Thực tế hay xa vời: phim Mưa đỏ tranh giải Oscar 2026

Hôm 30/9, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam công bố chọn bộ phim Mưa đỏ đại diện tranh giải hạng mục Phim quốc tế xuất sắc Oscar lần thứ 98. Ngay sau đó, những cuộc tranh luận xoay quanh bộ phim vốn đã là tâm điểm chú ý từ cuối tháng Tám lại càng trở nên nóng hơn.

Theo Cục Điện ảnh Việt Nam, bộ phim Mưa đỏ lấy bối cảnh chiến tranh cách mạng, tái hiện "chân thực, xúc động những trang sử bi tráng của dân tộc, tôn vinh tinh thần quả cảm, sự hy sinh của người lính".

Cục này kỳ vọng phim Mưa đỏ không chỉ góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người và lịch sử Việt Nam, mà còn nâng cao vị thế của điện ảnh nước nhà trên bản đồ điện ảnh thế giới.

Tại Việt Nam, Mưa đỏ đã trở thành hiện tượng phòng vé, phá kỷ lục với doanh thu 710 tỷ đồng, thu hút hơn 8,1 triệu lượt khán giả, lượng người xem lớn nhất trong lịch sử điện ảnh Việt Nam.

Đây là năm thứ hai liên tiếp Việt Nam chọn một bộ phim về đề tài chiến tranh đi dự Oscar, sau bộ phim do nhà nước đặt hàng là Đào, phở và piano được lấy bối cảnh lịch sử Hà Nội năm 1946.

Khi thông tin Mưa đỏ đi tranh Oscar được công bố, mạng xã hội bùng nổ tranh luận, nhiều người cho rằng bộ phim này lấy đề tài lịch sử và được chiếu vào dịp Quốc khánh 2/9 nên mới thu hút người xem trong nước, chứ chưa đủ sức đi tranh giải quốc tế.

Bình luận trong tài khoản Nguyễn Đức Liêm cho rằng: "Công bằng mà nói thì bộ phim này hay đối với điện ảnh nước nhà, ít nhất thì cũng có bước tiến. Vì là phim giải trí, không phải phim tiểu sử, nên đừng đặt nặng tính thực tế, xuyên tạc là bình thường trong phim ảnh. Còn tranh giải Oscar thì ... còn lâu lắm".

Tài khoản Phạm Nguyễn Sơn Tùng viết trên Facebook cá nhân rằng: "Mưa đỏ bảo hay, ừ thì hay, nhưng vươn ra thế giới thì về hạng mục chiến tranh, nó còn quá ngây thơ, và non nớt, nhân sinh, triết lý cũng chưa phải điều sâu sắc, nó là cảm xúc bề nổi, thì vươn ra thế giới tầm này, quá đỗi mong manh với tiêu chuẩn hàn lâm nghệ thuật".

"Hồi xưa có Cha cõng con, Mùi đu đủ xanh, hay Áo lụa Hà Đông là những phim từng chạm thảm đỏ [có thành tựu tại các giải thưởng quốc tế], chứ không bị loại từ vòng gửi xe [của Oscar] như Đào, phở và piano. Điểm chung của những phim chạm thảm đỏ, đều là có yếu tố lạ, yếu tố địa phương, và tôn vinh tính bản ngã của con người. Những yếu tố ấy, Địa đạo đang có đủ.

"Không hiểu sao, người ta không chọn Địa đạo, mà lại chọn Mưa Đỏ?", người này đặt vấn đề.

Phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên là ứng viên được đặt lên bàn cân với Mưa đỏ trong năm nay để đại diện cho điện ảnh Việt Nam tranh tài tại Oscar.

Đây cũng là một bộ phim về đề tài chiến tranh, kể về số phận những người nông dân Việt Nam trở thành lính du kích tại địa đạo Củ Chi, đối đầu với đội quân Mỹ thiện chiến hàng đầu thế giới.

Kết quả là Mưa đỏ đã vượt qua Địa đạo với 4/5 phiếu bầu. Truyền thông Việt Nam dẫn lời ông Đặng Trần Cường, Cục trưởng Cục Điện ảnh, Chủ tịch Hội đồng tuyển chọn, cho biết hội đồng đánh giá Mưa đỏ "có nhiều yếu tố phù hợp với tiêu chí của giải Oscar hơn cả".

Theo ông Cường, bộ phim này "đã chạm đến trái tim khán giả trong nước, có khả năng kết nối với công chúng quốc tế".

H.M.T (không muốn nêu tên đầy đủ), một người đam mê điện ảnh tại TP HCM nhận xét rằng những điểm tốt nhất của Mưa đỏ là dựng cảnh phim, bối cảnh hoành tráng, chọn lựa kể những câu chuyện có nhiều lát cắt, và một chủ đề theo cô là "bản tráng ca anh hùng".

