

Những trại tập trung núi rừng sâu thẳm

Tù nhân ở truồng từng bày đứng tắm...

Loại vượn này không nhanh mà rất chậm

Khác vượn thời tiền sử xa xăm.

Chúng đói chúng gầy như những cái tăm

Và làm ra của cải quanh năm

Xin mời thế giới tới thăm. (1967)

Nếu trời còn 

Nếu trời còn để có một ngày mai.

Tôi sẽ kể chuyện đêm dài khủng khiếp.

Cho thế hệ hiện nay cùng đàn sau kế tiếp.

Giật mình thức tỉnh, thương đau.

Phẫn nộ trào dâng, dốc sức cùng nhau.

Đánh phọt óc con rắn hồng độc hại.

Giải phóng cả một phần ba nhân loại.

Bị nó cuốn tròn sống trong ngắc ngoải (1960). 

Nhắm mắt là...

Nhắm mắt là con nhìn thấy ngay

Mẹ mắt mờ run bước cạnh thầy

Căn gác âm thầm ngao ngán quá

Hai bóng già nua tối lại ngày.

Mơ về căn gác yêu thương ấy

Tan nát lòng con lắm, mẹ thầy

Đau ốm, hao gầy, đôi mắt lóa

Đêm ngày trông đợi đứa con xa

Giam hãm trong rừng cây vách đá

Con vẫn hình dung thấy cảnh nhà

Lệ ứa hai hàng hoen ướt má

Mẹ khóc vì con mãi, mẹ già!

Thầy hỡi, con hình dung rõ quá!

Thờ thẫn vào ra, nét mặt gầy

Hình bóng muôn vàn đau xót ấy

Quặn buốt lòng con tới đọa đày! (1968) 

Tôi lấy thơ 

Tôi lấy thơ thuở còn đi học 

Buổi gặp nhau đầu Thơ đã biết yêu tôi 

Thơ của tôi thời ấy đẹp như Kiều 

Lộng lẫy như Tần cung nữ 

Những cô Lý cô Hình cô Sử 

Tôi quên, tôi quá yêu rồi 

Thơ thường buồn, 

Thơ cũng như tôi 

Chỉ có bạn bè là Mơ và Mộng 

Thơ lấy tôi vì tôi không thể sống 

Không Thơ an ủi bên mình 

Đám cưới chúng tôi một đám cưới tình 

Chỉ có Mộng Mơ phù dâu phù rể 

Thơ giờ đã tay bồng tay bế 

Tù lao đầy đọa xanh gầy 

Thơ dọn nhà ra khỏi cung mây 

Từ buổi mộng mơ hóa thành ngu xuẩn! 

Đời chê Thơ nhiều buồn đau, hờn giận 

Không chịu bôi hồng trát phấn 

Bán mình cho Đảng nuôi thân 

Gắn bó cùng tôi Thơ khổ vô ngần 

Chia sẻ bao sầu bao hận 

Thơ chịu âm thầm chung thủy tận khi nao? 

--Tận khi nào 

Anh nói với Thơ lời dối trá."  (1963) 

Tôi Tin Chắc Một Điều 

Tôi tin chắc một điều 

Một điều tất yếu 

Là ngày mai mặt trời sẽ chiếu 

Tôi lại nghĩ một điều 

Một điều sâu thẳm 

Là đêm tàn Cộng Sản tối tăm 

Có thể kéo dài hàng mấy mươi năm 

Và như thế sẽ buồn lắm lắm 

Cho kiếp người sống chẳng bao lăm! (1969) 

Đau Đớn Lắm 

Đau đớn lắm cái lầm to thế kỷ 

Sử sách ngàn đời còn mãi khắc ghi! 

Mấy chục năm trời xương máu đổ đi 

Thử hỏi dân đen thu được những gì? 

Ngoài một số từ lừa mị kẻ ngu si! 

Người công nhân trước gọi cu li 

Người lính cũ nay gọi là chiến sĩ 

Song vẫn vác, vẫn khuân, vẫn đói nghèo, vẫn bị 

Đẩy đi chiến trường chết hoài, chết phí 

Cho một lũ trung ương lợn ỉ! 

Đau đớn lắm cái lầm to thế kỷ 

Sử sách ngàn đời còn mãi khắc ghi! (1970) 

Lãnh Tụ 

Lãnh tụ béo nục 

Dân đen gầy rục! 

Lao động hùng hục 

Họp hành liên tục 

Đói ăn khắc phục 

Kêu ca tống ngục! 

Cộng sản đánh gục 

Đời mới hết nhục! (1962) 

Không có gì quý hơn độc lập tự do 

"Không có gì quý hơn độc lập tự do 

Tôi biết nó, thằng nói câu nói đó 

Tôi biết nó, đồng bào miền Bắc này biết nó 

Việc nó làm, tội nó phạm ra sao. 

