Nhân dịp mùa bầu cử Tổng Thống (TT) Mỹ đang diễn ra sôi nổi giữa hai đối thủ: đương kim TT Barack Obama (đảng Dân Chủ), và cựu Thống Đốc tiểu bang Massachusetts (đảng Cộng Hòa), hôm nay tôi xin trình bày những điểm chính về thể thức bầu cử vị lãnh đạo tối cao của nước Mỹ - hiện tại đang dẫn đầu thế giới về nhiều phương diện: kinh tế, quân sự, chính trị, kỹ thuật,...
Mặc dù Tối Cao
Pháp Viện và Quốc Hội kềm chế bớt một phần quyền lực của cơ quan hành pháp, vị
TT của nước Mỹ ở vai trò vô cùng quan trọng, có khả năng thay đổi bàn cờ thế
giới, kể cả số phận của quê hương của chúng ta.
Đương kim TT Barack Obama (đảng Dân Chủ), và cựu Thống Đốc tiểu bang Massachusetts (đảng Cộng Hòa)
Nước Mỹ có hai
đảng chính, Cộng Hòa và Dân Chủ. Ngoài ra còn có những đảng nhỏ khác như: Đảng
Xanh (Green Party), đảng Tự Do Chủ Nghĩa (Libertarian Party), đảng Độc Lập
(American Independent Party), và đảng Canh Tân (Reform Party). Thể thức bầu cử
TT Mỹ rất phức tạp, nhưng có thể tóm lược một cách giản dị với hai phần chính:
1) Bầu ứng cử viên (ƯCV) TT - Từ những cuộc bầu cử sơ khởi ở cấp
tiểu bang, mỗi đảng chọn một ƯCV TT qua cuộc Bầu Cử Sơ Bộ (The Primary), hoặc
Họp Ủy Ban Địa Phương (The Caucuses), hoặc cả hai, tùy theo luật của mỗi tiểu
bang. Hội nghị toàn quốc của riêng mỗi đảng sẽ công bố kết quả liên danh của ƯCV
TT.
2) Bầu cử Tổng Thống - ngày tổng tuyển cử, toàn dân đi bầu
chọn vị lãnh đạo nước Mỹ, cùng với Phó TT.
Trong cả hai
cuộc bầu cử này, dù chọn ƯCV TT của đảng hay chọn TT cho cả nước, người dân thật ra chỉ bầu một
cách gián tiếp: ủy quyền bầu cử cho các đại biểu (delegates) trong cuộc bầu cử
chọn ƯCV TT, và cho các đại cử tri (electors) trong ngày bầu cử TT.
Điều kiện để
ứng cử TT:
Theo như Hiến
Pháp ấn định - phải là công dân Mỹ, sinh ở Mỹ, ít nhất 35 tuổi, và phải sống ở
Mỹ ít nhất 14 năm.
Ghi danh ứng
cử:
Muốn ra tranh
cử TT, ƯCV phải ghi danh với Ủy Ban Bầu Cử Liên Bang (Federal Election
Commission - FEC) sau khi đã nhận được hơn $ 5,000 tiền ủng hộ. ƯCV phải nộp
đơn "Tuyên Bố Ứng Cử" (Statement Of Candidacy) ủy quyền cho một ủy ban
vận động tranh cử có nhiệm vụ gây quỹ cũng như tiêu tiền cho việc vận động
tranh cử. Sau 10 ngày nộp đơn này, ủy ban vận động phải đệ trình đơn
"Tuyên Bố Cách Tổ Chức" (Statement Of Organization). Sau đó mọi chi
thu cho cuộc vận động tranh cử được báo cáo thường xuyên đến UBBCLB.
