Công bố danh sách sáp nhập tỉnh thành

Ngoài số tỉnh thành nói trên, 52 địa phương còn lại sẽ sáp nhập còn 23 tỉnh, thành. Cả nước sẽ còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương.

Thông tin về việc sáp nhập, thay đổi đơn vị hành chính được liệt vào diện "thông tin bí mật Nhà nước".

Sau khi Trung ương Đảng công bố phương án dự kiến, Chính phủ và địa phương sẽ xây dựng phương án chi tiết việc sáp nhập tỉnh, thành, xác định tên gọi, trung tâm hành chính mới, để trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp vào ngày 5/6.

Thông tin về phương án sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh đã được chia sẻ, bàn tán trên các mạng xã hội từ nhiều ngày qua. Có thể thấy, phương án mà Trung ương Đảng mới công bố vào tuần qua khớp với tin đồn râm ran bấy lâu.

Tuy nhiên, trước khi Đảng chính thức công bố, nhiều người dân chia sẻ các thông tin này đã gặp rắc rối với chính quyền.

Công an các tỉnh Tiền Giang, Lạng Sơn, Lâm Đồng, Bắc Giang, Nghệ An, Phú Thọ... đã xử phạt nhiều người vì có hành vi đăng tải "thông tin bí mật Nhà nước", "đăng tải thông tin sai sự thật" liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.

Cơ quan công an liên tục khuyến cáo người dân cần thận trọng khi chia sẻ nội dung liên quan đến vấn đề sáp nhập tỉnh, thành. Còn Bộ Nội vụ liên tục nhấn mạnh việc "nghiên cứu sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị đang được thực hiện theo chế độ mật".

Theo đó, người tiết lộ bí mật Nhà nước có thể bị xử phạt hành chính đến 20 triệu đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, theo Nghị định 15/2020.

Báo chí Việt Nam liên tục đưa tin công an xử phạt những người phát tán thông tin sáp nhập tỉnh, thành phố và kêu gọi người dân cẩn thận khi tiếp nhận và chia sẻ những thông tin này.

Tuy nhiên, với đề án mà Nghị quyết 60 đưa ra cho thấy một số thông tin được đăng tải trước đây là chính xác.

Thay đổi về phương án sáp nhập xã

Tại Hội nghị trung ương 11 vào tuần qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định Đảng đã thống nhất số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sáp nhập là 34 tỉnh, thành phố (28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương).

"Việc sắp xếp đơn vị hành chính địa phương lần này được xây dựng trên tinh thần khoa học, đột phá, sáng tạo, bám sát thực tiễn với tầm nhìn xa, trông rộng, ít nhất là 100 năm, bảo đảm hình thành và mở rộng không gian phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa mới phù hợp cho phát triển đất nước," ông Tô Lâm phát biểu bế mạc hội nghị.

Trong phát biểu của mình, ông Tô Lâm còn đề cập việc triển khai mô hình điểm về các tỉnh xã hội chủ nghĩa, các xã xã hội chủ nghĩa, nhưng không nêu chi tiết nội hàm của các khái niệm này.

Theo cơ cấu mới, chính quyền địa phương sẽ được tổ chức theo hướng 2 cấp: cấp tỉnh và xã, bỏ cấp huyện.

Cấp tỉnh vừa là cấp thực hiện chủ trương, chính sách từ trung ương, vừa là cấp ban hành chính sách trên địa bàn tỉnh, thành phố và trực tiếp chỉ đạo, quản lý các hoạt động của cấp xã trên địa bàn.

Chính quyền cấp xã chủ yếu thực hiện chính sách từ cấp trên, nhưng được phân cấp, phân quyền và có thẩm quyền ban hành văn bản qui phạm pháp luật để quyết định việc tổ chức thi hành pháp luật trên địa bàn và quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp mình.