Nó đầu tiên đem râu nó bện vào 

Hình xác lão Mao lông lá 

Bàn tay Nga đầy băng tuyết giá 

Cũng nhoài qua lục địa Trung Hoa 

Không phải xoa đầu mà túm tóc nó từ xa 

Nó đứng không yên, tất bật, điên đầu 

Lúc rụi vào Tầu, lúc rúc vào Nga 

Nó gọi Tầu Nga là cha anh nó 

Và tình nguyện làm con chó nhỏ 

Xông xáo giữ nhà gác ngõ cho cha anh 

Ôi độc lập tự do! 

Xưa cũng chỉ vì quý hai thứ đó 

Đất Bắc mắc lừa mất vào tay nó 

Nhưng nay mà vẫn còn có người mơ hồ nghe nó 

Nó mới vạn lần cần nguyền rủa thật to" (1968) 

Hôm nay 19-5 

Hôm nay 19-5 

Tôi nằm 

Toan làm thơ chửi Bác 

Vần thơ mới hơi phang phác 

Thì tôi thôi 

Tôi nghĩ Bác 

Chính trị gia sọt rác 

Không đáng để tôi 

Đổ mồ hôi 

Làm thơ 

Dù là thơ chửi Bác 

Đến thằng Mác 

Tổ sư Bác! 

Cũng chưa được tôi nguệch ngoạc vài câu! 

Thôi hơi đâu 

Mặc thây bọn văn sĩ cô đầu 

Vuốt râu, xoa đầu, mơn trớn Bác. 

Thế rồi tôi đi làm việc khác. Kệ cha Bác!" (1964)

Khi Mỹ chạy 

Khi Mỹ chạy bỏ miền Nam cho Cộng sản 

Sức mạnh toàn cầu nhục nhã kêu than 

Giữa tù lao, bệnh hoạn, cơ hàn 

Thơ vẫn bắn, và thừa dư sức đạn! 

Vì thơ biết một ngày mai xa xôi nhưng sáng lạn 

Không giành cho thế lực yêu gian 

Tuyệt vọng dẫu lan tràn 

Hy vọng dẫu tiêu tan 

Dân nước dẫu đêm dài ai oán 

Thơ vẫn đó, vẫn gông cùm trên ván 

Âm thầm, thâm tím, kiên gan 

Biến trái tim thành "chiếu yêu kính" giúp nhân gian 

Nhận rõ nguyên hình Cộng sản 

Tất cả suy tàn, sức thơ vô hạn 

Thắng không gian mà thắng cả thời gian 

Sắt thép quân thù năm tháng rỉ han!  (1975) 

Vì ấu trĩ 

Vì ấu trĩ, thờ ơ, u tối, 

Vì muốn an thân, vì tiếc máu xương... 

Cả những kẻ đã nằm trong mả 

Và những bào thai trong bụng mẹ trót sinh ra 

Chúng sẽ có quyền nguyền rủa lũ ông cha 

Đã để chúng sa xuống hầm tai vạ. 

Lỗi lầm tại ai? Xét ra tất cả, 

Mấy ai người đem hết tâm can... 

Ai đứng dậy diệt trừ lũ quỉ, 

Ai trái tim lân mẫn vạn dân tàn? (1975)

Nếu có trời 

Nếu có trời, đời tôi phải khác 

Đâu bị đói nghèo, tù lao tan tác! 

Vì tôi chưa làm việc gì độc ác 

Và luôn sống với tâm tình chất phác 

Dù toàn gặp những điều bội bạc 

Và lòng buồn như đêm sa mạc! (1960)

Không có chỗ 

Không có chỗ trên con tàu quả đất 

Tôi là người hành khách bơ vơ 

Lỡ chuyến, lầm ga, mất cắp, bây giờ 

Tôi ủ rũ trên sàn toa lạnh ngắc 

Cái toa đen dành cho súc vật (1967)

Tôi khổ gấp trăm lần 

Tôi khổ gấp trăm lần hơn Đại Thánh 

Mang trên đầu đủ thứ mũ kim cô 

Thần chú đau thương: "Tất cả tan tành!". 

Khoan vào óc đêm ngày muôn vạn lỗ! 

Đời tôi giữa Ngũ Hành Sơn cấm cố 

Không mong Đường Tam Tạng tới buông tha 

Tự mình tôi, tôi phải cứu tôi ra 

Đập tan hết để xoay vần mệnh số! 

Hoa quả sơn trong cõi lòng nát đổ 

Là một nguồn an ủi lớn bao la 

Với Tề Thiên đó chỉ là đất tổ 

Với tôi là trời mộng ước cao xa! (1969)

Một tay em trổ 

Một tay em trổ: Đời xua đuổi! 

Một tay em trổ: Hận vô bờ! 

Thế giới ơi! người có thể ngờ? 

Đó là một tù nhân tám tuổi! 