Tên ƯCV TT
trên phiếu bầu cử:
Từ đầu thế kỹ
20, hai đảng chính là Cộng Hòa và Dân Chủ, điều khiển việc đề cử ƯCV TT. Nếu
bạn muốn có tên mình trên phiếu bầu cử, cách dễ nhất là bạn nên thuộc một trong
hai đảng này, và có nhiều thành tích đáng kể đối với đảng. Các tiểu bang sẽ tự
động để tên các ƯCV của hai đảng này lên phiếu bầu cử. Nếu bạn không thuộc một
trong hai đảng này, bạn sẽ đối đầu với nhiều trở ngại và tốn kém. Thí dụ như
bạn phải có khoảng 750,000 chữ ký ủng hộ, phải chi ra $8,100 lệ phí đăng tên,
cho từng phiếu bầu cử ở 50 tiểu bang. Một số tiểu bang cho phép cử tri đề tên
ƯCV (write-in candidates) trên phiếu bầu cử ở vòng sơ khởi hoặc trong ngày tổng
tuyển cử. Tuy nhiên, những ƯCV này
thường vẫn bị bắt buộc phải ghi danh tranh cử và vẫn phải trả lệ phí.
Ghi Danh Đi
Bầu
Muốn đi bầu
một cách hợp pháp, bạn phải ghi danh ở một văn phòng của thành phố, địa hạt,
hay TB bạn đang sống. Ghi danh đòi hỏi bạn khai đúng tên, địa chỉ, tình trạng
quốc tịch, cùng những chi tiết cần thiết khác, vì chính phủ muốn bạn đi bầu
đúng chỗ và chỉ bỏ phiếu một lần trong mỗi kỳ bầu cử. Sinh viên đi học xa nhà
có thể ghi danh dùng một trong hai địa chỉ. Đa số các TB đòi hỏi bạn ghi danh
ít nhất 30 ngày trước ngày bầu cử. Tuy nhiên, TB Connecticut đòi hỏi chỉ 14
ngày, Alabama 10 ngày, và ở một số các TB khác người dân có thể ghi danh và đi
bầu cùng lúc. Đặc biệt TB North Dakota, người dân có thể đi bầu mà không cần
phải ghi danh.
Điều kiện đi
bầu:
Bạn phải là
công dân Mỹ, trên 17 tuổi và là dân thường trú của TB bạn đang sống. Đa số các TB đòi hỏi thêm 2 điều kiện
nữa là không phạm tội hình và không có vấn đề về tâm thần. Văn phòng DMV, thư
viện công, trường học, và các văn phòng chính phủ khác như văn phòng thuế vụ,
sở thất nghiệp,... đều có phát đơn ghi danh đi bầu. Bạn cũng có thể gọi một văn
phòng ở địa phương và yêu cầu họ gửi đơn đến bạn để điền vào và gửi lại họ. Gần
đến ngày bầu cử, thường có các trạm ghi danh đi bầu được thiết lập ở các thương
xá hay trong các khuôn viên đại học. Nếu bạn không có quốc tịch Mỹ, thì bạn
không được phép bầu cho các chức vụ liên bang (như Dân biểu liên bang, Thượng
nghị sĩ, Tổng Thống).
Chọn Đảng - Đa số các đơn ghi danh cử tri đều
đòi hỏi bạn chọn một đảng phái chính trị, thường là Cộng Hòa hay Dân Chủ, hoặc
một đảng khác như đã nêu trên. Bạn cũng có thể chọn "Độc lập" (Independence
Bầu Cử Sơ Bộ (The Primaries) - Có hai loại bầu cử
sơ bộ: "đóng kín" và "mở rộng" (closed and open). Qua bầu
cử "đóng kín", cử tri chỉ được phép bầu cho ƯCV của đảng mà họ chọn.
Thí dụ như nếu bạn ghi danh thuộc đảng Dân Chủ thì chỉ được bầu cho một trong số
các ƯCV của đảng Dân Chủ. Nếu bạn ghi danh thuộc đảng Cộng Hòa thì chỉ được bầu
cho một trong số các ƯCV của đảng Cộng Hòa. Qua bầu cử "mở rộng", cử
tri có thể bầu cho ƯCV của đảng nào cũng được. Đa số các tiểu bang chọn hình
thức "đóng kín".
