"Mặc dù Thái Lan và Việt Nam không có hiệp định dẫn độ, nhưng hai nước có thể sử dụng hợp tác ngoại giao mà thực chất là sử dụng Luật Dẫn độ của Thái Lan. Luật này quy định rằng nếu các điều kiện được đáp ứng, thẩm phán có thể ra lệnh tạm giữ ông Bđăp để chờ dẫn độ. Và về cơ bản đó là điều mà thẩm phán xem xét."
"Thẩm phán đưa ra quyết định dựa trên lập luận của công tố viên, rằng ông Bđăp nên bị dẫn độ về Việt Nam do ông cũng là người đã bị kết tội ở Việt Nam. Thẩm phán ở Thái Lan kết luận rằng, như vậy, có một phán quyết hiện hành rằng cáo buộc ở Việt Nam và cáo buộc ở Thái Lan là cùng một cáo buộc và người mà Việt Nam buộc tội và người ở đây là cùng một người," bà Nadthasiri Bergman, luật sư của ông Bđăp
Toàn bộ buổi xét xử diễn ra chỉ hơn nửa tiếng đồng hồ
Đây là một buổi xét xử công khai, vào cửa tự do. Tuy nhiên, những người tham dự không được vào phòng xử án mà ngồi ở một phòng riêng, theo dõi qua màn hình tivi.
Trường hợp ông Y Quynh Bđăp được đánh giá là một vụ án quan trọng, khi giới nhân quyền quốc tế đang theo dõi xem liệu Thái Lan dưới thời tân Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra sẽ ưu tiên nhân quyền hay quan hệ bang giao.
Ông Y Quynh Bđăp, 32 tuổi, bị cảnh sát Thái Lan bắt giữ hôm 11/6, chỉ vài ngày sau khi ông có cuộc phỏng vấn với Sở Di trú Canada và đang trong thời gian chờ đợi để chính thức đi định cư tại Canada.
Cảnh sát Thái Lan thừa nhận bắt giữ nhà hoạt động nhân quyền này theo yêu cầu từ phía Việt Nam.
'Khủng bố'
Việt Nam và Thái Lan chưa ký hiệp định dẫn độ tội phạm, nhưng Hà Nội vẫn đề nghị Bangkok cho phép dẫn độ ông Y Quynh Bđăp về nước.
Xuất hiện tại tòa ở Bangkok hôm 30/9 trong bộ quần áo cam, đeo khẩu trang, ông Y Quynh Bđăp nhìn bình tĩnh nhưng có vẻ mệt mỏi.
Ông Bđăp tị nạn tại Thái Lan từ năm 2018 và đã được Cao ủy Liên Hợp Quốc về Người tị nạn cấp quy chế tị nạn.
Ông là người đồng sáng lập Tổ chức Người Thượng vì Công lý.
Hôm 20/1, Tòa án Nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã tuyên án vắng mặt ông Y Quynh Bđăp với bản án 10 năm tù về tội "khủng bố" theo Điều 299 Bộ luật Hình sự Việt Nam.
Ông Y Quynh Bđăp luôn khẳng định rằng ông đang ở Thái Lan vào thời điểm đó và phủ nhận mọi liên quan đến vụ tấn công.
Bộ Công an Việt Nam đánh giá vụ tấn công này là "đặc biệt nghiêm trọng", xếp vào dạng "khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân".
Bộ này cũng nói rằng "vụ tấn công có sự chỉ đạo và tiếp tay của các thế lực thù địch từ nước ngoài", trong đó, nhóm "Lính Đêga" thực hiện vụ khủng bố.
Theo Bộ Công an Việt Nam, nhóm “Lính Đêga” móc nối với tổ chức Người Thượng vì Công lý để “tuyên truyền, lôi kéo, tuyển mộ thành viên, huấn luyện, tài trợ tiền và chỉ đạo chuẩn bị hoạt động tấn công khủng bố nhằm thành lập 'nhà nước riêng' ở Tây Nguyên.”
Trong khi đó, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) hồi tháng 6/2024 ra thông cáo cho hay họ không có thông tin về khả năng Y Quynh Bđăp có liên quan đến vụ nổ súng, “nhưng đặc biệt quan ngại về sự an toàn của ông và việc ông bị xét xử không công bằng ở Việt Nam”.
Mục sư A Ga, hiện đang tị nạn tại Mỹ, nói với BBC sau hôm ông Bđăp bị bắt rằng chính quyền Việt Nam "lo ngại vì ông Bđăp được đào tạo ở Thái Lan để làm công việc thu thập thông tin và báo cáo lên Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế về tình trạng chính quyền Việt Nam bắt bớ, vi phạm tự do tôn giáo."