Trên bước đường tù, tôi rong ruổi 

Tôi gặp hàng ngàn em bé như em! (1971)

Tôi, một kẻ 

Tôi, một kẻ không gia đình, bè bạn

Sống một mình, bệnh hoạn xanh xao

Chai nước con, chiếc điếu hút thuốc lào

Chiếc giường vải, chiếc bàn bằng gỗ cũ

Đồ đạc tôi thế là tạm đủ

Cuộc sống nghèo hèn, không ước không mơ

Ngoài thời gian dạy học vài giờ

Tôi tìm kiếm niềm khuây trong sách vở

Ít ra khỏi căn buồng con tôi ở

Chủ nhật, ngày thường tôi thấy như nhau

Những khi buồn tôi đem điếu ra lau

Hoặc khe khẽ ngâm một vài câu thơ cổ

Mỗi tháng một lần tôi mang phiếu sổ

Tiêu chuẩn thịt, đường một lạng mua ăn

Trong lòng tôi chỉ một nỗi băn khoăn

Sợ bị bắt, bị nghi là bất mãn." (1966) 

Trên mảnh đất 

Trên mảnh đất, Đảng gieo mầm tội lỗi! 

Trong lành cũng phải tanh hôi! 

Trẻ con chưa nứt mắt đã tù rồi! 

Bạo lực đi về rất vội! 

Chết trận, chết tù, hỡi ơi xã hội! 

Biết bao là vợ góa, con côi, 

Bán trôn rồi lại bán cả mồ hôi, 

Mà đói rét vẫn quần cho sớm tối! 

Mảnh đất chờ trông và sám hối 

Thức giả tiêu sầu chai nước lã đun sôi! (1964)

Có phải em là 

Có phải em là em bé? 

Bố tập trung xa cách đã mười năm? 

Bố dượng em là bác da ngăm ngăm, 

Là đồng chí bí thư nơi mẹ em công tác? 

- Anh là bạn tù của bố em, từ tỉnh khác 

Về tìm em để nhắn hộ tin... 

Bố em giờ đau ốm cần xin 

Ít ký ninh, ít đường đen bồi dưỡng! 

Bố dặn mẹ hãy an lòng, đừng ngượng 

Bố hiểu cảnh tình rất thương mẹ và em 

Hãy nín đi em đừng khóc! 

Bố sắp về rồi, bố sẽ cho em đi học, 

Mua cho em đôi dép em đi... 

Em sẽ được là thiếu nhi quàng khăn đỏ 

Là cháu ngoan bác Hồ em có thích không? 

--Có thích (1976) 

Những thiếu nhi 

Những thiếu nhi điển hình chế độ 

Thuở mới đi tù trông thật ngộ! 

Lon xon không phải mặc quần 

Chiếc áo tù dài phủ kín chân 

Giờ thấm thoát mười xuân đã lớn 

Mặt mũi vêu vao, tính tình hung tợn! 

Mở miệng là chửi bới chẳng từ ai! 

Có thể giết người vì củ sắn củ khoai! (1966) 

Bác Hồ rồi lại 

Bác Hồ rồi lại Bác Tôn! 

Cả hai đều thích ôm hôn nhi đồng 

Nước da hai bác màu hồng 

Nước da các cháu nhi đồng màu xanh 

Giữa hai cái mặt bành bành 

Những khăn quàng đỏ bay quanh cổ cò! (1970)

Đồng lầy

Ngày ấy, tuy xa mà như còn đấy 

Tuổi hai mươi, tuổi bước vào đời 

Hồn lộng cao, gió thổi chơi vơi 

Bốn phía bao la chỉ thấy 

Chân mây, rộng mới tuyệt vời! 

Ngất ngây, làm sao ngờ tới 

Bùn đọng hồ ao mạn dưới phục chờ! 

Tuổi hai mươi, tuổi của không ngờ 

Không sợ! 

Viển vông đẹp tựa bài thơ 

Mơ ước 

Đợi chờ 

Vĩ đại... 

Nhưng rồi một sớm đầu thu mùa thu trở lại 

Tuổi hai mươi mắt nhìn đời trẻ dại 

Ngỡ cờ sao rực rỡ 

Tô thắm màu xứ sở yêu thương. 

Có ngờ đâu giáo giở đã lên đường 

Hung bạo phá bờ kim cổ 

Tiếng mối giường rung đổ chuyển non sông 

Mặt trời sự sống 

Thổ ra từng vũng máu hồng 

Ôi tiếc thương bao mùa lúa vun trồng 

Một mùa thu nước lũ 

Trở thành bùn nước mênh mông 

Lớp lớp sóng hồng man dại 

Chìm trôi quá khứ tương lai 

Máu, lệ, mồ hôi, rớt rãi 

Đi về ai nhận ra ai! 

Khiếp sợ, sửng sờ, tê dại! 

