Động đất ở Philippines: Chuyện gì đã xảy ra?

Tỉnh Cebu đã ban bố tình trạng thảm họa sau trận động đất xảy ra vào khoảng gần 22 giờ địa phương hôm thứ 30/9.

"Bùm! Cứ như thể Trái Đất ngừng quay," một người dân nói.

Hình ảnh trước và sau trận động đất cho thấy mức độ thiệt hại với hình ảnh những cây cầu và đường sá nứt nẻ cùng các tòa nhà bị phá hủy.

Lực lượng cứu hộ đang tìm kiếm người sống sót trong đống đổ nát khi chính quyền đang gấp rút cung cấp viện trợ và khôi phục đường dây điện và thông tin liên lạc.

Trận động đất xảy ra một tuần sau khi liên tiếp các cơn bão đổ bộ, khiến nhiều người thiệt mạng. Mùa mưa bất thường gây ra lũ lụt trên diện rộng, làm dấy lên sự phẫn nộ của công chúng.

Chuyện gì đã xảy ra?

Trận động đất đã xảy ra tại mỏm phía bắc của đảo Cebu, thuộc miền trung Philippines, một khu vực còn được gọi là quần đảo Visayas.

Tâm chấn nằm ở phía đông bắc của thành phố ven biển Bogo, cách thủ phủ tỉnh - cũng tên là Cebu - khoảng hai giờ lái xe.

Theo các chuyên gia từ Viện Địa chấn học Philippines (PHIVOLCS), trận động đất dường như do một sự đứt gãy gây ra. Điều đáng nói là sự đứt gãy này đã ngủ yên suốt 400 năm và chưa từng tạo ra trận động đất lớn nào trong khoảng thời gian đó.

"Trong 400 năm qua, nguồn gây ra trận động đất này mới hoạt động trở lại. Đó là lý do vì sao lần này động đất lại mạnh đến vậy," ông Winchelle Ian Sevilla, Trưởng phòng Dự báo Động đất, giải thích.

Cebu là trung tâm kinh tế và chính trị của vùng Visayas, nơi có một sân bay quốc tế và các cảng biển kết nối hàng hóa và hành khách với các đảo chính của đất nước.

Giống như hầu hết các đảo khác thuộc Visayas, Cebu cũng nổi tiếng với những bãi biển cát trắng thu hút khách du lịch, hệ động vật hoang dã đa dạng và những nhà thờ Công giáo có tuổi đời hàng thế kỷ.

Người dân ở đây, được gọi là Cebuanos, tự hào về ngôn ngữ và văn hóa địa phương của họ, vốn khác biệt với thủ đô Manila.

Chính quyền Cebu đã ban bố tình trạng thảm họa và đang khẩn trương khôi phục điện cũng như cung cấp viện trợ cho những người bị ảnh hưởng.

Trong khi đó, công tác điều trị y tế đang diễn ra bên ngoài các tòa nhà bệnh viện. Cả những người bị thương sau trận động đất lẫn các bệnh nhân khác đều phải điều trị ngoài trời do dư chấn vẫn tiếp diễn.

Theo cơ quan về núi lửa của tỉnh, đã có ít nhất 611 dư chấn làm rung chuyển khu vực kể từ trận động đất mạnh 6,9 độ.

Tình hình này buộc người dân tại các khu vực chịu ảnh hưởng phải tìm nơi trú ẩn tạm thời. Nhiều người đã chia sẻ rằng họ đã phải ngủ ngoài đường trong đêm 30/9.

Nhằm đảm bảo an toàn, Tổng giám mục Cebu đã yêu cầu các tín đồ tránh xa các nhà thờ để chờ đánh giá kết cấu.

Đây là một lời kêu gọi quan trọng bởi Cebu là một trong những hòn đảo đầu tiên của Philippines bị Tây Ban Nha đô hộ từ những năm 1500 và là nơi có nhiều nhà thờ cổ kính mang giá trị lịch sử cao.

Philippines là quốc gia rất dễ bị tổn thương trước các thảm họa thiên nhiên. Nước này nằm trên "vành đai lửa" địa chất không ổn định và cũng nằm trên đường đi của các cơn bão lớn thường xuyên quét qua Thái Bình Dương hàng năm.

Đáng chú ý, bảy trong số những người thiệt mạng trong trận động đất này sống tại một ngôi làng được xây dựng để tái định cư cho các nạn nhân của siêu bão Haiyan - cơn bão đã tàn phá miền trung Philippines 12 năm trước và cướp đi sinh mạng của hơn 6.000 người.

Trận động đất này xảy ra chỉ hơn một tuần sau khi hai cơn bão liên tiếp đã cướp đi sinh mạng của hơn 10 người và gây thiệt hại nặng nề cho cơ sở hạ tầng cũng như mùa màng.

Siêu bão Ragasa (Philippines gọi là Nando) đổ bộ vào cuối tháng Chín và ngay sau đó là bão Bualoi (Philippines gọi là Opong).

Trong những tháng trước đó, một đợt gió mùa với lượng mưa lớn bất thường đã gây ra lũ lụt trên diện rộng, làm dấy lên sự phẫn nộ và các cuộc biểu tình về việc các hệ thống kiểm soát lũ lụt bị bỏ dở hoặc kém chất lượng.

Nguyên nhân của tình trạng này được cho là do vấn đề tham nhũng.

Các trận động đất lớn ở Philippines gần đây

Trận động đất ở Cebu là một trong những thảm họa lớn nhất và gây thiệt hại về người nhiều nhất gần đây tại quốc gia này. Dưới đây là các đợt rung chấn đáng chú ý khác trong những năm qua:

·        Tháng 12/2023: Một trận động đất mạnh 7,6 độ đã tấn công bờ biển phía đông của đảo Mindanao, khiến ít nhất 3 người chết, trong đó có một phụ nữ mang thai, và hàng chục người bị thương. Ít nhất 4 dư chấn sau đó có cường độ trên 6.0 độ.

·        Tháng 7/2022: Một trận động đất 7 độ với chấn tiêu sâu 15km đã xảy ra ở phía tây bắc Luzon, làm 11 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương.

·        Tháng 12/2019: Ít nhất 13 người chết và hàng trăm người bị thương sau khi động đất 6,5 độ rung chuyển Mindanao, gần thành phố đông dân Davao.

·        Tháng 10/2013: Hơn 200 người thiệt mạng và gần 1.000 người bị thương sau trận động đất 7,2 độ tấn công miền trung Philippines, với tâm chấn gần đảo Bohol.

Trận động đất gây chết chóc nhất từng được ghi nhận trong lịch sử quốc gia Đông Nam Á này xảy ra tại Vịnh Moro vào năm 1976. Trận này có rung chấn 8 độ, cướp đi sinh mạng của ít nhất 5.000 người.