Nhưng H.M.T cho rằng phim có thể cải thiện bằng cách đẩy cảm xúc lên cao nữa, đi theo được mạch câu chuyện sâu hơn, chạm hơn nữa.

"Ví dụ chi tiết cuối phim 'Khi viên đạn xuyên vào một người lính, dù thuộc bên nào đi nữa, thực ra nó đã xuyên vào trái tim của một người mẹ'. Có chi tiết hai người mẹ lặng lẽ thả hoa trên sông, đáng tiếc là khúc sau đã chưa có nhiều chi tiết để đặc tả điều đó, mạch phim tự nhiên chưa chạm hết," cô nói.

"Hoặc phim chưa khắc họa sâu về cảm xúc của người lính trong chiến tranh, có lẽ là sự vội vã để chuyển cảnh kể chuyện đã làm cho các lớp cắt bị nhanh, bị vội. Hoặc nếu là sự vội vã của chiến tranh, tôi nghĩ hãy làm nó "harsh" [khắc nghiệt] hơn nữa, dồn dập hơn nữa, có những "tàn khốc" hãy cứ bày ra để thể hiện nhiều hơn sự khốc liệt của nó".

Vì vậy, H.M.T cho biết cô "hơi tiếc một chút là đáng lẽ phim có thể làm tốt hơn về mặt nội dung".

"Tôi sẽ chờ đợi kết quả cuối. Dù bộ phim không đạt Oscar, đây vẫn là bộ phim đáng tự hào của Việt Nam," cô chia sẻ.

Trong khi đó, Jane Nguyễn, một nhân viên văn phòng đang sinh sống tại Malaysia, người đã tranh thủ đi xem Mưa đỏ trong lần về thăm Việt Nam vào dịp Quốc Khánh 2/9, đánh giá rằng bộ phim giúp người xem cảm nhận được chiến tranh tàn khốc như thế nào, cũng như sự khó khăn và hy sinh của các chiến sĩ, nhưng không quá xúc động như một bộ phim cũng về Thành cổ Quảng Trị là Mùi cỏ cháy.

Jane lưu ý rằng "diễn viên khoe da thịt hơi nhiều, có cảnh chị y tá đỡ anh lính đi tiểu cũng hơi kì kì". Không chỉ Jane, đây cũng là chi tiết được nhiều người bàn tán trên mạng xã hội, mà trong đó có sự xuất hiện của nữ chính duy nhất trong phim.

Tuy nhiên, Jane cho biết cô không thực sự quan tâm đến việc bộ phim về lịch sử này có những chi tiết chưa thể xác định là có diễn ra trong thực tế, chẳng hạn như người lính Việt Nam Cộng hòa thiêu sống người lính Bắc Việt.

Minh Trần, sinh viên trường Đại học Kinh tế-Luật, Đại học Quốc gia TP HCM, cho rằng đó là một phân đoạn hay, vì "khắc họa được ý chí bất khuất của lính trẻ thành cổ", và nói rằng cô không quá quan tâm đến việc chi tiết đó có thật không, vì phim cần tình tiết kịch tính để thu hút khán giả.

Tuy nhiên, Minh cũng đồng tình rằng phim này không gây được xúc động như Mùi cỏ cháy, và cho rằng Mưa đỏ chỉ "ở mức ổn với mặt bằng phim Việt".

Những tình tiết gây tranh cãi

Kể từ khi ra rạp vào cuối tháng 8/2025, bộ phim Mưa đỏ của đạo diễn Đặng Thái Huyền, do Điện ảnh Quân đội nhân dân sản xuất, đã thu hút nhiều ý kiến khen chê trái chiều.

Có những ý kiến đánh giá cao việc bộ phim được đầu tư công phu từ khâu tiền kỳ, với bối cảnh hoành tráng, nhiều đại cảnh chiến đấu, hay việc xây dựng hình ảnh người lính Việt Nam Cộng hòa không giống những tác phẩm trước đây.

Bộ phim thậm chí khiến một bạn trẻ sau khi xem "xúc động đến mức viết đơn tình nguyện tham gia nghĩa vụ công an nhân dân để tiếp bước", theo truyền thông trong nước.

Nhưng cũng có nhiều ý kiến phản biện, trong đó có ông Trịnh Hòa Bình, người từng trực tiếp tham gia chiến đấu tại Thành cổ Quảng Trị.

Ông cho rằng phần lớn các trận đánh không diễn ra bên trong thành cổ như trên phim, mà chỉ đến ngày 81 mới có.

"Nhiệm vụ của lực lượng bảo vệ thị xã Quảng Trị là phòng ngự không cho địch vào được Thành cổ. Nghĩa là đánh nhau ở xung quanh," ông Bình nói trên Tạp chí Một thế giới hôm 12/9.

Ông cũng cho biết cảnh người lính Việt Nam Cộng hòa thiêu sống một người lính Bắc Việt là "không đúng".

