Sinh ra với tên thật
là Jorge Mario Bergoglio, Francis được bầu làm Giáo hoàng vào năm 2013 sau khi
người tiền nhiệm của ông là Giáo hoàng Benedict XVI trở thành Giáo hoàng đầu
tiên từ chức sau khoảng 600 năm. Francis, được tạp chí TIME bình chọn là Nhân vật
của năm 2013, đã trở thành giáo hoàng đầu tiên của Mỹ Latinh khi ông nắm quyền
lãnh đạo tổ chức tôn giáo này. Trong suốt nhiệm kỳ của mình, Francis được biết
đến với sự khiêm nhường và kêu gọi hòa bình trong những thách thức toàn cầu lớn,
bao gồm đại dịch COVID-19 và cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza.
Sau đây là những điều
cần biết về cách thức lựa chọn giáo hoàng tiếp theovà một số ứng cử viên hàng đầu
là ai.
Điều gì xảy ra khi một
giáo hoàng qua đời?
Sau khi giáo hoàng
qua đời, chín ngày tang lễ truyền thống của Vatican được gọi là novendiales sẽ
bắt đầu.
Việc bầu một giáo
hoàng mới bắt đầu từ 15 đến 20 ngày sau khi qua đời. Camerlengo, một hồng y
trong Giáo hội Công giáo, chịu trách nhiệm tổ chức cuộc bầu cử trong một quá
trình được gọi là mật nghị, gần đây đã được kịch tính hóa trong bộ phim
Conclave năm 2024 từng đoạt giải thưởng.
Tuy nhiên, cuộc bầu
cử thực sự diễn ra trước các hội đồng chung được triệu tập để thảo luận về những
thách thức ngày càng gia tăng mà Giáo hội Công giáo phải đối mặt. Theo Hiến chế
Tông đồ, các đại hội đồng phải có sự tham dự của tất cả các hồng y "không
bị cản trở hợp pháp".
Vào tháng 12,
Francis đã bổ nhiệm 21 Hồng y mới, đến từ sáu châu lục khác nhau và nhiều người
trong số họ phản ánh các lý tưởng hiện đại và tiến bộ hơn, chẳng hạn như ủng hộ
sự hòa nhập của những người Công giáo LGBTQ+, theo NPR. Nhìn chung, người ta
tin rằng Francis sẽ đích thân lựa chọn khoảng 80% những người sẽ chọn người kế
nhiệm mình.
Theo Hội đồng Giám mục
Công giáo Hoa Kỳ (USCCB), thông thường, cử tri sẽ tổ chức thánh lễ để cầu xin sự
hướng dẫn tâm linh trước khi cuộc bầu cử giáo hoàng diễn ra.
Quy trình bỏ phiếu
diễn ra như thế nào?
Theo Hiến pháp Tông
tòa, mật nghị là một hành động giữ bí mật tuyệt đối. Thành phố Vatican trở nên
cực kỳ nghiêm ngặt vì các hồng y không được phép giao tiếp với bất kỳ ai
"bên ngoài khu vực diễn ra cuộc bầu cử, ngoại trừ những trường hợp cần thiết
và cấp bách đã được chứng minh". Sau các nghi lễ tang lễ và thánh lễ cho một
vị Giáo hoàng đã khuất, các cử tri sẽ diễu hành đến Nhà nguyện Sistine, nơi họ
tuyên thệ giữ bí mật và đóng cửa lại đối với công chúng.
Tất cả các cử tri đều
bỏ phiếu kín thông qua lá phiếu có nội dung là summum pontificem, hay "Tôi
bầu làm giáo hoàng tối cao". Các lá phiếu gấp đôi được đặt trong bình đựng
và được ba hồng y chọn ngẫu nhiên từ các cử tri làm người kiểm phiếu kiểm đếm.
Sau đó, phiếu bầu được ghi lại và đọc to cho tất cả các hồng y có mặt. Theo
USCCB, quá trình này tiếp tục cho đến khi một ứng cử viên nhận được hai phần ba
số phiếu bầu.
Công chúng được cập nhật về quá trình bỏ phiếu thông qua các tín hiệu khói được tạo ra bởi việc đốt các lá phiếu. Khói trắng có nghĩa là các hồng y đã chọn một Giáo hoàng mới, trong khi khói đen có nghĩa là một vòng bỏ phiếu khác phải diễn ra.