Lịch sử quay tít vòng ngược lại 

Thời hùm beo rắn rết công khai 

Ngàn vạn đấu trường mọc dậy giữa ban mai 

Đúng lúc đất trời nhợt nhạt 

Bọn giết người giảo hoạt 

Nâng cốc mừng thắng lợi liên hoan 

Điệu nhạc cơ hàn thăm thẳm miên man 

Điệp khúc lìa tan thúc giục 

Ngục tù cất bước oan khiên 

Thành thị thôn quê sơn hải trăm miền 

Hội tụ! 

Bãi sú, bờ lau, rừng rú 

Thây người vun bón nuôi cây, 

Đạo lý tối cao ở xứ đồng lầy 

Là lừa thầy, phản bạn 

Và tuyệt đối trung thành vô hạn 

Với Đảng, với Đoàn, với lãnh tụ thiêng liêng 

Hạt thóc, hạt ngô phút hóa xích xiềng 

Họa, phúc toàn quyền của Đảng 

Dần dà năm tháng 

Mắt ngả sắc vàng, da sắc xám 

Đi về ai nhận ra ai? 

Ôi ngàn hoa run tái! 

Đáng thương giữa chốn đồng lầy 

Sậy úa lau gầy, lạc loài thảm hại 

Rồi đây, khi mặt trời thức dậy 

Chắc là hoa đã tàn phai 

Chẳng còn được thấy! 

Tôi vẫn ngồi yên mơ màng như vậy 

Mặc cho đàn muỗi quấy rầy 

Bóng tối lan đầy khắp lối 

Không còn phân biệt nổi 

Trâu hay người lặn lội phía bờ xa 

Gai ốc nổi trên da 

Cái họa áo cơm không chừa ai hết! 

Buồn nghĩ tới chuyện xưa Thần chết 

Cùng lão tiều đốn củi già nua 

Tôi ngước trông xem có một ngôi chùa 

Ngôi chùa đã trở thành huyễn mộng. 

Con ác điểu hoài nghi xù đôi cánh rộng 

Truy lùng mồ mả cha ông 

Thánh thất miếu đường xáo động 

Con thuyền chở đạo nghiêng chao 

Sóng gió thét gào, man rợ 

Tiếng sinh linh nức nở, âm thầm 

Mặt đất tím bầm, tiết đọng 

Lá cờ lật lọng 

Nhân buổi dương tàn âm thịnh cao bay! 

Thần tượng cuồng quay, hình thay lốt rũ 

Hang Pắc-Bó hoá thành hang ác thú 

Bác Hồ già hóa dạng bác Hồ Ly 

Đôi dép lốp nặng bằng trăm đôi dép sắt 

Bộ ka-ki vàng, vàng như mắt dân đen 

Qủy quái, đê hèn, lừa đảo! 

Gia tài tra khảo cướp trơn tay 

Từ buổi Qủy vương hớn hở mặt mày 

Đứng trước Đảng kỳ trịnh trọng 

Đọc lời khai mạc thủa hoang sơ 

Tụ tập đảng viên đại hội dưới cờ 

Nguyện đem cuộc đời hơi thở 

Đạp bằng, phá vỡ 

Ngàn năm văn hiến ông cha. 

Ảo vọng dựng lên một thứ sơn hà 

Mê muội, nặng nề không hề nghiêng ngả 

Nó lùa, nó thả 

Lũ mặt người dạ thú xông ra 

Khiến đồng xa 

Nơi mấp mô mồ mả 

Các hồn ma cũng hả vong linh 

Vì thấy địa ngục của mình 

Còn ít nhục hình hơn dương thế! 

Mạng sống không bằng con giun con dế 

Đầu ngửng lên tuy nhìn thấy trời xanh 

Mà chân không thể nào rút khỏi 

Vũng lầy man mọi hôi tanh 

Ma qủy rình canh, nghiệt ngã 

Rau cháo cầm hơi, mồ hôi tầm tã 

Bọn sậy lau đã chán cả chờ trông 

Hầu cam phận sống trong bùn xám 

Đời càng u ám 

Qủy vương càng đình đám liên hồi 

Ôi, dần dà tôi không phải là tôi 

Một khối rũ mòn nhức nhối 

Mang đầy mộng ước thiu ôi. 

Nếu tôi đổ mồ hôi 

Mồ hôi sẽ hòa máu phổi 

Nhưng những niêu cơm quá vơi mà Đảng đem phân phối 

Không nhường thịt gân một chỗ để đàn hồi! 

Bao đêm rồi tôi nguyện luyện hồn tôi 

Trút bỏ buồn đau tiếc hối 

Nén dập hờn căm dữ dội 

Ngày đêm dìm luộc thân tôi 

Nhão nhừ, nóng hổi! 

Nhưng làm sao trút và nén nổi 

Nhưng làm sao điếc, mù, câm nổi 

Khi con người chưa sống được bao nhiêu 

Cũng như khi chưa yêu mến thật nhiều 

Làm sao biết ghét! 