"Họ không làm thế đâu. Qua đoạn này người xem có thể nghĩ lính VNCH rất dã man, hung bạo. Thực tế thì họ cũng là người Việt, sống nhân văn," ông Bình nói.

Ngoài việc xuất hiện trên Tạp chí Một thế giới, ông Bình được biết đến trước đó vì bài bình luận về bộ phim với tựa đề Mưa đỏ 81 ngày đêm ông đăng trên trang Facebook cá nhân và được chia sẻ rộng rãi.

Sau đó, ông phải khóa Facebook vì bị cộng đồng mạng tấn công dữ dội tới, trong khi cuộc sống gia đình bị đảo lộn.

Ông Bình không phải người duy nhất phản biện chi tiết này. Tài khoản Tan Daniel của bà Thiều Thị Tân, cựu biệt động Sài Gòn và cựu nữ tù Côn Đảo, cho rằng cảnh thiêu sống được đưa vào phim "khi lịch sử không hề có - thì đó không còn là nghệ thuật, mà là một sự xúc phạm, gieo thêm hận thù dân tộc."

"Hơn nửa thế kỷ sau Hiệp định Paris, phim ảnh cần nối liền dân tộc, không khoét sâu vết thương," bà viết hôm 16/9.

Dư luận cũng xôn xao khi một diễn viên được cho là đã nói phải xét lý lịch ba đời mới được đóng phim.

Một đạo diễn tại TP HCM nói: trong điều kiện ẩn danh rằng trong điện ảnh chuyên nghiệp thì việc xét lý lịch ba đời của một diễn viên là một điều "không hợp lý, vì nó hạn chế nguồn sáng tạo hiện có và cũng không giúp cho bộ phim hay lên thêm được".

Theo đạo diễn này, một diễn viên nên được đánh giá ở đạo đức, tài năng hơn là quá khứ của gia đình họ.

"Ở Việt Nam, các sự kiện chính trị đều yêu cầu về lý lịch 3 đời của nhân sự, ví dụ như sự kiện diễu binh, diễu hành A80 vừa qua, đài VTV thuê quay phim ngoài cũng phải xét lý lịch vài tháng, xong được báo OK mới được tham gia," đạo diễn này cho biết.

"Một bộ phim về đề tài chiến tranh với sự đầu tư của quân đội, thì chắc chắn đó là yếu tố họ cần xem xét," ông nhấn mạnh.

Thành tích của phim Việt tại giải Oscar

Năm ngoái, Việt Nam đã chọn bộ phim Đào, phở và piano - tác phẩm lấy đề tài lịch sử do nhà nước đặt hàng, cũng trở thành hiện tượng phòng vé và gây nhiều tranh cãi trên mạng đi dự Oscar.

Đào, phở và piano là bộ phim do Nhà nước đặt hàng và được đầu tư kinh phí 20 tỷ đồng. Ra mắt vào dịp Tết âm lịch 2024, bộ phim bỗng nhiên được khán giả quan tâm sau khi có các video đánh giá trên TikTok, trở thành hiện tượng cháy vé và thu hút nhiều ý kiến khen chê trái chiều.

Nhưng bộ phim này đã không lọt qua vòng sơ tuyển để vào danh sách đề cử rút gọn tại Oscar 2025.

Trong khi đó, bộ phim Thái Lan Gia tài của ngoại (How to Make Millions before Grandma Dies) của đạo diễn trẻ Pat Boonnitipat là đại diện châu Á duy nhất góp mặt trong danh sách nói trên.

Những năm trước đó, các tác phẩm được Việt Nam lựa chọn tranh tài tại hạng mục Phim quốc tế xuất sắc tại Oscar là Tro tàn rực rỡ (2023), 578: Phát đạn của kẻ điên (2022), Bố già (2021), Mắt biếc (2020)…

Tuy nhiên, những phim này mới chỉ dừng chân ở vòng sơ tuyển, chưa có cơ hội góp mặt trong danh sách đề cử chính thức của giải thưởng do Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ tổ chức.

Trong tổng số 22 lần Việt Nam gửi phim đi tranh giải tại hạng mục Phim quốc tế xuất sắc nhất tại Oscar, Việt Nam chỉ một lần duy nhất được đề cử chính thức là tác phẩm Mùi đu đủ xanh (1993) của đạo diễn Trần Anh Hùng.

Dù quay tại Pháp, bộ phim được đăng ký đại diện Việt Nam và bất ngờ lọt vào danh sách đề cử chính thức Oscar lần thứ 66.

Oscar là giải thưởng điện ảnh thường niên do Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ tổ chức, được xem là sự kiện điện ảnh danh giá và có tầm ảnh hưởng lớn nhất thế giới.

Lễ trao giải lần thứ 98 sẽ diễn ra ngày 15/3/2026.

Ở hạng mục Phim quốc tế xuất sắc, danh sách rút gọn dự kiến công bố ngày 16/12/2025, còn danh sách đề cử chính thức sẽ được công bố vào ngày 22/1/2026.