Hoa Kỳ là một trong
những nước giàu nhất thế giới với lợi tức bình quân hằng năm tính theo đầu người
vào 2014 là 55.800 đôla, sau Luxembourg, Singapore, Norway, Australia,
Switzerland, Hồng Kông, và một số các nước xuất cảng dầu hỏa. Tuy nhiên người
ta vẫn thấy tình trạng nghèo khổ xuất hiện một cách công khai tại Hoa Kỳ như để
thách thức xã hội và những nhà làm chính sách.
Vào năm 2014, có khoảng
47 triệu người sống trong hoàn cảnh nghèo khổ tại nước Mỹ, chiếm 15% tổng số dân
Hoa Kỳ. Theo định nghĩa của chính phủ liên bang, một gia đình bốn người có lợi
tức hàng năm từ 24.000 đôla trở xuống là ở trong tình trạng nghèo và mức nghèo
cho một cá nhân là 12.000 đôla, hai người là 15.000 đôla, và ba người là 19.000
đôla. Ở Hoa Kỳ có khoảng 21 triệu người, tức 7% dân số, sống trong tình trạng nghèo khổ với lợi tức hàng năm chỉ bằng một nửa mức nghèo theo định nghĩa của
chính phủ liên bang.
Phân tích kỹ hơn, người
ta thấy sự nghèo khổ tác hại không đồng đều trên toàn thể 47 triệu người này. Cũng
vào năm 2014, tỉ lệ nghèo của đàn ông là 13% so với 16% của đàn bà. Tỉ lệ nghèo
của gia đình với cả vợ lẫn chồng chỉ là 6% trong khi đó tỉ lệ này tăng lên đến
16% đối với gia đình chỉ có chồng và 36% đối với gia đình chỉ có vợ. Thật là đáng
sợ.
Thông thường người
ta tưởng rằng sự nghèo khổ là một hiện tượng của thành thị nhưng thực tế khác hẳn.
Mức nghèo ở nông thôn là 17% so với thành thị là 15%. Khu vực nông thôn nghèo tập
trung ở miền Nam, đặc biệt là vùng Đông Nam, bao gồm Mississippi Delta, Central
Appalachia, vùng thuộc thổ dân da đỏ, và vùng Colonias dọc theo biên giới Hoa Kỳ
và Mexico. Hai lý do căn bản khiến tình trạng nghèo khổ của vùng nông thôn nói
chung nghiêm trọng hơn thành thị:
(1) Vùng nông thôn
ít công việc đòi hỏi kỹ năng và trả lương cao.
(2) Trình độ học vấn
thấp.
Mức nghèo của các sắc
dân cũng khác nhau. Cũng theo thống kê của US Census Bureau, vào năm 2014 tỉ lệ
người nghèo của dân da đen là 26%, so với dân gốc người Tây Ban Nha (Hispanics)
là 24%, Á châu 12% và da trắng là 10%. Tuy tỉ lệ người da trắng thấp nhất, nhưng
số người da trắng nghèo cao nhất (25,7 triệu) so với người da đen (10,7 triệu)
vì người da trắng chiếm 80% của dân số Hoa Kỳ (321,4 triệu) so với 12,8% của người
da đen.
Bộ Canh Nông Hoa Kỳ ước
tính rằng vào năm 2014 có khoảng 17 triệu gia đình (14%) đôi lúc trong năm thiếu
thốn thực phẩm. Khoảng 61% những gia đình thiếu thực phẩm đã tham gia vào một
hay hơn trong ba chương trình trợ giúp thực phẩm và dinh dưỡng lớn nhất của chính
phủ như Supplemental Nutrition Assistance Program (SNAP), thường gọi là Food
Stamp. Hai chương trình còn lại là Unemployment Insurance Benefits (Bảo Hiểm Thất
Nghiệp) và Earned-Income Tax Credit (Trừ thuế vì có con nhỏ). Ngoài ra còn có
chương trình Social Security (An sinh Xã hội) và minimum wage (lương tối thiểu).
Tất cả những chương
trình chống nghèo khổ này đã giúp cho 40 triệu người thoát khỏi cảnh nghèo khổ.