Chỉ quả bóng xì hơi đã bẹp 

Mới để cho Người - Định mệnh - dẵm lên trên 

Còn những đại dương sóng dậy vang rền 

Chỉ dịu lắng khi mệt vì bão táp! 

Tôi ngồi yên nghe thời gian chậm chạp 

Mang tâm hồn thấm hết cảnh trăng xuông 

Trên đồng không nước lội sương buông 

Cây cỏ lạnh mờ, hoang vắng 

Ôi những bờ xa, lời xanh nhạc nắng 

Nếu có kẻ cho đời là cay đắng 

Hãy vào đây nếm thử vị đồng lầy 

Cho dạ dầy, óc, tim, lưỡi, cổ 

Biết biệt phân tân khổ ngọt bùi! 

Giữa biển vui không hiểu tiếng cười 

Là những kẻ cuộc đời chưa dậy sóng 

Trời cao biển rộng có cũng như không! 

Một tiếng quạ đêm ảo não rỏ xuống đồng 

Tôi tỉnh hẳn, trở về cơn ác mộng 

Muỗi nhơn nhơn từng đàn vang tiếng động 

Những con cưng của ngừng đọng tối tăm 

Chúng trưởng sinh trong đêm tối nhiều năm 

Nên chúng tưởng màn đen là ánh sáng! 

Ếch nhái vẫn đồng thanh đểu cáng 

Chửi bới mặt trời, ca ngợi đêm đen 

Lũ sậy lau còm cõi đứng chen 

Hơi có gió là cúi đầu rạp hết 

Bát ngát xung quanh một mầu khô chết 

Đồng lầy mỏi mệt 

Lặng câm, lũ kiến đi về 

Ôi, cuộc đời hay một cơn mê 

Mà người, ngựa, trâu, bò giống nhau đến thế! 

Những chiếc sơ mi bỏ ngoài để che bụng phệ 

Đi về chễm chệ xe "dim" 

Lúc vuốt xoa 

Lúc hăm dọa 

Lúc gật gù 

Với một lũ lù lù rác rơm ẩm mốc 

Những loài thảo mộc 

Ngu ngốc, ù lì, nhẫn nhục 

Nằm đợi ngày tàn mục thối tha 

Mặc cuốc kêu thê thảm đêm ngày 

Xác gầy, khổ não! 

Bọn gỗ đó phải chờ giông bão 

Mới chịu ào ào nhổ rễ đứng lên 

Nhưng hình như Trời đã bỏ quên 

Mảnh đất đồng lầy xám ngắt 

Như tôi vẫn ngồi đây héo hắt 

Mắt thâm quầng trông ngóng trời xanh 

Bốn chung quanh ếch nhái vẫn đồng thanh 

La ó mong làm hỏng tim hư óc. 

Để trai tráng say mùi chết chóc 

Để người già yên vui tang tóc 

Tóm lại là để tình nguyện ly tan 

Nhưng mặt trời mùa thu mà như tiết đại hàn 

Súng ống từng đoàn run run, nhớn nhác 

Đảng lùa đi tan tác thương vong 

Mái ngói, mái gianh lệ thảm ròng ròng 

Nhỏ xuống bốc hơi trong lòng vạc bỏng 

Đảng dữ thét gào, hóc xương ngang họng 

Giọng thều thào, gượng gạo hung hăng 

Lưới thép nền chuyên chính tung quăng 

Khốc liệt, bậy xằng, ức oan, cay đắng 

Dân đen tay trắng cam đành 

Từ rừng núi hoang vu tới phố xá thị thành 

Từ hải đảo xa xôi tới ruộng đồng bát ngát 

Màu áo vàng cảnh sát 

Tràn lan, nhợt nhạt cả màu xanh 

Cuộc sống đồng lầy rợp rát, nhoét tanh 

Bom đạn chiến tranh còn giật giành chút xương da thảm hại 

Cái cảnh mười đi, hai ba trở lại 

Cái cảnh một trai giành nhau chín gái 

Đương diễn ra và sẽ còn diễn mãi 

Nếu Đảng còn nắm vận mạng tương lai. 

Lũ sậy lau xưa chỉ biết thở dài 

Cũng phải ngước trông đất trời, vấn hỏi? 

Trăng lặn... sao tàn... 

Bình minh không mong mỏi 

Từ từ xuất hiện trong sương 

Một bình minh héo hắt thảm thương 

Đẩy dân tộc trên giường xuống đất 

Hãy lắng nghe một điều chân thật! 

Bình minh đây đau khổ nhất địa cầu 

Nó báo hiệu một ngày không một phút 

Thảnh thơi, thoải mái, ngẩng đầu. 

