BM: Cậu bé Thổ Nhĩ kỳ và tục cắt bao quy đầu

Người hướng dẫn viên du lịch đang thao thao bất tuyệt dẫn giải những chi tiết về kiến trúc cổ của Thủ đô cũ Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ có hơn 3000 năm văn hóa với nhiều đền thờ nhất thế giới gồm 450 ngôi đền lớn nhỏ. Ông chợt dừng phắt và nói lớn “nhìn kìa”. Mọi người đều hướng mắt nhìn qua cửa kính xe bus theo tay ông chỉ và thấy một cậu bé cùng gia đình đang đứng gần cột đèn lưu thông màu xanh. Điều đặc biệt là cậu bé ấy đang mặc một bộ lễ phục toàn trắng trông như một cậu hoàng tử nhỏ.

Cậu bé Thổ và lễ phục trắng

Cậu khoảng độ 10,11 tuổi được người anh trai lớn quàng tay ngang cổ như một cử chỉ che chở thương yêu. Gần bên có lẽ là bà mẹ trong trang phục Hồi giáo với khăn quàng che tóc cùng một chị gái lớn và đứa em trai nhỏ hơn. Gương mặt cậu nhuốm vẻ e thẹn, sợ sệt và hồi hộp. Người tour guide cắt nghĩa “cậu bé đang được gia đình dẫn đi dự lễ cắt bao quy đầu”.

Tôi theo chân đoàn du lịch đến thăm Thổ Nhĩ kỹ vào cuối tháng năm. Thành phố đầu tiên chúng tôi ghé là Istanbul đang vào độ cuối xuân. Khí trời mát, nhưng bầu trời lại u ám những mây vì đang ngậm một cơn giông sắp tới. Xe bus chở chúng tôi đi một vòng thành phố. Nơi đây ngày xưa từng là kinh đô của 3 đế quốc khác nhau, đế quốc La Mã (330-395), đế quốc Byzantine (395-1453) và đế quốc Ottoman (1453-1923). Unesco đã công nhận là Istanbul là di sản thế giới. Thành phố này cũng nổi tiếng với ngôi đền thờ Hồi giáo có tên là Thánh Đường Xanh(Blue Mosque). Chính vì 99% dân Thổ theo đạo Hồi (Muslim) phái truyền thống Sunni, nên khắp nơi trên đất Thổ, từ thành phố lớn cho đến vùng quê đều có những tháp cao của đền thờ (Mosque). Đặc biệt nhất là bất cứ bước chân của bạn đặt tới đâu, quán ăn, nhà trọ, ngõ hẹp hay đại lộ, bạn cũng đều nghe được tiếng gọi cầu kinh.

Tiếng gọi và tiếng kinh cầu mỗi ngày trỗi lên, giọng nam ấm áp ngân nga từ những chiếc loa tại các tháp giáo đường Hồi Giáo. Hai tiếng trước buổi mai khi mặt trời thức giấc. Buổi trưa, ban chiều và giấc tối, lúc hoàng hôn buông, mặt trời lui xuống. Tất cả là 5 lần, tiếng loa vang vọng như ru như thúc như nhắc nhở, như ra lệnh, các tín đồ hay mau trỗi dậy hành lễ và cầu nguyện.

Vì đi du lịch theo đoàn, nên chuyến thăm Thổ nhĩ kỳ của tôi ngắn hạn, và chỉ được dẫn đi thăm thú những thành phố, những nơi danh lam thắng cảnh nổi tiếng hay kỳ lạ. Do đó kiểu du lịch “cỡi ngựa, xem hoa” này của tôi nếu không tìm hiểu và nghiên cứu thêm về con người, lịch sử, cũng như văn hoá đất Thổ thì coi như những gì tôi học hỏi được từ chuyến đi này chỉ có tính cách phơn phớt trên bề mặt mà thôi.

Và trong phút may mắn tình cờ tôi đã được nhìn thấy một hình ảnh rất đặc biệt trong ngày lễ trọng đại của chú bé đạo Hồi.