Theo Center on Budget and Policy Priorities, nếu không có những biện pháp trên,
số người nghèo đã tăng gấp đôi. Nhưng tình trạng nghèo khổ chưa chấm dứt ở Hoa
Kỳ như nhiều người mong ước. Để bi thảm hóa tình trạng này Tổng thống Ronald
Reagan từng tuyên bố “We fought a war on poverty and poverty won” (Chúng ta chiến
đấu chống lại nghèo khổ và nghèo khổ đã thắng).
Thật vậy, trong tài
khóa 2016, chính phủ liên bang, tiểu bang, và địa phương đã chi tiêu tổng cộng
khoảng 1.057,4 tỉ đôla vào các chương trình an sinh xã hội bao gồm Medicaid với
577,2 tỉ đôla và các chương trình khác với 480,2 tỉ đôla. Nói một cách khác,
Hoa Kỳ đã tiêu khoảng 22.500 đôla mỗi năm cho mỗi người nghèo hay 90.000 đôla
cho một gia đình bốn người nhưng tình trạng nghèo ở Hoa Kỳ không được cải thiện
đáng kể.
Khi điều nghiên về
những người nghèo ở vùng thủ đô Washington, tôi nhận thấy không ai gầy gò ốm yếu.
Họ ăn mặc khá tươm tất và mập mạp. Những hình ảnh đính kèm trong bài này và nhiều
hình khác tôi chụp được cho thấy rõ như vậy. Thông thường chúng ta hiểu từ nghèo
có nghĩa là túng thiếu, cực khổ, không có khả năng cung cấp cho gia đình thực
phẩm, quần áo, và nơi trú ngụ. Nhưng chỉ có một số nhỏ trong 47 triệu người được
xếp vào loại nghèo bởi Census Bureau đáp ứng những tiêu chuẩn này.
Theo tài liệu
điều trần trước Ủy Ban Kinh Tế Thượng Viện Hoa Kỳ của Nghiên cứu gia Robert
Rector thuộc Heritage Foundation, một người Mỹ nghèo tiêu biểu theo định nghĩa
của chính phủ có xe hơi, tủ lạnh, máy giặt, máy sấy, TV, DVD player, và được chăm
sóc sức khỏe. Do đó, mức độ nghèo khổ không trầm trọng như ở các quốc gia khác.
Một trong những nguyên
nhân khiến tình trạng nghèo tiếp tục tồn tại trong vài thập niên vừa qua là sự
thoái hóa của nền công nghiệp tại Hoa Kỳ vào các thập niên 1980 khiến cho sự
nghèo khổ thâm nhập vào miền Trung Tây (Midwest) và Đông Bắc (Northeast). Tình
trạng kinh tế trì trệ vào các năm 2007-2009 ảnh hưởng lớn vào tình trạng nghèo
khổ. Một lý do khác là sự gia tăng dân số nhanh chóng của người gốc Tây Ban Nha
(Hispanic) trong hai thập niên 1990 và 2000, đặc biệt ở các tiểu bang
California, Nevada, Arizona, Colorado, North Carolina, và Georgia.
Cũng theo ông Robert
Rector, hàng chục triệu học sinh học dở dang đã nhập cư vào Hoa Kỳ trong những
thập niên vừa qua một cách hợp pháp và bất hợp pháp. Khoảng 1/3 tất cả số người
di dân trưởng thành ở Hoa Kỳ không có bằng trung học. Nói chung tỉ lệ nghèo của
khối người di dân khá cao so với khối người còn lại. Một trong tám trẻ em nghèo
ở Mỹ thuộc gia đình di dân bất hợp pháp và 1/4 của tổng số người nghèo ở Mỹ thuộc
gia đình di dân. Khoảng 38% trẻ em Hoa Kỳ là những đứa trẻ ngoại hôn và sinh ra
từ bà mẹ trẻ ít học. Đây là nguyên nhân làm cho chúng trở thành những đứa trẻ
nghèo.
Do đó, ông Rector đề
nghị rằng Hoa Kỳ cần phải duyệt lại chính sách di dân, giảm bớt nạn nhập cư bất
hợp pháp, thi hành triệt để luật cấm thuê nhân công bất hợp pháp và tìm biện pháp
phát triển gia đình và ngăn chặn tình trạng ngoại hôn.
Có năm trở ngại khiến
Hoa Kỳ chưa thể chấm dứt được tình trạng nghèo khổ:
(1) Một số khá đông
dân Hoa Kỳ kiếm sống bằng những nghề lương thấp.