Phương án sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước đã có nhiều thay đổi trong những ngày qua, cho thấy bên trong nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đang có những thảo luận, điều chỉnh, đúng với chủ trương "vừa chạy vừa xếp hàng" mà ông Tô Lâm và các nhà lãnh đạo Việt Nam đã nhiều lần nhấn mạnh.

Tại Hội nghị Trung ương 11 tuần rồi, số đơn vị hành chính cấp xã được thống nhất sẽ giảm 60-70% so với hiện tại.

Điều này phù hợp với các phát biểu trước đó của các thành viên chính phủ, theo đó số đơn vị cấp xã sẽ được giảm xuống còn khoảng 2.000 đến 2.500 xã.

Vào ngày 22/3, Bộ Nội vụ đã đưa ra tờ trình về sắp xếp đơn vị hành chính, theo đó, dự kiến tổng số xã, phường sau sắp xếp sẽ chỉ còn khoảng 25-30% hiện tại, tức là còn khoảng 2.500-3.000.

Trong khi đó, vào ngày 28/3, Tổng Bí thư Tô Lâm đã thông tin quy mô sắp xếp đơn vị hành chính trên cả nước dự kiến từ 10.035 xã xuống còn khoảng 5.000 (tức giảm khoảng 50%).

Thời điểm Tổng Bí thư Tô Lâm công bố sẽ còn 5.000 đơn vị cấp xã (khác so với phương án của Bộ nội vụ) thì đã có những lời khen cho phương án này.

Trên báo Pháp luật TP HCM, ông Thái Quang Toản, cựu Vụ trưởng Vụ Tổ chức-Biên chế, Bộ Nội vụ, cho rằng quy mô 5.000 sau sáp nhập sẽ giúp cho xã trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp tới đây gần dân hơn so với phương án 2.500-3.000 xã.

Sự thay đổi về số lượng xã sau sáp nhập này cho thấy đã có những sự thay đổi về quan điểm giữa chính phủ và Đảng.

Lấy ý kiến người dân

Về vấn đề sáp nhập tỉnh thành trên cả nước, những ngày qua trên mạng đã có nhiều ý kiến, có không ít người băn khoăn, thậm chí phản đối cách đặt tên đơn vị hành chính mới. Một số người ở Phú Yên lên tiếng về việc bị mất tên khi sáp nhập với Đắk Lắk. Tương tự, một số người quê Bình Định cũng tỏ ra bức xúc và không đồng ý cái tên Gia Lai sau khi sáp nhập với Gia Lai.

Điều này cho thấy rằng dù Đảng Cộng sản quyết định mọi chuyện và bộ máy tuyên truyền những ngày qua đang chạy hết tốc lực theo hướng ủng hộ "các quyết định đúng đắn, sáng suốt" của Đảng, của lãnh đạo, nhưng trong lòng xã hội cũng có nhiều tâm tư khác nhau, thậm chí bất đồng.

Theo Bộ Nội vụ, tên gọi cấp tỉnh, xã sau sáp nhập sẽ được đặt theo tên của một trong các đơn vị hành chính trước sắp xếp phù hợp với định hướng sắp xếp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Cụ thể, tên của đơn vị cấp xã mới hình thành sau sắp xếp cần dễ đọc, dễ nhớ, ngắn gọn, bảo đảm tính hệ thống, khoa học, phù hợp với các yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa của địa phương và được nhân dân địa phương đồng tình ủng hộ.

Với danh sách dự kiến theo Nghị quyết 60 thì cách đặt tên tỉnh mới được thực hiện theo hướng giữ tên một tỉnh cũ để đặt tên cho tỉnh mới, còn tên của một hoặc nhiều tỉnh còn lại sau khi sáp nhập thì bị bỏ đi.

Ví dụ, Gia Lai và Bình Định sáp nhập đổi tên thành Gia Lai; An Giang và Kiên Giang sáp nhập đổi tên thành An Giang; Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh sau sáp nhập có tên là Vĩnh Long.

