BM: Sài Gòn: những món ăn vặt ở lề đường

Những hàng "cóc ổi mía ghim", đến từng trái xoài xẻ hay quả me chua khấu ứa cả nước miếng bán đầy rẫy trên khắp các con đường... đã tự bao giờ trở thành một nỗi nhớ rất da diết, mỗi khi ai đó phải xa Sài Gòn...

Đây là hàng “cóc ổi mía ghim” của thời nay.

Nhắc đến Sài Gòn là nhắc đến hòn ngọc Viễn Đông, là phồn hoa phố xá, là những con đường tấp nập hối hả chẳng cứ gì giờ tan tầm, nhưng sẽ là thiếu nếu nhắc đến Sài Gòn mà không gọi nơi này với cái tên “Thiên đường nhiệt đới”, với ánh nắng vàng mật óng ánh trải khắp con đường, những cơn gió oi nồng và sắc màu rực rỡ từ những trái cây xứ nóng.

Chẳng có gì là lạ khi ở cái xứ này, người ta yêu những xe bán trái cây nhiều như vậy. Dù là những cô gái sang chảnh với đôi giày cao gót lênh khênh, hay anh chàng tóc vuốt bóng mượt vừa bước ra từ chiếc ô tô cáu cạnh, chẳng ai ngại ngồi bên vỉa hè xì xụp đĩa bánh tráng, nói gì là tạt qua mua một túi trái cây vàng rộm, bán với giá rẻ bèo ở khắp hang cùng ngõ hẻm đất Sài Gòn. Và với người Sài Gòn mà nói, những loại trái cây này còn gắn liền với một phần ký ức tuổi thơ của họ qua nhiều câu chuyện khác nhau, như hàng “cóc ổi mía ghim”, đến từng trái xoài, quả ổi “rẻ bèo nhèo”, hay quả me chua khấu ứa cả nước miếng,… Tất cả đều là những món ăn rất bình dân, rất cũ, nhưng chưa bao giờ “lỗi thời” ở đất Sài Gòn này.

1. “Cóc ổi mía ghim”

Chẳng đứa trẻ nào lớn lên dưới cái nắng oi ả của Sài Gòn mà không ăn qua “cóc ổi mía ghim”. Ai chẳn nhớ những ngày tuổi thơ, lang thang trước cổng trường sau giờ học? Những xiên “cóc ổi mía ghim” được bày bán lấp lánh như nắng lúc nào cũng toả ra một sức hút mãnh liệt, trở thành món quà vặt quen thuộc với bất cứ đứa trẻ nào. Cái món đơn sơ, giản dị đến… bình thường ấy có một sức sống dai dẳng đáng ngạc nhiên, vắt từ thập kỷ này qua thập kỷ khác, là món ăn yêu thích của cả thế hệ ông bà. Chẳng ai nhớ được “cóc ổi mía ghim” có từ lúc nào, nhưng theo vài người lớn tuổi và sống lâu năm ở Sài Gòn cho biết, từ trước Giải phóng đã thấy nhiều hàng thế này được bày bán ở khắp các chợ và trên nhiều con phố.

“Ngày xưa người ta chỉ bán có 3 món đó là cóc, ổi và mía chặt khúc thôi. Thời đấy mấy quả cóc, quả ổi không có bỏ bọc, xếp túi như bậy giờ, mà là được ghim vào những đoạn tre rồi xếp chồng lên nhau, nên vì thế mà người ta hay gọi đó là hàng “cóc ổi mía ghim” mãi cho đến tận bây giờ” - một người bán “cóc ổi mía ghim” lâu năm ở đường Trần Hưng Đạo cho biết như thế.

Những hàng “cóc ổi mía ghim” có từ rất lâu ở Sài Gòn.

Nhưng đấy là chuyện ngày xưa thôi, bây giờ, “cóc ổi mía ghim” đã chẳng còn là “cóc ổi mía ghim” nữa. Nhịp sống hiện đại khiến người ta muốn cái gì đó mới mẻ hơn, nhiều hương vị hơn. Thế nên nào là dứa, xoài, nào dưa hấu..vv.. đều được mang ra”ghim” hết lại. Nhưng quan trọng là, bây giờ trái cây đã được người bán chú ý bảo quản tốt hơn, để luôn giữ được độ tươi mọng, ngon giòn dưới ánh nắng thiêu đốt của Sài Gòn.