Tùy thuộc vào 'sự dũng cảm' của tân thủ tướng Thái Lan
Trao đổi bên lề phiên tòa, một số đại diện các tổ chức nhân quyền quốc tế nhận định với BBC rằng đây là một vụ việc đang được theo dõi đặc biệt do đã có những ghi nhận một làn sóng đàn áp xuyên quốc gia mà chính phủ Thái Lan góp mặt.
Quốc tế muốn nhìn thấy đây là một vụ việc điển hình mà Thái Lan cho thấy họ tôn trọng nhân quyền.
Báo cáo gần đây của HRW mang tên "Chúng tôi đã nghĩ mình an toàn": Đàn áp và trục xuất người tị nạn ở Thái Lan đã ghi lại một mô hình đàn áp xuyên quốc gia, trong đó chính quyền Thái Lan giúp các chính phủ láng giềng thực hiện các hành động trái pháp luật nhằm vào người tị nạn và người bất đồng chính kiến đang tìm nơi trú ẩn ở Thái Lan.
Đổi lại, chính quyền Thái Lan có thể nhắm mục tiêu vào những người chỉ trích chính phủ Thái Lan sống ở Lào, Việt Nam và Campuchia như một phần của thỏa thuận “trao đổi” người tị nạn và những người bất đồng chính kiến.
Vào tháng 5/2019, ba nhà bất đồng chính kiến Thái Lan - Chucheep Chivasut, Siam Theerawut và Kritsana Thapthai - đã bị chính quyền Việt Nam bắt giữ và sau đó đã “biến mất”.
Một nhà báo của Thái nhận định rằng Y Quynh Bđăp có thể may mắn lần này, vì nếu ở dưới thời thủ tướng trước, ông có thể bị dẫn độ ngay về Việt Nam như chính phủ Thái Lan từng làm với nhiều trường hợp khác trước đó.
Theo nhà báo này, dưới thời tân Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra, những trường hợp như của Y Quynh Bđăp có thể được xem xét, nhưng "vẫn phải chờ xem".
Luật sư của ông Y Quynh Bđăp, bà Nadthasiri Bergman, nói rằng lập luận của nhóm bà là ông Bđăp không thể bị dẫn độ, dựa trên Điều 9 Luật Dẫn độ của Thái Lan.
Theo Điều 9, có một luật hiện hành là Đạo luật ngăn chặn tra tấn và cưỡng bức mất tích của Thái Lan, có hiệu lực từ tháng 2/2023, cấm các tổ chức hoặc quan chức chính phủ nước này trục xuất hoặc dẫn độ một người đến một quốc gia khác, nơi có căn cứ đáng kể để tin rằng người đó sẽ có nguy cơ bị tra tấn, đối xử tàn ác, vô nhân đạo hoặc hạ nhục hoặc bị mất tích.
"Nhưng thẩm phán Thái Lan không xem xét Điều 9 mà chỉ xem xét Điều 19 Luật Dẫn độ và lập luận rằng quyết định của họ chỉ dựa trên Điều 19, và quyết định sau cùng sẽ là từ chính phủ."
"Hiện chúng tôi đang làm việc để kháng cáo trong vòng 30 ngày."
"Phán quyết hôm nay không phải phán quyết cuối cùng. Vì vậy chúng tôi không biết điều gì thực sự xảy ra. Chúng tôi phải chờ."
Bà nói nhóm của bà đang cố gắng để ông Y Quynh Bđăp được định cư ở một nước thứ ba.
Bà Nadthasiri Bergman cũng nói rằng bà có đôi chút lạc quan về việc chính phủ Thái Lan sẽ quan tâm hơn đến nhân quyền.
Và bà hy vọng tân thủ tướng sẽ đủ dũng cảm để thực thi đúng luật pháp, nhưng bà "không dám chắc".
"Chúng tôi có đủ bằng chứng để chứng minh rằng bà thủ tướng có thể làm ngay từ bây giờ việc không dẫn độ Y Quynh Bđăp và trả tự do ngay cho ông ấy. Chúng tôi không cần vụ án phải kéo dài và phải đưa ra đến Tòa án Tối cao.
"Bà ấy không cần bất kỳ bằng chứng nào từ tòa án. Bà ấy có quyền hành pháp để bảo vệ nhân quyền."
"Thái Lan muốn trở thành thành viên của Ủy ban Nhân quyền và đang vận động vì điều này, do đó đây là trường hợp mà họ phải giải quyết."
"Đây sẽ là một ví dụ cho thấy họ đang tôn trọng nhân quyền. Bất kể ai đang ở đất nước này thì đều cần được tôn trọng."
Andrew Harding
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.