Bình minh đấy muôn thủa một mầu 

Nó báo hiệu mồ hôi kiệt quệ 

Những con người, không, những chiếc máy thảm thê 

Không dầu, không mỡ 

Hỏng vỡ trước thời gian 

Hãy coi chừng phải giữ vẻ hân hoan 

Tiếng khóc, tiếng than làm yêu ma run sợ 

Tội chúng phạm vô cùng man rợ 

Lộ ra, ai để chúng sinh tồn? 

Nên lo âu, hốt hoảng, bồn chồn 

Chúng nghe ngóng, bỏ tù tiếng nói 

Hỡi tất cả những chân trời sáng chói! 

Hãy hiểu rằng yên lặng nơi đây 

Giữa chốn đồng lầy 

Là tiếng gọi lâm ly đầy tuyệt vọng 

Biết bao giờ mùa thu lật lọng 

Bị lôi lên dàn lửa trời hè! 

Tôi vẫn chờ trông muôn vạn tiếng ve 

Dạo khúc tưng bừng báo trước 

Mùa hè khắp nơi đang tiến bước 

Tiêu diệt thu đông 

Lấy lại sắc hồng 

Phá cũi sổ lồng cho đàn chim bất hạnh 

Nhưng giờ đây thu lạnh 

Vẫn thỏa sức tung hoành 

Giết hại màu xanh 

Sặc sụa mùi tanh 

Nó dùng máu hãm những hàng nước mắt 

Vắt những giọt mồ hôi 

Bịt tiếng người câm bặt 

Mong bốn phương lặng ngắt giữa cơ hàn! 

Để nó tự do vang dạo khúc đàn 

Yêu ma! 

Lừa bịp người xa 

Buốt óc người gần 

Trời đất ơi, nếu có qủy thần 

Qủy thần sao dung tha mãi nõ 

Đôi lúc nghe mơ hồ trong gió 

Tiếng đời qua sóng đỏ vọng về đây 

Bao ước mơ chìm chết đã lâu ngày 

Lại nghẹn ngào trỗi dậy 

Đau xót, thương tâm. 

Bên ngoài kia cuộc sống vang ầm 

Sao đây mãi âm thầm trong nấm mộ.? 

Phẫn nộ oằn lên, bao khổ! 

Không gian hỡi, hãy tan tành sụp đổ 

Cho thời gian đừng làm khổ con người 

Cho đười ươi, khỉ đột hết reo cười 

Trong tối đen đầy đọa 

Ôi, cái buổi đất trời giáng họa 

Cũng là ngày hể hả trái tim đau! 

Nhưng gió kể làm gì chuyện bốn bể năm châu 

Chuyện những chân trời bấy lâu yêu dấu 

Tuyết ấm rơi, lòng người đôn hậu 

Đảo thần ngời sáng ngọc châu. 

Gió hãy thương kẻ bị đóng trên tọa độ thảm sầu 

Giấc chân trời mòn mỏi thương đau 

Bốn phía trước sau toàn bóng 

Những người trâu dầm mình trong bùn đọng 

Hoặc trong hầm trong xưởng rũa gân xương 

Để tối về theo lệnh Diêm Vương 

Vác bụng đói tới nghe bầy qủy dữ 

Giả danh nghĩa là những vì thiên xứ 

Đặt chương trình hút máu mài xương 

Nhưng lấy tên xây dựng thiên đường 

Để mong mộ thêm nhiều nô lệ mới. 

Tôi không hiểu loài ễnh ương ca ngợi 

Cái thiên đường khủng khiếp của ma yêu 

Được chúng cho công xá bao nhiêu 

Mà đêm tối to mồm, đinh nhức óc 

Ấy cơm cá ma vương đầy xương hóc 

Hãy coi chừng kẻo nuốt khó trôi qua 

Cứ ca đi, hơi lạc điệu bài ca 

Là Đảng ném toàn gia vào hỏa ngục! 

Tháng năm trôi mùa thu ô nhục 

Vẫn kéo dài ngang nửa dãy Trường Sơn. 

Chúng tôi tuy chìm ngụp giữa bùn trơn 

Song sức sống con người hơn tất cả 

Trước sau sẽ vùng lên quật ngã 

Lũ qủy yêu xuống tận đáy đồng lầy 

Huyệt chôn vùi thu nhục nhã là đây 

Hè xuân sẽ huy hoàng đứng dậy 

Dù chúng tôi hẩm hiu không được thấy 

Màu hè xuân thì đời của chúng tôi 

Cũng làm cho nhân loại đổ mồ hôi 

Khi tưởng tới bóng cờ ma đỏ ối! 

Mặt trời lên cao, lòng tôi nhức nhối 

Muốn cắt ngay cái phần hôi thối 

Trên thân mình dằng dặc của thời gian 

Nhưng nổi tiếng lì gan 

Thời gian thản nhiên từ khước 

Tháng năm lặng nề lê bước 

Xót xa, ô nhục, đọa đầy. 

