BM: Xã tắc và 'lửa' Nguyễn Bá Thanh?

Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam phân công ông Nguyễn Bá Thanh giữ chức Trưởng ban Nội chính, cơ quan được thành lập lại và giao các nhiệm vụ mới.

Thành lập lần đầu ngày 5/1/1966 (với tên gọi ban đầu là Ban Pháp chế Trung ương), 40 năm qua, Ban Nội chính đã có nhiều đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của đất nước như kiên quyết đưa vụ Năm Cam và một số vụ tham nhũng lớn ra ánh sáng pháp luật.

Vụ án Năm Cam (chuyên án Z5.01) là vụ án lớn, phức tạp, liên quan đến nhiều cán bộ cao cấp ở Trung ương và ngành công an, cùng một số bộ, ban, ngành, nhưng Ban Nội chính Trung ương quyết tâm cao, kiên quyết, vẫn làm được (phát hiện 1995, phá án 5-2001, xét xử 2-2003).

Cách đây hơn 20 năm, Ban Nội chính lại được giao chức năng, nhiệm vụ mới theo Quyết định số 17-QĐ/TW ngày 23-12-1991, do ông Đào Duy Tùng ký.

Theo quyết định này, Ban Nội chính là cơ quan tham mưu giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trên lĩnh vực xây dựng pháp luật, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa; nắm tình hình bảo vệ pháp luật, chống và phòng ngừa tội phạm.

"Đặc biệt, đối với một số vụ án quan trọng có ảnh hưởng chính trị rộng hoặc có liên quan đến cán bộ cao cấp mà Bộ Chính trị, Ban Bí thư cần cho phương hướng chỉ đạo thì Ban Nội chính Trung ương có trách nhiệm theo dõi, chuẩn bị ý kiến đề xuất; đồng thời giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng ở các ngành: kiểm sát, toà án, tư pháp, thanh tra, hải quan, trọng tài kinh tế nhà nước, Hội luật gia…"

"...Các tỉnh uỷ, thành uỷ trực thuộc Trung ương cần có Ban Nội chính để giúp cấp uỷ theo dõi hoạt động của các ngành nội chính, phối hợp các ngành này trong việc nghiên cứu đề xuất những vấn đề về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội có liên quan chung và giúp nắm các cán bộ thuộc diện cấp uỷ quản lý," theo văn bản định nghĩa chức năng của Ban khi đó.

Những năm đầu trong công cuộc Đổi Mới đất nước, Ban này đã có nhiều đóng góp to lớn: tham mưu, nghiên cứu, trình Bộ Chính trị và Ban Bí thư ban hành các Nghị quyết, chỉ thị quan trọng, như Nghị quyết 08-2/1/2002 “Về một số nhiệm vụ trọng tâm trong công tác tư pháp”; Chỉ thị 09-6/3/2002 “Về một số việc cần thực hiện trong giải quyết khiếu nại, tố cáo hiện nay”; Nghị quyết 49-2/6/2005 “Về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới".

Chức năng, nhiệm vụ

Ban Nội chính đã có nhiều đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của đất nước như kiên quyết đưa vụ Năm Cam và một số vụ tham nhũng lớn ra ánh sáng "

Ngày 15-7-2002, Bộ Chính trị lại ra Quyết định số 40-QĐ/TW quy định lại chức năng, nhiệm vụ của Ban Nội chính Trung ương, do ông Phan Diễn ký. Theo quyết định này, Ban bị thu hẹp bớt một số nhiệm vụ và một số quyền, nhưng nghiêng về tham mưu, phối hợp, giúp việc, đề xuất ý kiến, hướng dẫn những chủ trương chính sách rất chung chung, nhất là các quyền về pháp chế không còn như Quyết định số 17-QĐ/TW ngày 23-12-1991, do ông Đào Duy Tùng ký.

Từ đầu năm 2002, Ban Nội chính Trung ương đã ký với Thụy Điển “Dự án Nghiên cứu đấu tranh chống tham nhũng”. Vào thời điểm tham nhũng bắt đầu mọc lên như nấm sau mưa, mọi người đang đặt nhiều kỳ vọng vào “Dự án Nghiên cứu đấu tranh chống tham nhũng” đã ký kết giữa Việt Nam - Thụy Điển thì xảy ra thực trạng ngay từ Đại hội IX và X người ta đã buông lơi cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng.