Tuy nhiên dù có thêm gì đi chăng nữa, thì vẫn không thể nào thiếu 3 món quen thuộc đó là cóc, ổi và mía.

2. Cóc xẻ

Cóc là thứ quả phổ biến, ngoài Bắc hay trong

Nam

đều có rất nhiều. Nhưng người Sài Gòn lại thích ăn cóc sống hơn cóc chín. Cái vị chua dôn dốt, cái dai dai, giòn giòn, cái ngọt dịu vương vẩn đầu lười của trái cóc sống có thể kết hợp với nhiều loại nước chấm như mắm đường, mắm ruốc, muối ớt, muối tôm… Ăn vào vừa chua nhíu mắt, vừa cay xé lưỡi, chỉ nghĩ đến thôi đã đủ để cánh con gái ứa nước miếng rồi.

Một xe bán cóc xẻ đặc trưng ở Sài Gòn.

Người Sài Gòn cũng khéo làm món cóc trở nên bắt mắt hơn. Thay vì bổ dọc trái cau, người ta cắt nhỏ thành từng miếng vàng rộm óng ả, đóng trong hộp nhựa vừa sạch lại vừa nhiều, và đặt cạnh là cơ man các loại muối ớt, muối tôm để người mua tuỳ chọn. Sắc vàng óng của cóc, màu cam đỏ màu mỡ của muối, tất cả tạo thành một sự kết hợp khăng khít, hài hoà, tựa như cái chua của cóc quyện với cái cay mặn của muối ớt, muối tôm. Ấy mà chưa kể, cứ mỗi lần vô tình chạy xe qua hàng cóc là mùi hương thoang thoảng của cóc cứ cố kéo ta quay lại, cái mùi hương vừa ngọt ngào, nồng hậu, vừa bình dị và thanh tao.

Cóc được xẻ ra từng miếng vừa ăn vô cùng tiện lợi.

Thường người bán còn kết hợp bán luôn các loại muối tôm, muối ớt để ăn kèm.

Một hộp cóc xẻ như thế này được bán với giá 25.000 – 30.000 đồng.

3. Quả xay

Cũng giống với hàng “cóc ổi mía ghim”, quả xay rừng đen, có vị chua chua, ngọt ngọt này đã từng là ký ức thời học sinh của rất nhiều người Sài Gòn.

Loại quả này lạ từ bên trong cho đến bên ngoài. Vỏ bọc màu đen và mềm mịn như phủ một lớp nhung, bên trong phần thịt lại tơi xốp, vừa bỏ vào miệng như thể tan ngay dính lấy lưỡi, nhưng phần hạt thì lại vô cùng cứng và chắc như đá.

Trước đây quả xay được bán nhiều hơn bây giờ rất nhiều, đặc biệt là ở trong lẫn ngoài trường học. “Hồi xưa mình đi học là đạo món này. Lúc đó có 500 đồng 1 bịch nhỏ xíu chừng hơn chục trái, mình hay mua trong căn tin ở trường rồi ra ngoài nhăm nhi với mấy đứa bạn. Khổ nhất là những lúc đầu mùa với cuối mùa quả hay bị sâu hoặc sượng. Có khi mua nguyên bịch chỉ ăn được có vài trái, còn lại phải bỏ hết nhưng vì vị của nó rất ngon, có chua có ngọt nên ăn hoài không thấy chán” - một bạn tên Nguyên (22 tuổi) chia sẻ.

Tuy nhiên để ăn được quả này thì hơi mất thời gian, vì một năm xay chỉ rộ lên 1 mùa duy nhất đó là vào khoảng tháng 7 đến tháng 9 dương lịch. Đến khi hết mùa thì gần như chẳng còn ai bán. Và cũng vì 1 năm chỉ có 1 mùa, nên giá của chúng bây giờ cũng khá cao, từ khoảng 150.000 đến gần 500.000 đồng/kg.

Quả xay rừng một năm mới có một mùa.

Một quả xay đã được tách vỏ.

Ngoài việc bán ký thì thường mọi người vẫn thích mua những bịch nhỏ thế này vừa đủ ăn và dễ mang đi.

