Bên trong cuộc tranh cãi về thị thực H-1B

Cuộc tranh luận về chương trình này đã chia rẽ cả công chúng Mỹ và Đảng Cộng hòa

Chuyên gia giải thích cách chính phủ cần giải quyết "con quái vật ba đầu" mang tên chương trình thị thực H1B

Sau nhiều tháng tranh cãi, Tổng thống Donald Trump đã ban hành một tuyên bố vào tháng 9 lên án việc lạm dụng có hệ thống chương trình thị thực H-1B, mà ông cho rằng đang thúc đẩy "việc thay thế quy mô lớn người lao động Mỹ" và "đã làm suy yếu cả an ninh kinh tế và quốc gia của chúng ta".

Để giải quyết vấn đề này, Trump đã áp dụng mức phí 100.000 đô la cho các công ty muốn xin thị thực H-1B, một động thái đã bị các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành công nghệ, chỉ trích rộng rãi.

Cuộc tranh luận về chương trình này đã chia rẽ cả công chúng Mỹ và Đảng Cộng hòa, với một bên cho rằng những người giữ thị thực đang chiếm đoạt việc làm của người Mỹ và bên kia cho rằng nó rất quan trọng đối với khả năng cạnh tranh của Hoa Kỳ.

Vậy, thị thực H-1B là gì, và tại sao chúng lại trở thành điểm nóng chính trị?

Thị thực H-1B là gì?

Thị thực H-1B là thị thực lao động không định cư cho phép các công ty ở Hoa Kỳ thuê những người lao động nước ngoài có tay nghề cao trong các ngành nghề chuyên môn trong thời hạn ban đầu là ba năm, có thể gia hạn đến sáu năm.

Trang web của Cơ quan Nhập tịch và Di trú Hoa Kỳ nêu rõ rằng thị thực này dành cho những cá nhân có "năng lực và khả năng xuất sắc". Cá nhân phải có ít nhất bằng cử nhân trong lĩnh vực liên quan.

Những ngành nào sử dụng thị thực H-1B phổ biến nhất?

Cho đến nay, ngành sử dụng thị thực H-1B nhiều nhất là ngành công nghệ, chiếm khoảng 60% đến 70% tổng số đơn đăng ký mới trong những năm gần đây.

Các ngành hàng đầu khác bao gồm tư vấn và dịch vụ chuyên nghiệp, kỹ thuật và sản xuất, chăm sóc sức khỏe và nghiên cứu y tế và giáo dục đại học.

Có bao nhiêu người lao động nước ngoài đang giữ những thị thực này?

Không có số liệu chính thức về số người hiện đang giữ thị thực H-1B. Hàng năm, có giới hạn 65.000 người được cấp thị thực H-1B. Chương trình này cho phép thêm 20.000 người có bằng thạc sĩ trở lên. Đáng chú ý, hầu hết các trường đại học và tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận được miễn giới hạn số lượng, làm tăng thêm số người được chấp thuận mỗi năm.

Trung tâm Nghiên cứu Pew ước tính rằng khoảng 400.000 đơn xin thị thực H-1B đã được chấp thuận vào năm ngoái dưới thời chính quyền Biden.

Người giữ thị thực đến từ đâu?

Theo Pew, gần 3/4, tức 73%, người giữ thị thực H-1B đến từ Ấn Độ. Quốc gia có số lượng người giữ thị thực cao thứ hai là Trung cộng, với 12%. 15% còn lại đến từ nhiều quốc gia khác nhau, không có quốc gia nào đạt đến ngưỡng 2%.

Ai phản đối thị thực H-1B?

Chương trình thị thực H-1B đã bị chỉ trích từ cả hai phía chính trị, bao gồm cả từ ông Trump đến Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, đảng viên độc lập của Vermont.

Các nhà phê bình cho rằng chương trình hiện tại đã đi chệch khỏi mục đích ban đầu là thu hút nhân tài hàng đầu đến làm việc tại Mỹ và thay vào đó đang bị các nhà tuyển dụng sử dụng để nhập khẩu lao động nước ngoài giá rẻ, làm giảm tiền lương và loại bỏ người lao động Mỹ.

Thượng nghị sĩ Dick Durbin, đảng Dân chủ của Illinois, và Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện, Thượng nghị sĩ Chuck Grassley, đảng Cộng hòa của Iowa, đã tái giới thiệu dự luật lưỡng đảng vào tháng 9 để cải cách và bịt các lỗ hổng trong chương trình H-1B nhằm bảo vệ người lao động Mỹ và ngăn chặn việc chuyển giao việc làm ra nước ngoài.

Ở cấp tiểu bang, Thống đốc đảng Cộng hòa Florida, Ron DeSantis, đã ban hành hướng dẫn vào tháng 10 để chống lại lỗ hổng trong hệ thống đại học. Ông DeSantis chỉ đạo Hội đồng Thống đốc Florida chấm dứt việc các cơ sở giáo dục đại học "nhập khẩu lao động nước ngoài bằng thị thực H-1B thay vì tuyển dụng người Mỹ" bằng cách yêu cầu các trường đại học "ưu tiên sinh viên tốt nghiệp người Mỹ và đảm bảo các trường học được tài trợ bằng tiền thuế phục vụ lực lượng lao động Mỹ".