Đến ngày 11-4-2007, Ban Nội chính được hợp nhất cùng Ban Kinh tế, Ban tài chính-quản trị thành Văn phòng Trung ương Đảng. Như vậy, từ một Ban có nhiều quyền lực và nhiệm vụ trọng yếu thể hiện vai trò khá quan trọng ở Trung ương Đảng, Ban Nội chính coi như bị giải thể chỉ bằng sự “gộp lại”, trở thành bộ phận thuộc Văn phòng Trung ương Đảng.

Dư luận (đây chỉ là dư luận – để tham khảo) cho rằng khi đó (tháng 4-2007) ông Trương Tấn Sang làm Thường trực Ban bí thư, phải chăng có ý định chuyển quyền từ Đảng sang Chính phủ.

Không biết đằng sau đó có hướng ông Sang sẽ làm Thủ tướng chăng, vì đến 26-7, ông Nguyễn Tấn Dũng mới nhậm chức Thủ tướng do Quốc hội nhất trí?

Chuyện đó thuộc "bí mật cung đình", không ai muốn lạm bàn nhiều.

Đảng bị mờ nhạt

Ban Nội chính Trung ương 'tham mưu cho Đảng về các vụ tố tụng'

Theo quy định thì Văn phòng Trung ương sẽ có 20 đơn vị trực thuộc trong đó có vụ Pháp luật và vụ Nội chính.

Hơn 10 ngày sau, ngày 24/01/2007, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 13/2007/CT-TTg quy định về thành lập, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và Quy chế hoạt động của Văn phòng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng (sau đây gọi là Văn phòng Ban Chỉ đạo).

Văn phòng Ban Chỉ đạo là cơ quan hoạt động chuyên trách, giúp việc của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng (sau đây gọi tắt là Ban Chỉ đạo) và Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng (sau đây gọi tắt là Trưởng Ban Chỉ đạo); có chức năng tham mưu, tổ chức phục vụ các hoạt động của Ban Chỉ đạo và Trưởng Ban Chỉ đạo.

Theo Quyết định số 79-QĐ/TƯ ngày 21/8/2007 của Bộ Chính trị do ông Trương Tấn Sang ký về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Văn phòng Trung ương Đảng, có 14 Vụ, 5 Cục, trong đó có Vụ Nội chính, Vụ Pháp luật và cải cách tư pháp - Vụ Quản lí đầu tư và xây dựng.

Nhưng đến ngày 10-4-2012, sau Hội nghị Trung ương 4 được hơn ba tháng, Bộ Chính trị lại ban hành Quyết định số 80-QĐ/ về Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Văn phòng Trung ương Đảng.

Không hiểu lý do gì mà cùng là quyết định của Bộ Chính trị, nhưng quyết định này do ông Lê Hồng Anh ký lại trùng số với QĐ 80-QĐ/TƯ do ông Trương Tấn Sang ký ngày 28-8-2007 về Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của ban Tuyên giáo Trung ương.

Quyết định 80 –QĐ/TW quy định lại nhiệm vụ Văn phòng Trung ương Đảng biên chế tổ chức còn 11 Vụ, bỏ bớt đi hai Vụ Quản lý đầu tư - xây dựng và Vụ Thư từ - tiếp dân. Hai nhiệm vụ này của Vụ Nội chính còn gắn với kinh tế-xã hội bị lược bỏ luôn.

Tại Hội nghị Trung ương 5 (bế mạc ngày 15 tháng 5 năm 2012) đã quyết định lập lại Ban Nội chính Trung ương có chức năng một ban Đảng và là cơ quan thường trực phòng chống tham nhũng trên cơ sở Văn phòng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng.

Ban Nội chính Trung ương đã trải qua nhiều bước thăng trầm, biên chế đi, tổ chức lại, sau gần 5 năm bị sáp nhập vào Văn phòng Chính phủ, cơ quan nội chính của đảng lại có cơ hội để khẳng định vị trí độc lập tương đối của mình.