Tôi muốn kêu to trong câm lặng đen dày 

Cho nhân loại trăm miền nghe thấy 

Ồ ạt đổ về đây 

Lấp hộ đồng lầy 

Diệt bầy muỗi độc 

Ngày đêm phá hủy hồng cầu 

Nhưng giữa bùn sâu ngập cổ ngập đầu 

Tiếng kêu cứu khò khè trong cuống họng! 

Trong khi ấy những lời lật lọng 

Của muôn ngàn ếch nhái vẫn vang ngân 

Bịp bợm xa gần 

Năm châu bốn bể 

Tôi biết thế, nên càng không thể để 

Cho thời gian trì trệ nhấc tôi lên 

Tôi xiết rên, quằn quại, tự tìm đường 

Dù có phải bồi thường bằng xương thịt 

Tôi không thể an tâm nằm hít 

Mùi bùn đen tanh tưởi khiếp kinh 

Bốn chung quanh yêu qủy nấp canh rình 

Súng ống sẵn sàng nhả đạn 

Con người tôi tiêu điều nứt rạn 

Có sợ gì viên đạn oan khiên 

Giải thoát bao đau khổ triền miên 

Hồn tôi tới trời quên bay bổng 

Màn thép kia dù không lỗ hổng 

Tôi sẽ dùng răng cắn đứt một khâu 

Dù qủy yêu bắt được quẳng vạc dầu 

Tôi vẫn sẽ lao đầu không hối hận 

Dưới bùn sâu, người trâu lận đận 

Đuổi bắt mặt trời theo lệnh ma vương 

Lũ tiểu yêu ngang dọc đầy đường 

Đốc thúc, nghe rình lời than tiếng thở 

Thằng này, sao mặt mày không hớn hO 

Thằng kia, sao dám thở dài? 

Lũ chúng bay phải làm việc bằng hai 

Để qủy chúa mừng sống dai trăm tuổi 

Giữa thời gian muôn người đương chết đuối 

Lòng cầu sao nhanh chóng khắp địa cầu 

Đứng đều lên, ồ tới đánh toang đầu 

Con rắn đỏ vô cùng hung hiểm 

Nó sinh ra lớn lên nhờ xúc siểm 

Nhả nọc hận thù, phờ phỉnh công phu 

Khéo léo đầu cơ lòng yêu nước đui mù 

Lạy lục Tầu Nga không nề điếm nhục 

Đủ hơi sức nó hiện hình phản phúc 

Ngóc đầu, phì rít, bất nhân 

Cắn cổ lê dân, quăng quật mộ phần 

Phá đạo, phá đời, uống khô sông suối! 

Ôi thằng Tây mà trước kia người dân không tiếc

máu xương đánh đuổi 

Nay họ xót xa luyến tiếc vô chừng 

Nhờ vuốt nanh của lũ thú rừng 

Mà bàn tay tên cai trị thực dân hóa ra êm ả! 

Lòng ái quốc bị lừa còn đương nằm buồn bã 

Đảng gian ma mong kiếm chác thêm gì 

Bay tha hồ viện tới Lý, Trần, Lê 

Người dân đã chán chê với cái trò hề chiến tranh

cách mạng 

Cái họ được là khăn tang và nạng 

Cái mất đi ánh sáng cuộc đời 

Đảng bắt câm, bắt nói, bắt khóc, bắt cười 

Bắt đói, bắt làm, hé răng oán thán 

Là tù ngục mục xương độc đoán 

Phải chăng đó giá công lao huyết hãn 

Mấy ngàn ngày đánh Pháp những năm xưa? 

Biết là bao ô uế, lọc lừa 

Người dân đã có thừa kinh nghiệm 

Bùa phép yêu ma không còn linh nghiệm 

Bạo lực đen ngòm trắng nhởn nhe nanh 

Trại lính, trại tù xây lũy thép vây quanh 

Song bạo lực cũng đành bất lực 

Trước sự chán chường tột bực của nhân tâm! 

Có những con người giả đui điếc thầm câm 

Song rất thính và nhìn xa rất tốt 

Đã thấy rõ ngày đồng lầy mai một 

Con rắn hồng dù lột xác cũng không 

Thoát khỏi lưới Trời lồng lộng mênh mông! 

Lẽ cùng thông huyền bí vô chừng 

Giờ phút lâm chung qủy yêu làm sao ngờ nổi! 

Rồi đây 

Khi đất trời gió nổi 

Tàn hung ơi, bão lửa, trốn vào đâu? Bám vào đâu? 

Lũ chúng bay dù cho có điên đầu 

Lo âu, phòng bị 

Bàn bạc cùng nhau 

Chính đám sậy lau 

Sẽ thiêu tất lũ bay thành tro xám! 

Học thuyết Mác, một linh hồn u ám 

Không gốc rễ gì trên mảnh đất ông cha 

Mấy chục năm phá nước, phá nhà 

Đã tới lúc tông đồ phải lôi ra pháp trường tất cả! 