Ai ủng hộ thị thực H-1B?

Ở phía đối diện của cuộc tranh luận, những nhân vật nổi bật như Elon Musk đã ủng hộ thị thực H-1B vì chương trình này rất cần thiết để Mỹ duy trì lợi thế cạnh tranh.

Ngay trước khi ông Trump trở lại Phòng Bầu dục, Musk nói: "Lý do tôi ở Mỹ cùng với rất nhiều người quan trọng đã xây dựng SpaceX, Tesla và hàng trăm công ty khác đã làm cho nước Mỹ mạnh mẽ là nhờ H1B" và cam kết "sẽ chiến đấu" để bảo vệ chương trình này.

Tuy nhiên, Musk cũng lưu ý rằng ông tin rằng "chương trình này đang bị lỗi và cần cải cách lớn".

Ông đề xuất "tăng đáng kể mức lương tối thiểu và thêm chi phí hàng năm để duy trì thị thực H1B, khiến việc thuê người nước ngoài trở nên đắt hơn đáng kể so với thuê người trong nước".

Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng chương trình H-1B rất quan trọng trong việc cạnh tranh với các quốc gia như Trung cộng, quốc gia vừa mới ra mắt một chương trình tương tự, được gọi là thị thực K, để thu hút nhân tài hàng đầu đến nước này. Chương trình này có hiệu lực từ ngày 1 tháng 10.

Chương trình H-1B cũng nhận được sự ủng hộ của Phòng Thương mại Hoa Kỳ.

Liệu người giữ thị thực có đang chiếm đoạt việc làm của người Mỹ?

Vào ngày 19 tháng 9, ông Trump đã ban hành một tuyên bố của tổng thống có tiêu đề "Hạn chế nhập cảnh đối với một số lao động không định cư nhất định", trong đó ông nói rằng chương trình thị thực H-1B đang bị "cố tình lợi dụng để thay thế, chứ không phải bổ sung, lao động Mỹ bằng lao động có mức lương thấp hơn, kỹ năng thấp hơn".

Ông Trump nói rằng sự lạm dụng này đã được các công ty sử dụng để "kiềm chế tiền lương một cách giả tạo, dẫn đến thị trường lao động bất lợi cho công dân Mỹ, đồng thời khiến việc thu hút và giữ chân nhóm lao động tạm thời có kỹ năng cao nhất trở nên khó khăn hơn, với tác động lớn nhất được thấy trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) quan trọng". Tổng thống viết rằng "việc thay thế quy mô lớn lao động Mỹ thông qua việc lạm dụng có hệ thống chương trình này đã làm suy yếu cả an ninh kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta."

Thống đốc Ron DeSantis hôm thứ Tư, ngày 29 tháng 10 năm 2025, cho biết: "Chúng tôi sẽ không dung thứ cho việc lạm dụng chương trình H-1B tại các tổ chức ở Florida." 

Do đó, Trump đã áp đặt mức phí 100.000 đô la, có hiệu lực từ ngày 21 tháng 9 năm 2025. Hạn chế này sẽ hết hiệu lực sau một năm kể từ ngày có hiệu lực.

Trump cũng chỉ đạo chính quyền của mình "khởi xướng quy trình ban hành quy định để ưu tiên việc cấp phép nhập cảnh cho người nước ngoài có kỹ năng cao và được trả lương cao."

Trong khi đó, một quy định khác của Bộ An ninh Nội địa sẽ thu hẹp định nghĩa về "ngành nghề chuyên môn" cho phép các quan chức bộ tăng cường kiểm tra tuân thủ tại nơi làm việc trước và sau khi nộp đơn xin thị thực H-1B, và yêu cầu người sử dụng lao động của người nộp đơn phải nộp đơn trực tiếp - một động thái nhằm ngăn chặn các công ty đưa người nhập cư H-1B vào rồi sau đó ký hợp đồng với các công ty khác.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Cuộc tranh luận về thị thực H-1B hứa hẹn sẽ tiếp tục trong những tháng và năm tới.

Phòng Thương mại Hoa Kỳ đã kiện chính quyền Trump để ngăn chặn việc thực hiện yêu cầu phí nộp đơn 100.000 đô la, mà họ cho rằng sẽ "khiến các nhà tuyển dụng Hoa Kỳ, đặc biệt là các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp vừa và nhỏ, khó có thể sử dụng chương trình H-1B".

Vụ kiện lập luận rằng khoản phí mới là bất hợp pháp vì nó vượt quá các điều khoản của Đạo luật Nhập cư và Quốc tịch quy định chương trình H-1B, bao gồm cả yêu cầu phí phải dựa trên chi phí mà chính phủ phải chịu trong quá trình xử lý thị thực.

Phòng thương mại trước đó đã cảnh báo rằng những hạn chế đối với chương trình H-1B "có khả năng gây tổn hại nghiêm trọng cho nhiều công ty Mỹ".

Vụ kiện hiện đang được tiến hành. Vẫn còn phải xem liệu Quốc hội cuối cùng sẽ can thiệp theo cách này hay cách khác về vấn đề này.

 

 

Peter Pinedo