Họp Ủy Ban
Địa Phương (The Caucuses)
- là những buổi họp của từng đảng, dành
cho các cử tri đã ghi danh, có cơ hội bàn thảo so sánh các ƯCV trước khi bầu.
Bắt đầu buổi họp, các cử tri hiện diện chia ra thành từng nhóm tùy theo ƯCV mà
họ ủng hộ. Những cử tri còn do dự chưa biết chọn ai, cũng họp chung thành một
nhóm để nghe những lời thuyết phục bởi những người ủng hộ mỗi ƯCV. Lãnh tụ trong mỗi nhóm được mời diễn
thuyết và cố gắng thuyết phục các cử tri khác dồn phiếu cho ƯCV mà họ ủng hộ.
Sau cùng, ban tổ chức đếm phiếu của từng nhóm và ấn định số đại biểu
(delegates) dành cho mỗi ƯCV.
Trong các cuộc
bầu cử sơ khởi, có tiểu bang chọn Bầu Cử Sơ Bộ, có tiểu bang chọn Họp Ủy Ban
Địa Phương, có tiểu bang chọn cả hai hình thức. Dù dưới hình thức nào, mục đích
của các cuộc bầu cử sơ khởi này là để chọn số đại biểu đi dự đại hội toàn quốc
của đảng để chính thức đề cử ƯCV TT.
Cách chọn đại
biểu - Đảng Dân Chủ và
đảng Cộng Hòa dùng phương pháp khác nhau để chọn đại biểu. Đảng Dân Chủ dùng
phương pháp tỷ lệ, và số đại biểu của mỗi ƯCV được chọn tùy theo số phiếu thắng
được từ cuộc Bầu Cử Sơ Bộ hoặc từ các buổi Họp Ủy Ban Địa Phương. Theo đảng
Cộng Hòa, mỗi tiểu bang có thể chọn phương pháp tỷ lệ, hoặc theo cách ƯCV nào
thắng nhiều phiếu nhất sẽ nhận được hết số đại biểu của đảng (trong tiểu bang).
Cả hai đảng
đều có hai loại đại biểu: "hứa" (pledged) và "không hứa
(unpledged). Nhóm đại biểu "hứa", đại diện cho đảng ở cấp tiểu bang,
phải bầu theo như điều lệ của đảng ở tiểu bang đó. Nhóm đại biểu "không
hứa" còn được gọi là "siêu đại biểu" (superdelegates). Họ có thể
là cựu hay đương kim công chức, hoặc những lãnh tụ của đảng, được tự do bầu cho
bất kỳ ƯCV nào trong ngày đại hội toàn quốc của đảng.
Theo truyền
thống, TB Iowa là tiểu bang đầu tiên trên toàn quốc tổ chức cuộc bầu cử Họp Ủy
Ban Địa Phương (kỳ này vào ngày 3 tháng 1, 2012), và TB New Hampshire là tiểu
bang đầu tiên tổ chức cuộc Bầu Cử Sơ Bộ (kỳ này vào ngày 10 tháng 1, 2012). Cả
hai tiểu bang này đóng vai trò vô cùng quan trọng vì là nơi khởi đầu cho thể
thức chọn vị tân lãnh đạo, gây nên sự
chú ý mãnh liệt trong quần chúng qua giới truyền thông báo chí, đồng thời tạo
nên cái đà vận động cho các ƯCV. ƯCV nào không dẫn đầu hoặc kém xa ƯCV dẫn đầu
về số phiếu ở hai TB này, thì có vẻ lo ngại cho tương lai cuộc ứng cử của mình.
Tiếp theo TB Iowa và New Hampshire
Đại Hội Toàn
Quốc (National Convention)
- Vào mùa hè của năm bầu cử TT, hai đảng chính của Mỹ, Cộng Hòa và Dân Chủ, tổ
chức đại hội toàn quốc của mỗi đảng, để bầu và chính thức công bố liên
danh ƯCV TT của đảng, sữa soạn cho ngày
tổng tuyển cử vào tháng 11 sắp đến.
