Chính
sách hỗ trợ người già ở Việt Nam
Có
nhiều ý kiến cho rằng người già sống ở những nước tư bản không thể hạnh phúc
bằng người già Việt Nam
Vậy
thực chất vấn đề có gì khác?
Lý
tưởng tam đại đồng đường và thực tế xã hội
Truyền
thống tam, tứ đại đồng đường với nhiều thế hệ gia đình chung sống trong cùng
một mái nhà từ lâu đã ăn sâu bén rễ trong đời sống người Việt.
Nhưng
thực tế cho thấy đã có rất nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh trong quá trình chung
sống giữa các thế hệ.
Người
già thường cho rằng mình là người trên, có quyền được can thiệp vào mọi khía
cạnh cuộc sống của con cháu.
Trong
khi, những người trẻ hiện đại chịu ảnh hưởng nhiều từ văn hóa phương tây lại
muốn có cuộc sống độc lập, tự quyết hơn.
Note: hình ảnh trong bài viết này là hình minh họa
Tôi
đã được nghe rất nhiều lời than phiền của những người quen bao gồm cả người già
và người trẻ.
Từ
những mâu thuẫn xuất phát từ nguyên nhân liên quan tới ý thức hệ, văn hóa ứng
xử giữa hai thế hệ, những can thiệp vào chuyện nuôi dạy con cháu cho tới những
va chạm lặt vặt xung quanh chuyện miếng cơm manh áo mỗi ngày…
Có
thể nói tam đại đồng đường không phải lúc nào cũng ấm cúng như lý tưởng.
Hắt
hủi
Một
số gia đình có điều kiện về kinh tế nhưng con cháu luôn bận rộn tới nỗi không
có thời gian dành cho người già, khiến họ cảm thấy cô đơn trong chính ngôi nhà
của mình.
Có
những người già đủ điều kiện tài chính đóng góp cho các trung tâm chăm sóc
người già do tư nhân thành lập để không phiền tới con cháu, nhưng chính những
định kiến về chuẩn mực tam đại đồng đường đã trở thành những rào cản xã hội
khiến họ không thể có lựa chọn theo ý mình.
Đa
số người Việt luôn quan niệm đầu tư cho con cái đồng nhất với đầu tư cho tuổi
già của chính bản thân họ.
Điều
này đã phần nào là nguyên nhân khiến cha mẹ luôn gây áp lực học hành lên con
cái từ khi chúng còn là những đứa trẻ, với kỳ vọng sau này con trở nên giỏi
giang thành đạt để cha mẹ còn có phận nhờ.
Có
những bậc cha mẹ cả đời lao động quần quật, hy sinh hết những nhu cầu hưởng thụ
cá nhân với mục tiêu gây dựng một cơ ngơi sẵn sàng cho con cái.
Nhưng
khi nắm chắc phần tài sản cha mẹ để lại trong tay, những đứa con mới chợt nhận
ra cha mẹ già chỉ là một gánh nặng vô dụng và quay ra bạc đãi, hắt hủi mẹ cha...
Báo
chí đã ghi nhận rất nhiều những hoàn cảnh đau lòng khi cha mẹ buộc lòng phải
nhờ đến pháp luật phân xử chuyện tranh chấp tài sản với chính những đứa con
ruột của mình.
Vô
số trường hợp cha mẹ lúc cuối đời vẫn phải gạt nước mắt chứng kiến cảnh con cái
đấu đá nhau chỉ vì vài mét đất…
Có
người nhận xét rằng những thay đổi của lối sống hiện đại đã khiến lòng hiếu
thảo của con cháu ngày một cạn kiệt. Người già sống giữa quây quần con cháu
nhưng không nhận được sự quan tâm đủ đầy có hẳn là điều hạnh phúc?
Chính
sách an sinh của Việt Nam
Qua
qua sát, có thể nói người già không phải là mối bận tâm của hệ thống chính trị
Việt Nam
Trong
tổng số 20% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội, chỉ có rất ít tỷ lệ
người cao tuổi thuộc khối quân nhân, thành phần có công với chế độ hoặc công
chức hưu trí là được hưởng lợi từ nguồn quỹ bảo hiểm và chính sách.
Các
thành phần còn lại hầu như chẳng có nguồn thu đáng kể gì khi hết tuổi lao động,
đặc biệt là nông dân. Đây chính là một điều bất bình đẳng trong chính sách dành
cho người già.
Luật
quy định những người đủ quy định 80 tuổi trở lên mà không có một nguồn thu nhập
gì sẽ được nhà nước hỗ trợ 95% bảo hiểm y tế, và được trợ cấp số tiền mỗi tháng
là 180 ngàn VND.