Hơn lúc nào hết, đảng cần đến Ban Nội chính, không phải chỉ với tư cách tham mưu như trước đây, mà cùng với Ban Chỉ đạo Phòng chống Tham nhũng, đây là những vũ khí sắc bén còn lại cho cơ hội để đẩy mạnh nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI).

Tái lập rồi ra sao?

Ông Nguyễn Tấn Dũng vẫn chỉ đạo các hướng đi chủ chốt như "cứu" thị trường bất động sản.

Theo ông Trần Đại Hưng, nguyên Phó trưởng Ban thường trực Ban Nội chính Trung ương: “Qua kinh nghiệm công tác cho thấy hoạt động tố tụng thường rất phức tạp, quá trình điều tra, truy tố, xét xử thuộc chức năng của các cơ quan khác nhau tùy theo từng công đoạn cụ thể. Nếu các cơ quan đó hoạt động trong điều kiện có Ban NCTW thì ban này sẽ tham mưu cho Đảng để nắm tình hình hoạt động của các cơ quan tố tụng, đồng thời phát hiện, đề xuất sự phối hợp khi cần thiết.”

Nhưng ông Hưng cũng cho rằng không thể giữ nguyên mô hình của Ban Nội chính trước đây, cần phải có sự đổi mới, phát triển. Trước hết phải làm rõ chức năng, nhiệm vụ của Ban Nội chính lần này là gì, tổ chức ra sao và họ phải có thực quyền, chịu trách nhiệm trước nguyên tắc điều lệ Đảng và pháp luật Nhà nước.

Trước đây cũng có lúc này lúc khác Ban Nội chính làm chưa đúng chức năng, can thiệp quá sâu vào công việc của các cơ quan chuyên môn. Ban Nội chính được tái lập lần này phải đi vào nghiên cứu, tham mưu cho Đảng những quyết sách lớn về xây dựng pháp luật, thực thi pháp luật cũng như hoạt động của các cơ quan tư pháp.

Ban Nội chính lần này vừa kế thừa được những chức năng quan trọng trước đây, đồng thời đảm bảo không làm thay cơ quan nhà nước, nhưng phải được giao quyền rõ ràng.

Nên chăng phải giao cho Ban Nội chính có quyền quyết định những vụ việc nổi cộm, cấp bách, không chỉ làm tham mưu đơn thuần rồi lại chờ “tập thể lãnh đạo”.

Khi đã giao như vậy thì người ta phải có lực lượng và được áp dụng biện pháp tố tụng, đụng chạm đến "cỡ bự" như Ủy viên Trung ương, Ủy viên Bộ chính trị... Ở nước ta lâu nay chưa có một cơ quan trực tiếp làm như vậy, nhưng chúng ta có sự lãnh đạo của Đảng ở tất cả các cấp, các ngành.

Theo mô hình tới đây, khi Ban Nội chính tham mưu, đề xuất với Bộ Chính trị để có sự chỉ đạo đối với các tổ chức Đảng ở các cấp, các ngành thì hoàn toàn có thể xử lý những vấn đề đặt ra từ thực tiễn.

Điều quan trọng ở đây là chống sự thỏa hiệp. Chẳng hạn với một vụ án phức tạp, Ban Nội chính Trung ương xuống làm việc với ngành tòa án, giữa hai bên mà thỏa hiệp với nhau làm sai thì cái đó rất nguy hiểm. Ở vị trí của Ban Nội chính cần phải hết sức công tâm, trong sáng mới làm việc được.

Quyền và hành đến đâu?

Dư luận đang trông chờ ông Nguyễn Bá Thanh 'ghi bàn' chống tham nhũng

Trong tình hình hiện nay, nên chăng cần mạnh dạn giao thực quyền như kiểu “Thượng phương bảo kiếm” trao cho Ban Nội chính Trung ương, tự chịu trách nhiệm trước nguyên tắc, điều lệ Đảng và Pháp luật Nhà nước, có quyền kịp thời tạm đình chỉ chức vụ trong đảng từ cấp ủy trở xuống và báo cho Tổ chức, chính quyền biết để tạm ngưng chức vụ bên phía chính quyền trong quá trình điều tra để có kết luận đúng sai, tránh những vụ như Dương Chí Dũng và một số trường hợp khác đã xảy ra?