Trong những
ngày đại hội (được tổ chức ở tiểu bang mà đảng thấy có lợi điểm chiến lược),
nhiều chính khách của đảng được mời đến để diễn thuyết, ca ngợi liên danh ƯCV
TT, đồng thời chỉ trích liên danh đối thủ. Những thường dân hay quân nhân có
cảm tình đặt biệt với đảng, thành công trong lãnh vực chuyên môn của họ, cũng
được mời đến phát biểu ý kiến. Người dân qua truyền thanh và truyền hình được
dịp biết thêm ít nhiều về hai liên danh ƯCV TT qua hai đại hội toàn quốc.
Sau một chuổi
dài các bài diễn văn và bày tỏ sự ủng hộ cho từng ƯCV của đảng, lần lược các
đại biểu của từng tiểu bang tuyên bố trước đại hội, bầu cho ƯCV mà họ chọn. ƯCV
nào nhận được đa số phiếu của các đại biểu sẽ chính thức trở thành ƯCV TT của
đảng. Mặc dù dân chúng đã biết trước ai là ƯCV TT của mỗi đảng qua kết quả của
các cuộc bầu cử sơ khởi, Đại Hội Toàn Quốc là dịp hợp thức hóa liên danh ƯCV
TT, nhất là để bày tỏ quan điểm, chương trình hoạt động, cùng những hứa hẹn của
liên danh, để hấp dẫn và lôi cuốn cử tri, nhất là cử tri của đảng đối lập, và
số cử tri còn do dự, chưa biết chọn ai trong ngày bầu cử TT sắp đến. Phần cuối
của đại hội, ƯCV TT nào thắng với nhiều số đại biểu nhất, được trân trọng giới thiệu. Đây là cao điểm của đại
hội, giờ phút mà mọi người mong đợi: ƯCV TT xuất hiện trước sân khấu, nhận vai
trò do đảng đề xướng, giới thiệu ƯCV PTT, và diễn văn "trình làng" về
thân thế của mình, chủ trương và đường hướng
lèo lái quốc gia đi lên, nếu được bầu làm TT.
Tiếp theo đại
hội toàn quốc của mỗi đảng là những cuộc tiếp xúc với dân chúng, vận động không
ngừng nghĩ của hai liên danh TT đối lập. Ngoài ra còn có những cuộc tranh luận
giữa hai ƯCV TT và giữa hai ƯCV PTT, được phát sóng đến dân chúng qua truyền
thanh và truyền hình. Những cuộc tranh luận này giúp cử tri hiểu rõ hơn về con
người cùng quan điểm của hai liên danh tranh cử, trước ngày tổng tuyển cử.
Hệ Thống
Đại Cử Tri (Electoral College system) là một thủ tục được ấn định
trong Hiến Pháp Hoa Kỳ, để có sự thỏa hiệp giữa việc bầu TT bởi Quốc Hội và
việc bầu TT bởi công dân Mỹ. Thủ tục này bao gồm việc lựa chọn các đại cử tri,
phiên họp của các đại cử tri ở cấp tiểu bang để bỏ phiếu cho liên danh ứng cử
TT, và việc Quốc Hội đếm phiếu bầu TT để chính thức tuyên bố kết quả.
Mỗi ƯCV TT có
số đại cử tri riêng do đảng chọn. Luật chọn đại cử tri thay đổi theo từng tiểu
bang, nhưng thường họ là những người cầm đầu trong đảng, hoặc là những người có
công với đảng, hoặc làm việc thân cận với ƯCV TT.