Cắt bao quy đầu(sunnet) cho bé trai là một tục cổ đã có từ thời tiền sử. Chúng ta có thể thấy lệ này qua nhiều di tích và hình ảnh lưu lại từ thời đồ đá và thời cổ Ai Cập. Nó đồng thời cũng là một giáo điều trong Do Thái giáo và Hồi giáo. Trong phong tục của một số phái Công giáo chính thống ở Đông Âu và Châu Phi, có tục “Cắt bao quy đầu” . Nó phổ biến nhất tại vùng Trung Đông, Hoa Kỳ và nhiều vùng châu Phi và châu Á.

Cắt bao quy đầu chính là phẫu thuật cắt bỏ phần da bọc phía đầu của dương vật.. Hơn thế nữa, theo người Thổ, nó còn là một dấu mốc trên con đường của một bé trai phải trải từ thời thơ ấu qua đến giai đoạn một người đàn ông trưởng thành. Nó cũng tương đương với việc lấy vợ.

Đây là một câu chuyện kể của nhà thơ Justen Ahren về ngày lễ trọng đại “Cắt bao quy đầu” của một bé trai 12 tuổi. (Trịnh Thanh Thủy phỏng dịch)

Ông nội chú bé Hussein kéo ra một con dao 9 inches từ đôi giày ống của ông và kéo cằm con dê về phía ông với một tay. Trong một phút nhanh như cắt, con dao đã xuyên qua cổ họng chú dê. Máu phọt, bắn xuống khắp đám lá Olive khô trong vườn nhà. Ông làm lễ cám ơn Thánh Allah, cám ơn chú dê và ông bảo cậu bé Hussein rạp người lễ theo. Ông lột da dê, đem phơi nắng trên bờ tường đá. Mẹ chú bé, bà nội và các dì mang đến những lỉnh kỉnh nồi niêu và bát đĩa. Họ đem bao tử, gan, óc và thịt đùi vào bếp để sắp sẵn cho bữa tiệc thịt nướng Kebabs, thịt hầm và súp. Tất cả những món cao lương mỹ vị này sẽ đãi đằng no nê các thực khách là bạn bè và gia đình trong hai ngày đêm cho tới buổi chiều ngày cậu bé Hussein sắp được làm người lớn. Và dĩ nhiên, khi chưa bị “Cắt bao quy đầu” cậu vẫn còn được hành xử như một đứa bé.

Sau khi ngắm ông nội hành quyết con dê làm lễ tế thần, cậu chụp ngay lấy ngọc hoàn chú dê còn nằm lăn lóc dưới đất. Cậu em họ thì thủ cái đầu và sừng dê. Cả hai dí các vật đó vào các cô chị họ và bầy chị em gái, khiến họ chạy trối chết. Cuộc rượt đuổi tạo nên một cảnh tượng vui nhộn sống động.

Ba nhạc công bắt đầu chơi nhạc trong vườn nhà. Tiếng kèn hoà lẫn tiếng đàn liên tục ngày đêm mang lại niềm phấn khởi cho đám thực khách sẽ bận rộn với việc ăn uống.

Hình minh hoạ, lễ phục xanh

Buổi sáng của biến cố trọng đại, cậu bé được mặc một bộ đồ truyền thống. Quần, áo trong và áo choàng màu xanh dương đậm đồng màu, có điểm hạt cườm bạc sáng lấp lánh và kết lông thiên nga trắng nõn. Tay phải cậu cầm một cây gậy rất vương giả, trông giống người chỉ huy một ban nhạc quân hành. Nón cậu đội bị sụp xuống che mắt, khi cậu đứng ở hiên nhà với song thân.