Về vấn đề này, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, ông Vũ Quốc Hùng, cho rằng đây là sự thay đổi sáng suốt và tích cực.

Nhưng có người lại cho rằng việc chống tham nhũng hiện nay đầy gay go, phức tạp, chưa hẳn Ban chỉ đạo Phòng chống tham nhũng do ai nắm mà có thể tin vào hiệu quả được. Đảng đứng ra kiên quyết vào cuộc lãnh đạo chống tham nhũng mà như Hội nghị Trung ương 6 mới rồi thì cũng coi như "hòa cả làng".n chờ

Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIII đã thảo luận Luật Phòng-chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm và chống lãng phí, cho rằng cần phải có Ban Chỉ đạo Phòng chống tham nhũng, nhưng dứt khoát không phải do cơ quan hành pháp thực hiện. Nhưng đề nghị này khi đó đã không được chấp thuận.

Việc chuyển đổi mô hình từ trực thuộc Chính phủ sang thuộc Bộ Chính trị là coi như cuộc thay đổi "mã đáo", như chạy một vòng quanh sân vận động, nay lại trở về chỗ cũ.

Ông Nguyễn Bá Thanh đã được giao nhiệm vụ chính thức làm Trưởng ban Nội chính Trung ương năm thứ 41, sau khi gián đoạn 5 năm.

Thời gian gần đây, ông Nguyễn Bá Thanh là nhân vật được truyền thông chú ý nhiều sau những thông điệp khá thẳng và mạnh liên quan tới tình hình kinh tế xã hội của đất nước. Dư luận trong nước cho rằng so với nhiều chính khách "không nói cũng không làm”, thì ông Nguyễn Bá Thanh là một lãnh đạo biết tạo ấn tượng cả qua lời nói và việc làm.

Trong bối cảnh này, ông Nguyễn Bá Thanh “xoay trở”, chí quyết, vũng lòng để hoàn thành được “đại trọng trách” này quả là không dễ. Đã ở cương vị mới giữa thời điểm "nước sôi lửa bỏng" của mặt trận chống tham nhũng và chỉnh đốn Đảng, mong sao ông Thanh sẽ làm được như ông đã nói: "Vấn đề là phải có người chịu trách nhiệm cá nhân chứ không thể cuối cùng rồi hoà cả làng... Miễn sao biết đội xã tắc lên đầu, một lòng vì dân.”

Không biết sắp tới “xã tắc và vì dân” được ông đội trên đầu như thế nào?

Và cái “lửa” của ông tại Ban Nội chính Trung ương "mã đáo" lần này có độ nóng và tỏa sáng đến đâu? Nhìn xưa lựa nay thì thấy cái thực quyền trong xã hội không thuộc người có tâm có tài, mà thực quyền nhất vẫn là túi hầu bao cá nhân, là thủ đoạn ngang ngược, liều lĩnh đầy tội ác và sự cố kết phe nhóm bất tuân pháp luật, coi người như rác.

Suy cho cùng, tình thế hiện nay, cái ghế Trưởng ban Nội chính cũng chẳng thực quyền và chẳng có vai trò gì nếu mọi sự chung quanh vẫn vậy. Với chủ kiến, tính khí và phong cách Nguyễn Bá Thanh làm cái việc nội chính lúc này quả là trần thân cơ lược, nhất là trừng mắt trước “cả bầy sâu chúa sâu chùm lâu năm đã đã thành tinh hóa quái”.

Đối trận trước cả “rừng họng súng phản pháo” của "một bộ phận không nhỏ” quả là không đơn giản chút nào. Ban Nội chính “mã đáo”, nhưng thành công được bao nhiêu, phát huy vai trò, nhiệm vụ, quyền hành và hiệu quả thế nào có lẽ ai cũng phải chờ. Chờ đợi những kết quả tốt đẹp, có hứa hẹn tin cậy, được nhân dân đồng thuận.