Mỗi TB có số
đại cử tri bằng với số dân biểu liên bang cộng thêm 2 (là số thượng nghị sĩ
liên bang). Thí dụ như California có 53 dân
biểu thì số đại cử tri của California District of Columbia
Tiểu Bang
|
Dân Số
|
Phần Trăm
của Dân Số |
Số Đại
Cử Tri
|
Dân số mỗi
Đại Cử Tri
|
Thượng
Nghị Sĩ
|
Dân số
mỗi TNS
|
Số Dân
Biểu
|
Dân số
mỗi DB
|
|
1
|
4,802,982
|
1.55%
|
9
|
533,665
|
2
|
2,401,491
|
7
|
686,140
|
|
2
|
721,523
|
0.23%
|
3
|
240,508
|
2
|
360,762
|
1
|
721,523
|
|
3
|
6,412,700
|
2.07%
|
11
|
582,973
|
2
|
3,206,350
|
9
|
712,522
|
|
4
|
2,926,229
|
0.94%
|
6
|
487,705
|
2
|
1,463,115
|
4
|
731,557
|
|
5
|
37,341,989
|
12.05%
|
55
|
678,945
|
2
|
18,670,995
|
53
|
704,566
|
|
6
|
5,044,930
|
1.63%
|
9
|
560,548
|
2
|
2,522,465
|
7
|
720,704
|
|
7
|
3,581,628
|
1.16%
|
7
|
511,661
|
2
|
1,790,814
|
5
|
716,326
|
|
8
|
900,877
|
0.29%
|
3
|
300,292
|
2
|
450,439
|
1
|
900,877
|
|
9
|
601,723
|
0.19%
|
3
|
200,574
|
0
|
0
|
|||
10
|
18,900,773
|
6.10%
|
29
|
651,751
|
2
|
9,450,387
|
27
|
700,029
|
|
11
|
9,727,566
|
3.14%
|
16
|
607,973
|
2
|
4,863,783
|
14
|
694,826
|
|
12
|
1,366,862
|
0.44%
|
4
|
341,716
|
2
|
683,431
|
2
|
683,431
|
|
13
|
1,573,499
|
0.51%
|
4
|
393,375
|
2
|
786,750
|
2
|
786,750
|
|
14
|
12,864,380
|
4.15%
|
20
|
643,219
|
2
|
6,432,190
|
18
|
714,688
|
|
15
|
6,501,582
|
2.10%
|
11
|
591,053
|
2
|
3,250,791
|
9
|
722,398
|
|
16
|
3,053,787
|
0.99%
|
6
|
508,965
|
2
|
1,526,894
|
4
|
763,447
|
|
17
|
2,863,813
|
0.92%
|
6
|
477,302
|
2
|
1,431,907
|
4
|
715,953
|
|
18
|
4,350,606
|
1.40%
|
8
|
543,826
|
2
|
2,175,303
|
6
|
725,101
|
|
19
|
4,553,962
|
1.47%
|
8
|
569,245
|
2
|
2,276,981
|
6
|
758,994
|
|
20
|
1,333,074
|
0.43%
|
4
|
333,269
|
2
|
666,537
|
2
|
666,537
|
|
21
|
5,789,929
|
1.87%
|
10
|
578,993
|
2
|
2,894,965
|
8
|
723,741
|
|
22
|
6,559,644
|
2.12%
|
11
|
596,331
|
2
|
3,279,822
|
9
|
728,849
|
|
23
|
9,911,626
|
3.20%
|
16
|
619,477
|
2
|
4,955,813
|
14
|
707,973
|
|
24
|
5,314,879
|
1.72%
|
10
|
531,488
|
2
|
2,657,440
|
8
|
664,360
|
|
25
|
2,978,240
|
0.96%
|
6
|
496,373
|
2
|
1,489,120
|
4
|
744,560
|
|
26
|
6,011,478
|
1.94%
|
10
|
601,148
|
2
|
3,005,739
|
8
|
751,435
|
|
27
|
994,416
|
0.32%
|
3
|
331,472
|
2
|
497,208
|
1
|
994,416
|
|
28
|
1,831,825
|
0.59%
|
5
|
366,365
|
2
|
915,913
|
3
|
610,608
|
|
29
|