Sau khi mật nghị bầu ra một Giáo hoàng, vị trưởng khoa của Hồng y đoànhiện tại là Hồng y người Ý Giovanni Battista Resẽ hỏi ông ấy có chấp nhận danh hiệu không, và ứng cử viên sẽ mặc quần áo và chọn tên giáo hoàng của mình trước khi bước ra ban công của Vương cung thánh đường Thánh Peter. Ở đó, vị hồng y phó tế cao cấpvào thời điểm Francis qua đời là Hồng y người Pháp Dominique Mambertinói với đám đông tụ tập bên dưới, "Habemus Papam" (tiếng Latin có nghĩa là "chúng ta có một Giáo hoàng") và giới thiệu nhà lãnh đạo mới của Giáo hội bằng tên mà ông đã chọn.
Ai đủ điều kiện để
trở thành Giáo hoàng tiếp theo?
Báo cáo của Hội đồng
Hồng y, một trang web nhằm cung cấp thêm thông tin về những người kế nhiệm tiềm
năng, đã xác định 22 hồng y mà họ tin là "papabili", hay có nhiều khả
năng được bầu làm Giáo hoàng. Theo báo cáo, một số phẩm chất mà một hồng y được
coi là papabili cần có bao gồm sự khiêm nhường, lòng nhiệt thành với đức tin
Công giáo và sự thúc đẩy lòng tốt. "Nhưng việc dự đoán Giáo hoàng tiếp
theo là điều vô cùng bấp bênh và ông ấy có thể không phải là một trong những
người mà chúng tôi đề xuất", báo cáo cảnh báo. Ví dụ, Giáo hoàng Francis
không có tên trong nhiều danh sách papabili vào năm 2013, vì nhiều người cho rằng
ông đã quá già.
Bất chấp những lời
kêu gọi về việc trao nhiều cơ hội lãnh đạo hơn cho phụ nữ trong Giáo hội Công
giáo trong hội đồng năm ngoái, một hội nghị thượng đỉnh giữa các nhà lãnh đạo
Công giáo, phụ nữ vẫn không đủ điều kiện để được thụ phong linh mục và do đó
cũng không đủ điều kiện để trở thành giáo hoàng.
Mặc dù không được nêu rõ trong bất kỳ quy định cụ thể nào của Giáo hội, nhưng mọi Giáo hoàng đều có địa vị là hồng y trước khi họ đảm nhận vai trò là giáo hoàng.
Sau đây là một số ứng
cử viên được thảo luận nhiều nhất có thể được coi là Giáo hoàng tiếp theo:
Jean-Marc Aveline
Jean-Marc Aveline,
66 tuổi, nổi tiếng với sự ủng hộ của ông đối với người di cư. Quan điểm đó mang
tính cá nhân, vì chính vị hồng y đã phải rời bỏ quê hương vì chiến tranh khi
ông mới chỉ bốn tuổi. Gia đình ông cuối cùng đã định cư tại Marseille, Pháp, một
thành phố có đông đảo người Hồi giáo, khiến ông rất muốn đối thoại liên tôn.
Aveline có bằng tiến sĩ thần học. Theo Báo cáo của Hội đồng Hồng y, ông được
cho là người kế nhiệm "yêu thích" nhất của Giáo hoàng Francis, mặc dù
ông khác với Francis ở chỗ ông tỏ ra thận trọng khi ban phước lành cho các cặp
đồng giới, trái ngược với các cá nhân.
Joseph Tobin
Joseph Tobin, 72 tuổi,
là một ứng cử viên rất tiến bộ của Giáo hội và đã tích lũy được ảnh hưởng đáng
kể tại Hoa Kỳ. Tobin đã lên tiếng ủng hộ nhiệt thành những người Công giáo
LGBTQ+, phụ nữ trong Giáo hội và người di cư, thậm chí còn phản đối Thống đốc
Indiana khi đó là Mike Pence về những nỗ lực của chính trị gia này nhằm ngăn chặn
việc tái định cư những người tị nạn Syria. Trước đây, ông từng giữ chức phó chỉ
huy của văn phòng Vatican trước khi đảm nhiệm vai trò hiện tại là Tổng giám mục
Newark, New Jersey. Ở vị trí đó, ông đã giải quyết vụ bê bối tấn công tình dục
cấp cao Theodore McCarrick.
