Theo
dự báo đến năm 2030 khoảng 45% diện tích của Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)
đối mặt với nguy cơ nhiễm mặn.
17
triệu người tại Việt Nam
Ngăn
xâm nhập mặn ĐBSCL, gìn giữ an toàn lương thực của một khu vực hàng năm đã đóng
góp 27% GDP, 90% số lượng gạo xuất khẩu và gần 60% kim ngạch xuất khẩu thủy sản
của Việt Nam và ổn định cuộc sống và an sinh cho trên 17 triệu người là việc
làm bắt buộc vào lúc này mặc dù đã quá trễ.
Mặn
đã đến chân
Không
còn là kịch bản dự đoán nữa, biến đổi khí hậu đã hiện diện thực tế. ĐBSCL đang
bị nước mặn xâm nhập, đất đai bị mặn hóa. Thảm họa này ngày càng gia tăng bởi
tác động kép của biến đổi khí hậu do nước biển dâng cao và do việc tích nước
hàng loạt tại các đập thủy lợi, thủy điện của các quốc gia lân cận ở thượng
nguồn, làm giảm cao độ mực nước hệ thống sông Cửu Long vào mùa khô.
Hệ
thống kênh vùng tứ giác Long Xuyên được xây dựng thời vua Nguyễn với mục đích
thoát lũ, ngọt hóa, lưu thông, chinh phục được những vùng đất nhiễm phèn, nhiễm
mặn biến thành những miệt vườn trù phú. Hệ thống kênh Phụng Hiệp, kênh xáng Cà
No được xây dựng từ thời Pháp thuộc với chức năng ngọt hóa, khẩn hoang vùng đất
nhiễm mặn của Bán đảo Cà Mau thành vùng đất màu mỡ cả trăm năm qua. Giờ đây thì
ngược lại, hệ thống kênh rạch này bị nước biển xâm nhập đang lan tỏa xâm nhập
mặn hầu hết khắp khu vực, đang biến đất đai tại đây thành đất bị thấm mặn.
Các
dòng sông Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long đang bị xâm nhập
mặn vào nội địa trên 70 km, và có chiều hướng tăng nhanh. Hiện một số địa
phuơng trong vùng ĐBSCL đã xuất hiện tình trạng thiếu nước ngọt trầm trọng.
Những
tháng gần đây tại ĐBSCL, việc nước mặn tấn công “Chưa từng thấy” làm “Đảo lộn
cuộc sống”, không phải là bất ngờ mà là tất yếu theo dự đoán. Người dân các
tỉnh Cần Thơ, Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang đang phải “Chạy mặn” từng
ngày.
Các
tiểu vùng nước ngọt quanh năm bị đảo lộn, bị mặn xâm nhập, đã đe dọa cả trăm
ngàn hecta đất nông nghiệp, nhiều vườn cây ăn trái nằm trên nguy cơ xóa sổ,
thủy sản nước ngọt bị tổn thất lớn. Tất cả nguy hại đang đổ trên đầu người dân
nơi đây.
Một
bất ngờ khác là sự vô cảm bao trùm. Cộng đồng mạng không sục sôi như với những
sự kiện khác bị kết luận một cách mơ hồ, võ đoán là có nguy cơ ảnh hưởng môi
trường. Trong khi đó, một sự thật hiển nhiên đang đe dọa cư dân ĐBSCL là vấn đề
nhiễm mặn đang hủy diệt môi trường sống, lại chỉ nhận được sự thờ ơ của nhiều
tầng lớp xã hội, của truyền thông báo chí, không thấy sự lên tiếng đòi hỏi
chính phủ về trách nhiệm, kế hoạch và phương pháp hữu hiệu để giải quyết “thảm
họa”, về giá trị đầu tư phù hợp và hiệu quả cho giải pháp chống xâm nhập mặn -
đang là mối đe dọa hiện hữu đến kinh tế, đến an toàn lương thực và dân sinh khu
vực, thậm chí đe dọa đến số mệnh của cả quốc gia.
Đầu
tư và hiệu quả của việc ứng phó
Nỗ
lực của Chính phủ cùng với sự hỗ trợ quốc tế trong ứng phó với biến đổi khí hậu
ở Việt Nam trong những năm qua, bằng nhiều nguồn vốn viện trợ không hoàn lại từ
nhiều quốc gia trên thế giới, cũng đã đạt được một ít thành công. Ước tính
trong 5 năm trở lại đây Việt Nam
Quyết
định số 1397/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch thủy lợi đồng bằng
sông Cửu Long giai đoạn 2012 - 2050 trong điều kiện biến đổi khí hậu, với tổng
kinh phí dự kiến thực hiện khoảng 171.700 tỷ đồng, chỉ gần bằng 1/3 tổng mức
xây dựng Sân bay Long Thành - Đồng Nai.
Chính
phủ đã có thể có quan điểm, mục tiêu rõ ràng, nhưng giải pháp qui hoạch tổng
thể không đồng bộ, cụ thể, không có chiến lược rõ ràng, thực tế, triển khai
hành động manh mún, nhiều bất cập. Kinh phí dành cho sứ mệnh thì không đủ đáp
ứng, chủ yếu trông chờ vào nguồn vốn ODA và các nguồn vốn viện trợ của nước
ngoài, không thể đem lại kết quả chống xâm nhập mặn triệt để cho ĐBSCL.