2,709,432
|
0.87%
|
6
|
451,572
|
2
|
1,354,716
|
4
|
677,358
|
|
30
|
1,321,445
|
0.43%
|
4
|
330,361
|
2
|
660,723
|
2
|
660,723
|
|
31
|
8,807,501
|
2.84%
|
14
|
629,107
|
2
|
4,403,751
|
12
|
733,958
|
|
32
|
2,067,273
|
0.67%
|
5
|
413,455
|
2
|
1,033,637
|
3
|
689,091
|
|
33
|
19,421,055
|
6.27%
|
29
|
669,692
|
2
|
9,710,528
|
27
|
719,298
|
|
34
|
9,565,781
|
3.09%
|
15
|
637,719
|
2
|
4,782,891
|
13
|
735,829
|
|
35
|
675,905
|
0.22%
|
3
|
225,302
|
2
|
337,953
|
1
|
675,905
|
|
36
|
11,568,495
|
3.73%
|
18
|
642,694
|
2
|
5,784,248
|
16
|
723,031
|
|
37
|
3,764,882
|
1.22%
|
7
|
537,840
|
2
|
1,882,441
|
5
|
752,976
|
|
38
|
3,848,606
|
1.24%
|
7
|
549,801
|
2
|
1,924,303
|
5
|
769,721
|
|
39
|
12,734,905
|
4.11%
|
20
|
636,745
|
2
|
6,367,453
|
18
|
707,495
|
|
40
|
1,055,247
|
0.34%
|
4
|
263,812
|
2
|
527,624
|
2
|
527,624
|
|
41
|
4,645,975
|
1.50%
|
9
|
516,219
|
2
|
2,322,988
|
7
|
663,711
|
|
42
|
819,761
|
0.26%
|
3
|
273,254
|
2
|
409,881
|
1
|
819,761
|
|
43
|
6,375,431
|
2.06%
|
11
|
579,585
|
2
|
3,187,716
|
9
|
708,381
|
|
44
|
25,268,418
|
8.16%
|
38
|
664,958
|
2
|
12,634,209
|
36
|
701,901
|
|
45
|
2,770,765
|
0.89%
|
6
|
461,794
|
2
|
1,385,383
|
4
|
692,691
|
|
46
|
630,337
|
0.20%
|
3
|
210,112
|
2
|
315,169
|
1
|
630,337
|
|
47
|
8,037,736
|
2.59%
|
13
|
618,287
|
2
|
4,018,868
|
11
|
730,703
|
|
48
|
6,753,369
|
2.18%
|
12
|
562,781
|
2
|
3,376,685
|
10
|
675,337
|
|
49
|
1,859,815
|
0.60%
|
5
|
371,963
|
2
|
929,908
|
3
|
619,938
|
|
50
|
5,698,230
|
1.84%
|
10
|
569,823
|
2
|
2,849,115
|
8
|
712,279
|
|
51
|
568,300
|
0.18%
|
3
|
189,433
|
2
|
284,150
|
1
|
568,300
|
|
Totals
|
309,785,186
|
100.00%
|
538
|
100
|
435
|
||||
State Average
|
487,971
|
3,091,835
|
712,973
|
||||||
Country
Average
|
575,809
|
3,091,835
|
710,767
|
Bảng thống kê
trên được trích ra từ trang mạng của "United States Census 2010"
(được cập nhật vào ngày 5 tháng 1, 2011.)
Hiện tại toàn
quốc có tất cả 538 đại cử tri. ƯCV TT
nào chiếm đa số 270 phiếu của đại cử tri sẽ thắng cử. Mỗi đại cử tri được bầu 1
phiếu. Trường hợp không có ƯCV TT nào có đủ 270 phiếu, thì Hạ Viện sẽ quyết
định cuộc bầu cử theo như Tu Chính Án thứ 12 chỉ định. Tình trạng này chỉ xảy
ra 2 lần trong lịch sử: TT Thomas Jefferson vào năm 1801 và TT Quincy Adams vào
năm 1825, được bầu bởi Hạ Viện.
