BM: Trợ cấp SSI hay trợ cấp tiền già?

Chúng ta đã dành khá nhiều thời giờ nói về các qui định liên quan đến tiền hưu, là quyền lợi dành cho người đi làm nay đến tuổi già.

Quyền lợi đó có tên chính thức là tiền An Sinh Xã Hội, được mọi người thừa nhận gọi tắt là SSA, mặc dầu cái chữ tắt đó không hoàn toàn chính xác. Hôm nay chúng ta sẽ nói đến một thứ tiền khác, có nhiều điểm giống nhưng về bản chất thì rất khác so với tiền SSA mà chúng ta đã đề cập trong mấy tuần qua.

Đó là tiền SSI, một thứ trợ cấp xã hội ảnh hưởng tới rất nhiều người gốc Việt. Xin được minh định trước: Người viết không phải là nhân viên trong văn phòng An Sinh Xã Hội, cũng không phải là luật sư hay người bầu chủ (advocate) cho ai. Những gì trình bầy ở đây được nhìn dưới nhãn quan một người dân, một người có bà con bạn bè hiện “ăn” SSI, cũng là một người có thể sẽ ăn SSI trong tương lai gần, một người trong “thế giới những người tiêu thụ” theo đúng tiêu chuẩn của trang báo này. Vì thế, chúng tôi xin đón nhận sự chỉ giáo của những bậc cao minh, và mở rộng cửa với ý kiến của mọi thành phần cùng nằm trong “thế giới những người tiêu thụ”.

Điều kiện để nhận trợ cấp SSI?

Trước tiên, tên đầy đủ của SSI là Supplemental Security Income, cái tên gọi nói lên đầy đủ ý nghĩa của một chương trình trợ cấp tiền bạc (income) nhằm bổ túc (supplement) và tạo ra sự an ninh (security) cho đời sống. Từ định nghĩa đó, chương trình SSI được áp dụng với người công dân Hoa Kỳ không đủ tiền bạc chu cấp những nhu cầu tối thiểu, mà cũng không còn sức để đi làm nuôi thân được vì một trong 2 lý do sau đây:

Tuổi già – hiện nay được qui định là 65 tuổi.

Bệnh tật – được giám định bởi một hội đồng y khoa của chính phủ (thực tế chỉ là một vị bác sĩ được nhà nước chỉ định) là không còn đủ sức lao động.

Xét như vậy thì cái chữ “tiền già” mà người Việt chúng ta thường dùng để chỉ loại Income này thực sự không chính xác. Bản thân người viết đã vài lần được nghe nhân viên trong văn phòng chính phủ bắt bẻ cái ý niệm “old age income”. Họ nói, không có thứ tiền nào gọi là tiền già, mà chỉ có tiền trợ cấp - do lòng tốt của xã hội, cụ thể là của những người đi làm đóng thuế - dành cho những công dân gặp hoàn cảnh khó khăn nhưng không còn tự đi làm nuôi thân được nữa mà thôi. Hiểu như vậy thì để nhận được trợ cấp SSI, đương đơn phải có 3 điều kiện như sau:

1. Là công dân Hoa Kỳ (sinh ở Mỹ hoặc đã được nhập tịch)

2. Gặp hoàn cảnh khó khăn nhất thời khiến cho đời sống ở dưới mức an toàn, chẳng hạn như không có chỗ nương náu, không có tiền mua cơm ăn khi đói, không có tiền mua thuốc khi bệnh.

3. Nhưng lại không còn khả năng đi làm được nữa vì tuổi đã già hoặc vì tàn tật.

Xin bạn để ý chữ “khó khăn nhất thời”, nghĩa là xã hội tin rằng khó khăn chỉ là tạm thời, và chắc chắn hoàn cảnh của bạn sẽ sáng sủa hơn lên. Sự trợ giúp được phác họa trên căn bản đầy thiện lành chỉ có trong một xã hội mà sự tôn trọng lẫn nhau đã là một qui luật, một tập tục được qui chế hóa. Và cũng vì cái ý niệm “khó khăn nhất thời” này mà trợ cấp SSI không phải là một số tiền bất biến, nó thay đổi theo hoàn cảnh, theo thời gian… cụ thể là theo khả năng tự mưu sinh của đương đơn. Chẳng hạn: Tháng Hai, bạn kiếm được 350 Mỹ kim thì xã hội giúp thêm 500 Mỹ kim; sang tháng Ba, bạn lại tự có được 600 Mỹ kim – do con cái biếu tặng, do người nào đó trả món nợ cũ, hoặc do bất cứ một lý do gì khác miễn là đồng tiền vào tay bạn – thì nay xã hội xin biếu thêm 250 Mỹ kim; sang tháng sau nữa bạn được thần tài gõ cửa, ghé Las Vegas trúng được 500 Mỹ kim, cộng thêm 500 con cái biếu tặng, vậy là bạn có cả thảy 1.000 Mỹ kim; với số tiền đó bạn đã tự trang trải được các nhu cầu cần thiết cho đời sống mình, nên khỏi cần nhờ đến tiền xã hội nữa nhé….

Cái triết lý của trợ cấp SSI là như vậy, nó dựa trên nhu cầu (need-based) và lòng tự trọng của người nhận trợ cấp: Cần thì xin mà không cần thì thôi. Bạn có thể thắc mắc, “Đành rằng sự giúp đỡ dựa trên căn bản nhu cầu và chỉ là tạm thời. Nhưng làm sao văn phòng biết được tiền tôi có mỗi tháng là bao nhiêu mà gia giảm?” À, báo cáo cái khoản này là bổn phận của bạn, nó dựa trên lòng tự giác, tự trọng của bạn.

Thực tế, ít có người nào báo cáo, trừ trường hợp không thể giấu được. Chính vì thế mà trong lịch sử SSI mới có những cuộc điều tra vì lạm dụng. Và người ta sợ rằng cái định chế tốt lành mà xã hội con người phải cần đến cả trăm năm mới thành hình được nay đang bị xói mòn, để đến lúc những người lâm vào hoàn cảnh khó khăn đau đớn thật sự… thì không còn tìm được sự trợ giúp cần thiết nữa. Và ngay cả những người đã đi làm hiện lãnh tiền hưu SSA ở mức quá khiêm tốn muốn xin được giúp đỡ thêm có thể cũng gặp khó khăn.

Eric Trần