(2) Ngày càng nhiều
gia đình chỉ có một cha hoặc mẹ. Do đó rất khó kiếm được việc làm tốt vừa chăm
sóc gia đình.
(3) Chương trình trợ
cấp tiền mặt cho mẹ và con với lợi tức thấp gần chấm dứt (Temporary Assistance
for Needy Families – TANF).
(4) Vấn đề sắc tộc và
giới tính.
(5) Sức khỏe tâm thần
xáo trộn khiến bệnh nhân khó có thể tìm được việc làm.
The National
Coalition for the Homeless ước tính rằng hàng năm có khoảng 700 người sống ngoài
đường chết vì giá lạnh. Những nhân viên xã hội tiếp xúc và khuyến khích họ vào
các nhà tạm trú nhưng nhiều người từ chối vì nhiều lý do như thiếu giường ngủ,
luật lệ không thích hợp với người tàn tật, thiếu kiểm soát, thiếu riêng tư, sợ đám
đông, sợ mất cắp, thành kiến về bệnh tâm thần, nghiện ma túy, không có tiện
nghi cho người tàn tật, sợ lây bệnh, thủ tục phức tạp, bị từ chối vì bệnh tâm
thần, kỳ thị đồng tình luyến ái, giờ giấc của nhà trú không thích hợp.
Phần lớn lợi tức của
mọi cá nhân và gia đình thu nhận được từ việc làm. Phương cách đầu tiên để chống
nghèo đói là tạo việc làm trả lương khá. Điều này đòi hỏi đầu tư đáng kể vào giáo
dục và sách lược phát triển kỹ năng và kinh tế. Ưu tiên của chính sách quốc gia
còn có an ninh, quốc phòng, và ngoại thương. Trong khi đó quốc gia phải đương đầu
với tài nguyên hạn chế và quyền lợi mâu thuẫn giữa ba nhóm lợi tức: thượng lưu
(30% trên cùng), trung lưu (40% ở giữa) và nghèo (30% thấp nhất). Nạn thất nghiệp
là một nguyên nhân của nghèo đói, nhưng không một nước nào trên thế giới có thể
xóa bỏ hoàn toàn nạn thất nghiệp.
Trong khoảng thời gian từ 1950 đến 2016, tỉ lệ
thấp nghiệp thấp nhất ở Hoa Kỳ là 2,5% vào tháng 5/1953 và cao nhất là 10,8% vào
tháng 11/1982 và gần đây hơn 9,9% vào 3/2010. Trong nền kinh tế thị trường luôn
luôn có một số người không đi làm vì đang ở trong tình trạng thay đổi công việc,
chuyển ngành hay không chấp nhận mức lương bổng chủ nhân đề nghị.
Hiện nay chưa có biện
pháp nhiệm mầu nào có thể giúp chấm dứt tình trạng nghèo khổ ở Hoa Kỳ. Nhiều đề
nghị đôi khi mâu thuẫn và tạo ra tranh cãi giữa hai phái bảo thủ và cấp tiến như
tăng mức lương tối thiểu, cấp tiền mặt cho người nghèo, nghỉ làm vì gia đình vẫn
được trả lương, và cung cấp dịch vụ chăm sóc trẻ em. Mặc dù xã hội tạo cơ hội tương
đối đồng đều cho mọi người tiến thân, có những người không có phương tiện hay đủ
khả năng nắm bắt được những cơ hội này. Họ sẽ phải nhờ vả vào xã hội lâu dài.
Tài liệu tham khảo:
William J. Bennett,
Reduce Poverty by Promoting Schools, Families,” CNN January 17, 2013.
Peter Edelman,
“Poverty in America: Why Can’t We End It?” The New York Time, July 28, 2012.
Tracy Farrigan,
“Geography of Poverty,” Economic Research Service, USDA, December 17, 2015.
Evan Horowitz, “A
Proven Way to Reduce Poverty? Give Poor People Money,” Boston Globe, October
29, 2015.
Robert Rector,
“Understanding and Reducing Poverty in America,” The Heritage Foundation,
September 25, 2016.
Paul Solman, “Will
We Ever Get to ‘Full Employment’?” PBS, April 25, 2013.
Sam Webb, “Is Full
Employment Possible Under Capitalism?” People’s World, February 27, 2013.
Poverty USA, Poverty
Facts: The Population of Poverty USA,” an Initiative of the Catholic Campaign
for Human Development, undated.
Nguyễn Quốc Khải
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.