Juan Jose Omella
Pietro Parolin
Pietro Parolin, 70
tuổi, người Ý, đã giữ chức Bộ trưởng Ngoại giao Vatican kể từ năm 2013 và là hồng
y cấp cao nhất trong mật nghị bầu giáo hoàng. Ông được coi là chuyên gia về một
số vấn đề địa chính trị. Từ năm 2002 đến năm 2009, ông là thứ trưởng ngoại giao
phụ trách quan hệ với các quốc gia và chỉ đạo quan hệ với Việt Nam, Bắc Triều
Tiên, Israel và Trung cộng.
Péter Erdő
Péter Erdő, 72 tuổi,
sẽ là ứng cử viên bảo thủ hơn cho vị trí cao nhất. Năm 2003, ở tuổi 51, vị hồng
y người Hungary này đã trở thành một trong những hồng y trẻ nhất của Giáo hội
sau khi được John Paul II bổ nhiệm. Ông phản đối việc những người đã ly hôn và
tái hôn được rước lễ, tin rằng hôn nhân là bất khả phân ly và phản đối hôn nhân
đồng giới. Quan điểm của ông về vấn đề nhập cư, một vấn đề quan trọng ở
Hungary, cũng đã từng bị chỉ trích trong quá khứ: ông từng so sánh việc tiếp nhận
người tị nạn với việc buôn người, nhưng được cho là đã thay đổi quan điểm sau
cuộc gặp với Giáo hoàng Francis, người có quan điểm tự do hơn nhiều về các vấn
đề nhập cư và người tị nạn.
Peter Turkson
Peter Turkson, 76 tuổi,
sẽ là ứng cử viên tiến bộ cho Giáo hội. Turkson, một tổng giám mục đến từ
Ghana, lần đầu tiên được Giáo hoàng John Paul II bổ nhiệm làm hồng y vào năm
2003. Turkson được Giáo hoàng Francis chọn để giúp lãnh đạo các hội đồng đặc biệt
ủng hộ sự phát triển ở khu vực toàn Amazon và một hội đồng về công lý và hòa
bình. Vào tháng 3, Đại học Dayton thông báo rằng Turkson sẽ nhận bằng tiến sĩ
danh dự trong năm nay, gọi ông là "người ủng hộ không biết mệt mỏi cho người
nghèo và người bị thiệt thòi, đấu tranh cho sự nghiệp nhân phẩm". Ít nhất
sáu trường đại học khác cũng đã công nhận ông bằng bằng tiến sĩ danh dự.
Luis Antonio Tagle
Nếu được bầu, Luis
Antonio Tagle, 67 tuổi, người Philippines, sẽ là Giáo hoàng châu Á đầu tiên thời
hiện đại. Hiện đang giữ chức phó tổng trưởng Bộ Truyền giáo, Tagle có khuynh hướng
thiên tả hơn, đã lên tiếng phản đối tác động cô lập của ngôn ngữ khắc nghiệt của
Giáo hội chống lại hôn nhân đồng giới.
“Vâng, tôi nghĩ ngay
cả ngôn ngữ cũng đã thay đổi rồi, những từ ngữ gay gắt từng được dùng trong quá
khứ để ám chỉ người đồng tính, người ly hôn và ly thân, những bà mẹ chưa kết
hôn, v.v., trước đây chúng khá nghiêm khắc”, ông nói vào năm 2015. “Nhiều người
thuộc những nhóm đó đã bị gắn mác và điều đó khiến họ bị cô lập khỏi xã hội nói
chung.
Mario Grech
Matteo Maria Zuppi
Ông đã công khai về
việc chấp nhận đồng tính luyến ái và cũng ủng hộ quyền của tù nhân và việc bãi
bỏ án tử hình, và vào tháng 6 năm 2023, ông đã kêu gọi một "hệ thống pháp
luật đảm bảo sự bảo vệ và chào đón tất cả mọi người".
Solcyré Burga _ Chad de Guzman _ Miranda Jeyaretnam & Simmone Shah