Mọi người reo hò, vỗ tay và chụp hình cùng quay phim. Trong khi đó, cách đấy vài căn nhà, một đám đông bắt đầu hát và vỗ tay theo. Một cô bé trạc tuổi Hussein và là bạn từ thuở bé của cậu, ra khỏi nhà cô. Cô mặc áo dài trắng, mũ và găng tay lụa dài tới cùi chỏ. Khuôn mặt cô bé được trang điểm với son môi và chì kẻ mắt, khiến cô có cái vẻ người lớn giả tạo. Cô được cha mẹ hộ tống đi về phía nhà cậu bé, theo sau là các thành viên trong gia đình và ba nhạc công, những người đã chơi nhạc ở vườn nhà Hussein suốt hai ngày qua. Hai cô cậu gặp nhau trên đường và bị bao vây bởi đám đông những người quen lẫn không quen. Họ được đưa vào một chiếc xe đỏ mui trần, cả hai ngồi vào băng sau trông bẽn lẽn, ngượng ngùng như hai ông bà hoàng. Sau đó cả hai gia đình chất đầy lên xe họ và chạy theo sau chiếc xe đỏ. Đám rước ấy chạy vòng khắp làng. Dường như tất cả dân làng của ngôi làng khoảng 2 ngàn người này đều thò đầu ra khỏi cửa sổ, hay đứng trước cửa reo hò, vẫy tay khi đám rước diễu qua. Tiếng còi xe, tiếng la hét, cười nói, âm nhạc ồn ã, nhộn nhịp như ngày hội lớn.

Hình minh hoạ

Buổi tối tiệc được đãi tại một nhà hàng có rượu bia và sàn nhảy rất tiện cho việc đãi đằng. Điều đặc biệt là việc giải phẫu cắt bao quy đầu của cậu bé Hussein sẽ xảy ra tại đây. Bữa tiệc xa hoa này có gà, cừu hầm, đậu bắp, cà chua, bánh mì, trái sung, ô liu, phô mai, thịt gói lá nho và ớt nhồi thịt. Tiền lương cả năm trời của cha cậu bé đã bay cho tất cả chi phí của buổi lễ này. Tuy nhiên ông nói “Không sao, vì con tôi thôi, nó chỉ trở thành đàn ông có một lần trong đời”

Khi mọi người ăn xong, một người cầm micro và kêu gọi mọi người đứng dậy, tạo một vòng tròn quanh một chiếc bàn mổ đặt giữa sàn nhảy. Chung quanh bàn có tấm màn ri-dô trắng quây tròn như trong văn phòng bác sĩ. Máy chụp hình và quay phim sẵn sàng để quay. Trẻ em được công kênh lên vai để xem cho rõ.

Hussein bây giờ được mặc bộ lễ phục trắng. Cha và chú dắt cậu đến bàn mổ. Cậu khóc tấm tức nho nhỏ, họ suỵt khẽ, bảo cậu im …và tất cả đã xong. Cuộc giải phẫu xảy ra chỉ trong vài phút. Ai không xem tận mắt được thì xem qua màn ảnh LCD. Vị bác sĩ sau khi khâu những mũi kim cuối cùng cho cậu bé, ông lau mồ hôi trán và gỡ kính đeo mắt. Ông trình diện cậu bé với đám đông. Tiếng nhạc, tiếng cười, bùng vỡ. Khiêu vũ và chuyện trò lại rôm rả. Cậu bé được mang từ bàn mổ qua chiếc giường gần đấy, trông cậu như một hoàng tử bị thương trong chiến trận. Đám đông phê bình và phân tích ca mổ như người ta bàn luận về các trận đá banh. “Hussein thật can đảm” . Họ bắt tay nhau. Vị bác sĩ đặt mảnh da quy đầu vào một lọ thủy tinh, đóng nắp lại trao cho mẹ cậu bé đang khóc lóc thảm thiết ở dưới chân giường. Cậu bé giơ tay lên và đưa ngón tay về phía bạn bè và gia đình ra dấu cậu cảm thấy khoẻ. Chị cậu ngồi xuống bên cậu, hôn trán cậu. Bây giờ Hussein bé bỏng đã là một người đàn ông.

Trịnh Thanh Thủy

Tài liệu tham khảo

- A Turkish Sunnet of Justen Ahren