4. Xoài xẻ

Chẳng ai ở Sài Gòn mà chưa thử qua món xoài xẻ. Ai cũng từng một lần cầm trên tay bịch xoài, ngồi hân hoan nhâm nhi bên ly cafe bệt. Cứ nhìn quanh khu cafe bệt nhà thờ thì biết, mỗi ngày ở đây có đến hơn chục người bán riêng món xoài. Người bán hàng cứ tấp nập đi qua đi lại, trên tay là một cái thúng hoặc một cái rổ nhỏ chất đủ loại đồ ăn vặt bên trong, nào là trứng cút, hạt sen, đậu phộng, bánh tráng,… nhưng xoài keo thì không thể nào thiếu.

Xoài xẻ là món được rất nhiều bạn thích khi ngồi ở bệt.

Với nhiều bạn mà nói, đây là món “thần thánh” chuyên gia góp mặt trong những buổi trò chuyện của mình khi ra ngoài phố. Không chỉ ở cà phê Bệt, mà hầu như ở bất kỳ chỗ nào có thể ngồi chơi, tám chuyện như ngoài công viên, quán nhậu, hàng ăn,… cũng đều có người đến mời mua với chất giọng miền Nam ngọt như mía lùi.

5. Các loại trái cây ngâm đường

Cá với bạn là chẳng có đứa con gái nào cầm được lòng khi đi qua những xe hàng bán trái cây ngâm đường. Gì chứ chỉ nhìn những trái cây chín mọng, cắt bổ ngang dọc thành từng lát to, ướp trong thứ nước đường màu hổ phách, thêm lát ớt to đầy hương vị, chỉ thế thôi cũng đủ để bạn bối rối, thèm thuồng, khi chúng giăng ra đủ những hương vị nào chua, nào ngọt, nào cay, nào mặn… vào trí tưởng tượng của ai trót nhìn vào.

Ấy thế mà cái món này tưởng là chua nhưng hoá ra lại chẳng chua lắm. Được ngâm trong nước đường khoảng vài ngày, vậy nên chất ngọt từ nước đường cũng đủ ngấm vào từng thớ thịt quả, trung hoà vị chua một cách dịu dàng và tinh tế, đôi khi còn xen lẫn cái cay xé từ ớt, tạo nên món trái cây bình dân nhưng lại mang đầy hương vị.

Cà na ngâm đường.

Cứ thử tưởng tượng mà xem, vào buổi trưa Sài Gòn nắng gắt, hanh hao mà có được một ít xoài, cóc và me ngâm thế này đã được ướp lạnh thì chẳng ai nỡ đánh đổi với bất cứ thứ gì. Nhưng bạn biết không, nói nhỏ điều này nhé, món này sẽ ngon hơn nếu được ăn với muối ớt hoặc muối tôm “hảo hạng”. Vì nếu muối càng ngon thì sẽ càng làm tăng thêm hương vị của các loại quả ngâm này. Đó cũng là lý do vì sao thường những nơi bán các loại cóc, xoài, me ngâm đều có bán kèm theo rất nhiều loại muối để bạn lựa chọn.

Xoài non và cóc mon

Me là một món siêu chua, nhưng sau khi ngâm đường thì chúng sẽ trở nên dễ ăn hơn rất nhiều.

6. Chùm ruột, xay, me ngào

Với những loại trái quá chua thì người Sài Gòn thường dùng nhiều cách khác nhau để chế biến chúng trở nên dịu hơn, hợp khẩu vị hơn. Thay vì xoài, cóc,… được ngâm trong nước đường thì một số món như chùm ruột, xay hay me sẽ có cách khác như ngào mật ong, muối ớt hoặc đường.

Này nhé, những trái cây đó được tách hạt, xắt nhỏ cho vừa miệng, rồi ngào lên với mật, với muối hay đường, tạo thành một lớp keo mỏng phủ bên ngoài màu hổ phách óng ánh. Cắn một miếng thấy mềm mềm, dai dai chua dịu dàng, thế rồi bạn cảm nhận được lớp mật ngào bên ngoài mỏng tang, thơm ngậy, tất cả quyện vào thành một tổng thể hương vị giản dị nhưng chẳng thể hoàn hảo hơn. Vừa có chua dịu, vừa có ngọt sắc lại có thêm cái tê tê của vị cay, khiến ta đã ăn một chỉ muốn ăn hai, ăn ba và ăn mãi cho đến khi chẳng còn sót chút nào ở đáy hộp.