Song bay vẫn tiệc tùng nhật dạ 

Tưởng loài cây to khỏe chặt đi rồi 

Không gì nghi ngại nữa! 

Bay có hay sậy lau gặp lửa 

Còn bùng to hơn cả đề, đa 

Những con người chỉ có xương da 

Sức bật lật nhào, tung hết! 

Hoa cuộc sống Đảng xéo dày, mong nát chết 

Nhưng mà không, sông núi vẫn lưu hương 

Mỗi bờ tre, góc phố, vạn nẻo đường 

Hương yêu dấu còn thầm vương thắm thiết 

Nếu tất cả những tâm hồn rên siết 

Không cúi đầu cam chịu sống đau thương 

Nếu chúng ta quyết định một con đường 

Con đường máu, con đường giải thoát 

Dù có phải xương tan thịt nát 

Trong lửa thiêng trừng phạt bọn gian ma 

Dù chết chưa trông thấy nở mùa hoa 

Thì cũng sống cuộc đời không nhục nhã 

Thì cũng sống cuộc đời oanh liệt đã! 

Nếu chúng ta đồng tâm tất cả 

Lấy máu đào tươi thắm tưới cho hoa 

Máu ươm hoa, hoa máu chan hòa 

Hoa sẽ nở muôn nhà muôn vạn đóa 

Hoa hạnh phúc tự do vô giá, 

Máu căm hờn phun đẫm mới đâm bông! 

Đất nước sa vào trong một hầm chông 

Không phải một ngày thoát ra được đó 

Con thuyền ra khơi phải chờ lộng gió 

Phá xích, phá xiềng phải sức búa đao 

Còn chúng ta phải lấy xác làm bè 

Lấy máu trút ra tạo thành sóng nước 

Mới mong nổi lên vùng lầy tàn ngược 

Nắm lấy cây sào cứu nạn trên cao 

Tiếp súng, tiếp gươm bè bạn viện vào 

Phá núi, vén mây, đón chào bão lộng 

Mới có thể tiến vào hang động 

Tiêu diệt yêu ma, thu lại đất trời 

Thu lại màu xanh, ánh sáng, cuộc đời. 

Chuyện lâu dài, sự sống ngắn, chao ơi! 

Nỗi chờ mong thắm thiết mãi trong tôi. 

Tôi mong mãi một tiếng gì như biển ầm vang dội 

Một tiếng gì sôi nổi con tim 

Đã bao năm rồi teo chết nằm im 

Trong những quan tài hình hài hèn đớn 

Âm tiếng đó dội lan qua các trại tù, trại tập trung

rùng rợn 

Làm suy nghĩ lũ quân thù trâu lợn 

Tái tạo niềm tin cho tất cả những ai 

Đã gần như tuyệt vọng ở ngày mai 

Lũ lau gầy, sậy úa, cỏ tàn phai 

Náo nức, reo hò, trông ngó 

Âm tiếng đó gây thành giông gió 

Khắp đại dương cùng khổ âm u 

Chớp xé trời đen, báo hiệu lũ quân thù 

Giờ hủy thể! 

Tôi mong mãi một tiếng gì như tiếng ầm vang của bể

Đồng bào tôi cũng mong như thế 

Tôi lắng nghe 

Hình như tiếng đó đã bắt đầu 

Nhưng tôi hiểu rằng đó là tiếng của lịch sử dài lâu. 

Nên trời đêm dù thăm thẳm ngòm sâu 

Dường như vô giới hạn ở trên đầu, 

Tôi vẫn nguyện cầu 

Vẫn sống, và tin 

Bình minh tới, bình minh sẽ tới. 

Cờ vô đạo đương ngang trời phấp phới 

Tôi vẫn mơ chân lý tận xa vời 

Tôi lùa tan ngàn vực tối trên đời 

Trong hào quang dữ dội hiển linh! 

Muôn ầm ầm chấn động trời thinh 

Báo hiệu bình minh sét nổ 

Ôi, ghê sợ cả một trời phẫn nộ 

Cả một trời đau khổ khôn lường 

Đã bao ngày nén xuống thảm thương 

Dưới tận đáy đồng lầy tủi hổ 

Sẽ tràn dâng như sóng gầm thác đổ 

Bọn qủy yêu sẽ tới ngày tận số 

Xác lũ bay sẽ ngập đường ngập phố 

Máu lũ bay hoen ố cả nền trời 

Kèn tự do đắc thắng nơi nơi 

Khai mạc bình minh khôi phục cuộc đời. 

Ôi tôi sống và tôi chờ đợi 

Ngày triệu triệu trái tim bùng nổ tung trời! 

Đêm đồng lầy lõm bõm sương rơi 

Cú rúc, Trăng buồn 

Rười rượi.... (1972)