Ít
người già ở Việt Nam
Với
số tiền được trợ cấp này, nếu khéo thu vén người cao tuổi Việt Nam
Nhà
nước chỉ trợ cấp cho những người già chứng minh được họ neo đơn, hòan toàn
không có gia đình để nhờ cậy.
Với
các chính sách an sinh xã hội như vậy, đa số người già Việt Nam
Dù
muốn dù không họ cũng bị đẩy vào thế trở thành gánh nặng cho con cháu, ngay cả
khi con cháu họ cũng nghèo túng và đang nặng gánh mưu sinh để chính bản thân
mình tồn tại.
Trong
từng góc chợ, không khó khăn gì thấy cảnh người già gập tấm lưng còng trên những
gánh rau để góp nhặt từng đồng bạc lẻ.
Tại
từng ngõ hẻm, không khó để bắt gặp cảnh người già phải thu nhặt từng món đồ ve
chai thiên hạ bỏ đi.
Báo
chí cũng lên tiếng nhiều về trường hợp người già tại các làng quê nghèo khó đã
phải chấp nhận đầu quân cho các cai ăn mày thành phố…
Nhiều
người già Việt Nam
Thực
tế tại Việt Nam
Và
tuổi già tư bản
Tôi
đã có cơ hội được đi thăm một số nước châu Âu, những nơi có tỷ lệ dân số già
cao nhất thế giới và tiếp xúc với khá nhiều người già. Điều có thể khẳng định
ngay, là mặc dù không phải ai cũng khá giả, nhưng người già tư bản đều sống khá
ung dung với những chính sách an sinh xã hội.
Tại
Thụy Sỹ, mỗi công dân cư trú hợp pháp đều được cung cấp một mã số AVS
(Assurance Vieillesse et Survivants- tạm dịch là Quỹ bảo hiểm hưu trí) để
bảođảm cho thu nhập của họ lúc về già.
Bất
cứ một khoản thu nhập nào của người lao động cũng sẽ bị trừ một khoản trực tiếp
cho loại bảo hiểm bắt buộc này, và số tiền đó sẽ được dùng để chi trả cho cuộc
sống của họ khi hưu trí theo luật định.
Với những trường hợp người lao động không bao giờ đi làm và đóng thuế trong suốt cuộc đời, luật quy định tới 63 tuổi, họ vẫn có quyền được nhận số tiền tối thiểu 1.160 CHF/ 1 tháng để sinh sống, chưa kể những trợ giúp khác về bảo hiểm y tế, nhà cửa, và có người hỗ trợ trong trường hợp người già không thể tự phục vụ bản thân.
Người
già Thụy Sỹ có rất nhiều lựa chọn sinh hoạt xã hội, cộng đồng. Rất nhiều người
chọn công việc tình nguyện trong các tổ chức thiện nguyện để giúp đỡ những
người khó khăn, một số lại chọn gia nhập các câu lạc bộ dành cho người cao tuổi.
Chính
phủ cũng liên tục mở những khóa học ngoại ngữ, vi tính, khiêu vũ, thể thao… với
chi phí tượng trưng dành cho người lớn tuổi để họ có thêm cơ hội gặp gỡ giao
lưu và không phải đứng ngoài lề xã hội.
Trong
các sinh hoạt lễ hội cộng đồng, người già cũng luôn được ưu tiên bố trí vị trí
và phương tiện vận chuyển.
Thực
tế, với văn hóa tôn trọng tự do cá nhân của phương tây, chưa chắc bản thân
người già đã cảm thấy hạnh phúc khi phải phụ thuộc vào sự chăm sóc của con cháu.
Khi
không muốn sống một mình hoặc không đảm bảo sức khỏe, người già tại Thụy Sỹ có
thể chọn một nhà dưỡng lão có đầy đủ tiện nghi sinh hoạt và nhân viên chăm sóc
được đào tạo bài bản.
Họ
sẽ được sống gần những người bạn già, chi phí do một phần đóng góp theo khả
năng và các quỹ xã hội chi trả.
Con
cháu và gia đình vẫn dành những ngày rảnh rỗi đến nhà dưỡng lão thăm ông bà mà
không gặp bất cứ một vấn đề nào về chuyện thị phi dư luận.
Sẽ
là phiến diện nếu chúng ta đứng ở một phía để nhận xét tuổi già ở Việt Nam hay
tư bản sướng hơn, vì điều đó còn phụ thuộc vào văn hóa, quan điểm sống điều
kiện kinh tế tại mỗi nước.
Riêng
với cá nhân tôi, tuổi xế chiều mà không phải lo đối phó với chuyện miếng cơm
manh áo, không phải trông chờ vào tấm lòng hiếu thảo của con cháu để sinh tồn
là một điều may mắn lớn.
Dẫu
biết rằng tuổi già ở đâu cũng có những ngậm ngùi…
Hương Vũ