Một hũ xay ngào mật ong thế này có giá khoảng 100.000.

Thay vì bạn phải mất quá nhiều thời gian cho việc ngồi lột từng quả, thì bây giờ tất cả đều đã được tách sẵn. Cộng thêm quả xay sau khi được áo một lớp mật ong sền sệt và ngọt thanh, sẽ giúp vị chua của quả xay giảm đi rất nhiều. Khiến chúng thơm hơn, có vị chua và ngọt cân bằng hơn.

Chùm ruột ngào muối ớt.

Một hàng bán đầy đủ các loại như chùm ruột, me, xay ngào một ong và muối ớt ở Sài Gòn.

BM: Thủy Cuba và người dân nghèo bán hàng rong

Nov 23, 2013

Ở các thành phố lớn, đông dân, bán hàng rong là việc không thể tránh khỏi, nhất là ở các khu tập trung đông công nhân, học sinh, sinh viên. Thậm chí gần các trung tâm thương mại dịch vụ, vào giờ nghỉ ăn trưa, thì cơm trưa ...

BM: Những phận đời ly hương mưu sinh giữa Sài Gòn

Aug 04, 2014

Không nơi nào lực lượng hàng rong đông như ở Sài Gòn. Hàng rong từ chỗ mưu sinh nay đã thành một nghề nghiêm túc của nhiều người. Từ những vùng quê nghèo khó, nhất là miền Trung “cát trắng gió Lào”, người bán ...

BM: Kẻ cắp bán đồ gian

Jul 08, 2014

Thỉnh thoảng đi chợ, chúng tôi thấy có những người bán hàng rong đổ đồ ra một chỗ “tạm chiếm” trong chợ hay trên lề đường để buôn bán nhất thời. Nhất thời vì họ không thường xuyên, không phải là người làm nghề buôn ...

BM: Phố Sài Gòn phố Hà Nội: của những người lặng lẽ mưu ...

Jun 08, 2012

Một chiều, chúng tôi dừng chân nơi bùng binh Hồ Con Rùa để trò chuyện với những chị em bán hàng rong nơi đây. ... Một cụ già đến Sài Gòn từ miền Trung với ít cái bánh tráng nướng trên vai rong ruổi khắp phố Sài Gòn.

BM: Kiếm Sống Qua Ngày

May 22, 2011

Tiếng rao hàng giờ này chúng ta ít còn thấy vì nhà nước cố gắng dẹp nhiều gánh hàng rong để làm đẹp bộ mặt thành phố. Đôi khi chúng ta còn nghe được tiếng rao hàng nhưng lại là tiếng rao hiện đại bằng máy ghi âm ...

BM: Những bữa cơm hai mặt Sài Gòn & Mình ơi

Apr 20, 2011

Và cũng lần đầu tiên nó chứng kiến một Sài Gòn mà theo như nó nói là quá khó chịu, bứt rứt và nhiều người đi bán vé số, đi bán hàng rong chưa từng thấy. image. Một quán cơm trong chợ Thị Nghè có giá bán rất bình dân, ...

BM: Hẻm sâu sài gòn

Oct 26, 2013

Đạp xích lô, bán chổi lông gà, bán hàng rong, bán bắp luộc, cân đo vi tính, thợ xây cất, phụ hồ, quét đường, quét rác, bán rau quả, bán keo bẫy chuột, bán hột vịt lộn, đấm bóp giác hơi, bán mì gõ, hủ tiếu gõ, bán cháo huyết, ...

BM: 12 món bánh dân dã chốn Sài thành

May 19, 2011

Cái tên "cá viên chiên" đôi khi được dùng chung để gọi các món như: bò viên, tôm viên, đậu bắp, đâu hũ... được xâu lại thành từng xiên và bày bán ven đường hoặc trên những chiếc xe hàng rong. Khi khách lựa chọn những ...

BM: Mưu Sinh

Jul 04, 2011

Những đứa trẻ ở Lạch Vạn vừa đi học vừa đi "hôi" cá. image. Trời về khuya là thời điểm mưu sinh của những mảnh đời bé nhỏ. image. Mồ hồi mưu sinh trên cát nóng. image. Gánh hàng rong trên bãi biển Thuận An rất nhiều.