Tại sao thuế của Mỹ nhắm vào châu Á và iPhone của bạn?

Khi bắt đầu cuộc thương chiến, Tổng thống Donald Trump tuyên bố mục tiêu của ông là đưa việc làm và sản xuất trở lại Mỹ, giảm thâm hụt thương mại và tạo ra sân chơi bình đẳng hơn để cho các công ty nước này cạnh tranh trên toàn cầu.

Nhưng sau nhiều tháng đàm phán và việc nhiều quốc gia từ chối đáp ứng các yêu cầu của Mỹ, chiến lược của ông đã chuyển sang hướng trừng phạt quyết liệt hơn.

Các công ty Mỹ từng trải qua điều tương tự trước đây.

Dưới thời chính quyền Trump đầu tiên, khi ông áp thuế đối với hàng xuất khẩu của Trung cộng, các công ty Mỹ phải khổ sở để hạn chế tiếp xúc với Bắc Kinh, và nhiều công ty chuyển sản xuất sang Việt Nam, Thái Lan và Ấn Độ để tránh mức thuế cao hơn.

Nhưng loạt thuế quan mới của ông không chừa bất kỳ nền kinh tế nào trong số này. Cổ phiếu đã chứng kiến một đợt bán tháo với các chỉ số ở Đài Loan và Hàn Quốc chìm trong sắc đỏ vào hôm 1/8.

Cả hai quốc gia này đều đóng vai trò trung tâm trong ngành sản xuất điện tử đang bùng nổ của châu Á.

Chi tiết vẫn còn mơ hồ, nhưng các công ty Mỹ từ Apple đến Nvidia có thể sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho chuỗi cung ứng của họ vì những công ty này mua các linh kiện quan trọng từ một số quốc gia châu Á và lắp ráp thiết bị trong khu vực.

Giờ đây, họ đang phải gánh chịu hậu quả - từ iPhone, chip, pin và hàng loạt linh kiện nhỏ khác phục vụ đời sống hiện đại.

Đây không phải là tin tốt cho các nền kinh tế châu Á vốn đã phát triển và trở nên giàu có hơn nhờ xuất khẩu và đầu tư nước ngoài - từ ô tô Nhật Bản, hàng điện tử Hàn Quốc cho đến chip Đài Loan.

Nhu cầu tăng vọt đối với tất cả những mặt hàng này đã tăng thặng dư thương mại với Washington trong những năm qua - và khiến Tổng thống Trump cáo buộc rằng ngành sản xuất châu Á đang lấy đi việc làm của người Mỹ.

Vào tháng Năm, ông Trump đã nói với CEO Apple Tim Cook:

"Chúng tôi đã chịu đựng đủ tất cả các nhà máy mà các ông xây ở Trung cộng trong nhiều năm... chúng tôi không quan tâm đến việc các ông xây dựng ở Ấn Độ, Ấn Độ có thể tự lo liệu."

Apple kiếm được khoảng một nửa doanh thu từ việc bán iPhone được sản xuất tại Trung cộng, Việt Nam và Ấn Độ.

Gã khổng lồ công nghệ đã báo cáo thu nhập khổng lồ trong ba tháng tính đến tháng Sáu chỉ vài giờ trước thông báo áp thuế của ông Trump vào tối hôm 31/7, nhưng giờ đây tương lai có vẻ bất định hơn.

Giám đốc điều hành Tim Cook nói với các nhà phân tích trong một cuộc hội nghị điện đàm rằng thuế quan đã khiến Apple thiệt hại 800 triệu đô la trong quý trước và có thể tăng thêm 1,1 tỷ đô la chi phí cho quý tiếp theo.

Các công ty công nghệ thường lên kế hoạch trước nhiều năm, nhưng chính sách thuế quan khó lường của ông Trump đã làm tê liệt các doanh nghiệp.

Ví dụ, thị trường trực tuyến của Amazon cũng phụ thuộc vào Trung cộng cho những gì họ bán ở Mỹ.

Nhưng vẫn chưa rõ mức thuế mà hàng nhập khẩu từ Trung cộng vào Mỹ có thể phải đối mặt vì Bắc Kinh vẫn chưa đạt được thỏa thuận với Washington - họ có thời hạn đến ngày 12/8 để làm điều đó.

Trước khi họ đồng ý hạ nhiệt căng thẳng, hai bên đã áp thuế quan ăn miếng trả miếng lên tới 145% đối với một số mặt hàng.

Nhưng giờ đây, mọi chuyện không chỉ xoay quanh Trung cộng.

Hôm 31/7, ông Cook cho biết hầu hết iPhone được bán tại Mỹ hiện nay đều đến từ Ấn Độ. Tuy nhiên, ông Trump vừa áp thuế 25% lên hàng nhập khẩu từ Ấn Độ, sau khi Delhi không thể đạt được thỏa thuận kịp thời.

Các công ty khác đã chọn cách chuyển hướng hàng hóa sang Mỹ qua Việt Nam và Thái Lan sau khi áp thuế trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Điều này trở nên phổ biến đến mức được gọi là chiến lược "Trung cộng + 1". Nhưng lần này, những hàng hóa trung chuyển này cũng đang bị nhắm mục tiêu.

Trên thực tế, vận chuyển trung chuyển là một phần quan trọng trong các cuộc đàm phán của Mỹ với các nước châu Á. Theo Tổng thống Trump, hàng nhập khẩu từ Việt Nam phải chịu mức thuế 20% của Mỹ, nhưng hàng hóa trung chuyển phải chịu mức thuế 40%.

Các ngành sản xuất tiên tiến như chất bán dẫn vẫn đang gặp khó khăn - hơn một nửa số chip của thế giới, và hầu hết là chip tiên tiến, đến từ Đài Loan. Hiện tại, Đài Loan phải chịu mức thuế 20%.

Chip là xương sống của nền kinh tế Đài Loan, nhưng cũng là trọng tâm trong nỗ lực của Mỹ nhằm giành lợi thế về công nghệ so với Trung cộng. Vì vậy, một công ty khác của Mỹ, Nvidia, sẽ phải trả mức phí cao để đưa chip tiên tiến do công ty TSMC của Đài Loan sản xuất vào các sản phẩm trí tuệ nhân tạo (AI) của mình.

Nhưng có lẽ nạn nhân lớn nhất của thuế quan ông Trump có thể là các gã khổng lồ thương mại điện tử châu Á cũng như các công ty Mỹ phụ thuộc vào người bán và thị trường Trung cộng.

Trong một động thái bất ngờ trong tuần này, ông Trump đã bãi bỏ quy tắc "de minimis" vốn miễn thuế hải quan cho các bưu kiện dưới 800 đô la.

Lần đầu tiên ông làm điều này vào tháng Năm, nhắm vào các bưu kiện như vậy từ Trung cộng và Hong Kong - và đây là một đòn giáng mạnh vào các nhà bán lẻ như Shein và Temu, những công ty đã thành công vang dội nhờ bán hàng trực tuyến ở phương Tây.

Giờ đây, các trang web của Mỹ như eBay và Etsy cũng đã mất quyền miễn trừ đó - và giá các mặt hàng cũ, đồ cổ điển và đồ thủ công cho người tiêu dùng Mỹ sẽ tăng lên.

Tổng thống Trump nói rằng ông đang ủng hộ người Mỹ với những mức thuế này, nhưng trong một thế giới toàn cầu hóa sâu sắc, các công ty và khách hàng Mỹ cũng có thể trở thành nạn nhân.

Vẫn tồn tại rất nhiều bất ổn đến nỗi khó có thể biết ai mới thực sự là người chiến thắng.

 

Suranjana Tewari