Khi bạn bầu
cho một liên danh TT, thật ra là bạn ủy quyền cho các vị đại cử tri ở TB bạn
đang sống, bầu cho cùng liên danh đó. Liên danh nào thắng nhiều số phiếu nhất
do dân chúng bầu trong TB, sẽ được nhận
hết tất cả số phiếu đại cử tri của TB
(winner-take-all). Chỉ riêng TB Nebraska và Maine
Mặc dù các đại
cử tri "hứa" sẽ bầu cho đảng đã chọn họ, nhưng không có gì trong Hiến
Pháp bắt buộc họ phải làm như vậy. Trong những trường hợp rất hiếm, có đại cử
tri "nhảy rào" và không bỏ phiếu cho ƯCV TT của đảng mình. Những lá
phiếu phản bội này rất ít khi thay đổi kết quả của cuộc bầu cử. Có một số TB ra
luật cấm các đại cử tri bỏ phiếu theo lối này.
Bầu cử TT Mỹ
được tổ chức 4 năm một lần, vào ngày thứ ba, sau ngày thứ hai đầu tiên của
tháng 11. Như vậy cuộc bầu cử TT năm nay sẽ là ngày 6 tháng 11, 2012, dân chúng
đi bỏ phiếu cho liên danh TT mà họ chọn. Thường đến chiều tối một vài đài
truyền hình sẽ tuyên bố kết quả liên danh thắng cử. Khoảng nữa đêm, một ƯCV sẽ
tuyên bố chiến thắng, và ƯCV kia sẽ tự nhận mình thất cử. Tuy nhiên, trên
phương diện thủ tục và pháp lý, kết quả của cuộc bầu cử liên danh TT vẫn chưa
chính thức cho đến khi các đại cử tri của mỗi tiểu bang họp ở thủ đô của TB và
bỏ phiếu bầu liên danh TT. Kết quả của cuộc bỏ phiếu này từ các tiểu bang sẽ
gửi đến Quốc Hội để đếm, kiểm chứng, và chính thức công bố tên Tổng Thống và
Phó Tổng Thống.
Một câu hỏi
được đặt ra: Tại sao lại có sự trì hoãn giữa cuộc tổng tuyển cử và cuộc họp bỏ
phiếu của các đại cử tri? Lý do là vào thập niên 1880, người ta cần thời gian
để đếm phiếu, và các đại cử tri có đủ thì giờ dàn xếp đi đường xa đến họp ở thủ
đô của TB. Ngày nay, khoảng thời gian
này được dùng để giải quyết những khiếu nại/tranh chấp về vi phạm luật bầu cử,
nếu có - và để kiểm điểm lại số phiếu, nếu cần.
Một số người
phê bình cho rằng hệ thống bầu cử qua đại cử tri không công bằng và không chính
xác thể hiện lòng dân, vì một ƯCV
TT có thể chiếm đa số phiếu của tất cả cử tri đi bầu trên toàn quốc mà vẫn thất
cử. Tuy nhiên, nếu xét về phương diện các tiểu bang nhỏ có ít dân số, thì hệ
thống đại cử tri mà các nhà lập pháp trong lịch sử đề ra, xem vẫn hợp lý và
công bằng.
Tổng Tuyển Cử - Trong ngày này, toàn dân đi bầu cho
liên danh TT mà họ chọn, bất kể đảng mà họ đã ghi danh. Cử tri có thể bầu khiếm
diện (qua lá phiếu khiếm diện mà họ đã yêu cầu gửi đến nhà từ trước), hoặc đến
nơi bỏ phiếu được ấn định, ở gần nhà. Trong lá phiếu bầu liên danh TT, còn có
những chức vụ khác (liên bang, cấp tiểu bang, địa hạt, và thành phố) mà cử tri
đi bầu, thí dụ như dân biểu liên bang (nhiệm kỳ 2 năm), thượng nghị sĩ (nhiệm
kỳ 6 năm), vv...