Thực
tế “mặn nạn” nhãn tiền đó là do các nguyên nhân trên. Nhìn lại vài dự án được
đầu tư, sứ mệnh ngăn mặn của các công trình thủy lợi bỗng dưng biến thành “thủy
hại”: như cống đập Ba Lai và Âu thuyền Tắc Thủ Cà Mau đem lại kết quả “ngoài
mặn và sâu bên trong cũng mặn”. Bởi hai con đập đâu ngăn được các khúc sông
rồng thông với nhau và đã nhiễm mặn cả trăm cây số vào nội địa.
Thực
trạng thảm họa tràn mặn, thấm mặn trên diện rộng đang diễn ra ở ĐBSCL cho thấy
hiệu quả của giải pháp chống xâm nhập mặn của những năm gần đây hầu như thất
bại, giống như sự bế tắc của công cuộc chống ngập ở Thành phố HCM.
Thức
tỉnh
Lãnh
đạo khu vực hàng năm nhóm họp để có những cam kết hỗ trợ cho khu vực sông Mekong .
Việc
nâng cao độ mực nước an toàn tối thiểu để ngăn xâm nhập mặn cả về nước mặt và
thấm mặn toàn vùng, trữ được lượng nước ngọt lớn, sử dụng được phần lớn lượng
nước ngọt do thượng nguồn đổ về, tạo dòng chảy một chiều của các cửa sông hệ
thống sông Cửu Long đồng loạt, biến ĐBSCL thành đồng bằng vùng nước ngọt ở phía
trên và vùng mặn ở phía dưới gần biển. Đó là biện pháp giải quyết phù hợp và
triệt để vấn đề xâm nhập mặn đồng thời cải thiện rất tốt việc thoát lũ cho mùa
lũ.
Các
chuyên gia trong và ngoài nước có nhiều tâm huyết đã đề cập đến giải pháp kiểu
đập ngầm (underwater sill) như trên sông Mississippi của Hoa Kỳ. Đó là một công
trình ngăn mặn hữu hiệu và có tính địa lý tương đồng với hệ thống sông Cửu
Long. Phải chăng chính phủ cần lắng nghe để tìm một hướng đi, một giải pháp
đúng, có hiệu quả triệt để, phù hợp và đã muộn trước thảm họa gần kề?
Phải
tỉnh táo, sáng suốt, dành nhiều trí lực, nguồn tài chính cho công cuộc chống
biến đổi khí hậu.
Đừng trông chờ sự cứu rỗi tình trạng xâm nhập mặn khu vực
ĐBSCL vào lượng mưa thượng nguồn sông Mê Kông. Đừng để bức tranh sự sống trù
phú của ĐBSCL đã bị hủy diệt một ngày nào đó sẽ được trưng bày giữa Bảo tàng
Lịch sử Quốc gia có giá đầu tư lên đến 11.277 tỷ VND, như là mặc niệm cho chính
sự thờ ơ và chủ quan của chúng ta!
Hãy
dành nguồn vốn đang hạn hẹp bởi nợ công chồng chất để chống chọi nguy cơ hủy
diệt đất nước hơn là đầu tư những dự án có những hiệu quả mơ mộng hay ý tưởng
viển vông. Làm được sứ mệnh cứu Đồng bằng Nam Bộ không những không hổ thẹn với
tiền nhân mà tránh được lỗi lớn với con cháu ngày sau.
Đinh
Hưng
*****
Dec
16, 2013
Phát
biểu bên bờ sông ở ấp Kiến Vàng, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau, Ngoại trưởng
Kerry nói tài nguyên của sông Mekong phải 'làm lợi cho người dân không chỉ ở
một nước, không chỉ ở quốc gia nơi dòng sông đó xuất ...
Oct
08, 2012
Trung
cộng có cơ hội nắm lây sự điều khiển nguồn nước của con sông Mekong, xem nó như
một thứ vũ khí lợi hại để đe doạ và khống chế đảng CSVN, vì VN chịu sự tác hại
nhiều nhất khi dòng sông cạn kiệt hay lũ lụt.
Aug
02, 2011
Ông
Osborne nói: “Sự bành trướng liên tục của Trung Quốc về mặt kinh tế rõ ràng là
một mối quan ngại cho Hoa Kỳ và đây là một trong số những quan ngại ngại đó,
chương trình sông Mekong là một trong nhiều cách mà ...
Apr
22, 2011
Khối
lượng cực đại của cá tra dầu sông Mekong đạt 300 kg, còn chiều dài tối đa của
cá đuối nước ngọt lên tới 5 m. Sông Mekong, với hàng trăm loài cá và nguồn phù
sa dồi dào, là mạch sống của hàng chục triệu người.
Apr
13, 2012
Ngoại
trưởng Mỹ đã nhấn mạnh tới tầm quan trọng của vùng Hạ Lưu Sông Mekong/ Lower Mekong
Basin và mỗi quốc gia đối với Hoa Kỳ, cùng với cam kết hỗ trợ nhằm thăng tiến
hòa bình và thịnh vượng cho khu vực ...
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.