Sau ngày tổng
tuyển cử, thống đốc của mỗi tiểu bang, ban hành một "Giấy Kiểm Chứng"
(Certificate of Ascertainment) kê khai tên họ của tất cả các ƯCV TT, cùng với
tên họ của các đại cử tri của mỗi ƯCV. Giấy này cũng kê khai tên liên danh TT
thắng cử (trong tiểu bang) cùng với tên các đại cử tri của họ. Giấy kiểm chứng
này sẽ được gửi đến Quốc Hội và Viện Lưu Trữ Quốc Gia (National Archives).
Vào ngày thứ
hai kế tiếp sau 2 ngày thứ tư đầu của tháng 12, các đại cử tri của từng tiểu
bang, đại diện cho số dân chúng đã ủy quyền cho họ, họp với nhau ở thủ đô của
TB để bỏ phiếu cho liên danh TT mà đa số dân chúng trong TB đã chọn. Trong buổi
họp này phiếu của các đại cử tri được ghi vào "Giấy Chứng Nhận Phiếu
Bầu" (Certificate of Vote), sẽ được gửi tới Quốc Hội và Viện Lưu Trữ Quốc
Gia (để giữ làm tài liệu lịch sử về các cuộc bầu cử TT).
Vào ngày 6
tháng giêng tiếp theo năm bầu cử, lưỡng viện của Quốc Hội nhóm họp ở văn phòng
Hạ Viện để tổng kết số phiếu của các đại cử tri. Dựa vào ƯCV TT chiếm đa số
phiếu, đương kim Phó Tổng Thống, ở vai trò chủ tịch Thượng Viện, chính thức
tuyên bố kết quả tên tân Tổng Thống và Phó Tổng Thống. Hai tuần sau đó, tân
Tổng Thống tuyên thệ nhậm chức Tổng Thống của nước Mỹ. Ông còn có danh xưng là
vị Lãnh Đạo Tối Cao Của Quân Đội
(Commander-In-Chief).
Kết Luận
Nhìn người lại
nghĩ đến ta! Biết đến bao giờ người dân Việt trong nước mới thật sự có quyền tự
do bầu cử chọn người xứng đáng lãnh đạo đất nước? Vấn đề này tùy thuộc vào trình
độ dân trí và thái độ chính trị của người dân.
Đối với người Mỹ gốc Việt, dù thuộc đảng Dân Chủ hay đảng Cộng Hòa, chúng ta nên tận dụng sức mạnh lá phiếu của mình và tất cả những gì có thể làm được, để tạo nên một khối chính trị có tầm vóc, để không ít thì nhiều ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của Mỹ ở vùng Đông Nam Á, theo chiều hướng có lợi cho quê hương của chúng ta. Như người Mỹ gốc Do Thái đã và đang ảnh hưởng sâu đậm đến chính sách đối ngoại của Mỹ ở Trung Đông, có lợi cho nước Do Thái. Dù đảng Dân Chủ hay đảng Cộng Hòa nắm quyền, dĩ nhiên mục đích và trọng tâm chính của chính sách đối ngoại của nước Mỹ, vẫn là quyền lợi tối cao của nước Mỹ. Tuy nhiên, nếu quyền lợi này trùng hợp với quyền lợi của nước ta, thì khối người Việt trong và ngoài nước còn quan tâm đến vận mạng của đất nước, cần kết hợp với nhau, và khéo léo khai thác lợi điểm này để sớm mang lại tự do no ấm cho dân tộc.
Trần Kha
Tài liệu tham khảo:
www.archives.gov
www.census.gov
www.fec.gov
Obama và Mitt Romney : Ai là người chiến thắng?
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.