Theo Nghị quyết 60 thì có 29 tỉnh bị mất tên. Từ đó, có thể hiểu là những người thuộc các tỉnh bị mất tên trong tương lai cần đi làm lại giấy tờ, còn người dân của 34 tỉnh, thành được giữ nguyên tên thì không phải thay đổi nhiều về giấy tờ hành chính. Như vậy, nhiều người cho rằng sẽ tiết kiệm được thời gian, công sức của người dân lẫn cơ quan địa phương.

Tuy nhiên, một số người cho rằng, cần phải xét đến yếu tố mang tính di sản văn hóa, lịch sử, tình cảm và ký ức tập thể, bản sắc - tự hào cá nhân và truyền thống, định danh địa lý.

Chưa hết, các cuộc sáp nhập sẽ kéo theo hàng loạt các vấn đề về tổ chức, nhân sự, và đặc biệt là việc thay đổi địa giới hành chính kéo theo việc cấp lại giấy tờ như căn cước công dân, hộ khẩu, giấy phép kinh doanh, gây tốn kém và mất thời gian.

Không chỉ thế, việc sáp nhập sẽ ảnh hưởng đến nhiều vấn đề.

Chẳng hạn, năm 2008, khi Hà Tây sáp nhập vào Hà Nội, chính sách và quy hoạch cũng thay đổi theo khiến cho các dự án bất động sản như Lê Trọng Tấn - Geleximco bị chậm lại và trì hoãn kéo dài do phải rà soát và điều chỉnh để phù hợp với Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030.

Tuy nhiên, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với việc sáp nhập các tỉnh, thành là "bàn làm, không bàn lùi" nên hiện tại cơ quan các cấp phải "vừa chạy vừa xếp hàng". Sự vội vã này có thể thấy qua việc vừa lấy ý kiến người dân, vừa phải thực hiện xây dựng đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Ví dụ, ngày 14/4, ông Trần Hồng Thái, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, đã có văn bản gửi các sở, ban, ngành thuộc tỉnh chỉ đạo thực hiện xây dựng đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh:

"Giao các sở, ban, ngành thuộc tỉnh chủ trì, khẩn trương chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành của tỉnh Bình Thuận và Đắk Nông (theo từng sở, ban, ngành), tổ chức xây dựng đề án sáp nhập từng sở, ban, ngành của 3 tỉnh; bảo đảm tiến độ theo Kế hoạch của tỉnh; hoàn chỉnh đề án, gửi Sở Nội vụ thẩm định, tổng hợp trước ngày 22/4".

Theo phương án dự kiến được Đảng công bố ngày 13/4, Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận sẽ sáp nhập lại và tên gọi sau sáp nhập sẽ là Lâm Đồng, cũng là trung tâm chính trị-hành chính mới.

Chưa rõ việc lấy ý kiến người dân ở các tỉnh này như thế nào và kết quả ra sao nhưng việc tiến hành làm đề án để gửi cho Sở Nội vụ cho thấy các sở, ngành đang gấp rút tiến hành theo ý chí của Đảng.

Tương tự, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đắk Lắk và Phú Yên dự kiến họp tại TP Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) ngày 18/4 để trao đổi, thống nhất phương án sáp nhập hai địa phương.

Dù Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng việc công khai tên gọi và thủ phủ 34 tỉnh thành vào ngày 13/4 là cách lấy ý kiến nhân dân nhưng trong suốt thời gian thực hiện phương án sáp nhập, Bộ Nội vụ đã khẳng định toàn bộ thông tin liên quan là theo chế độ mật vì thế chưa được công bố rộng rãi, mãi tới ngày 13/4 người dân mới được biết chính thức.

Như vậy, thực chất người dân có chưa đến một ngày để cho ý kiến về phương án sáp nhập của tỉnh, thành nơi mình đang sống.

Ví dụ, ngày 13/4, báo chí đưa tin nhiều phường ở TP Thủ Đức (TP HCM) phát phiếu lấy ý kiến cử tri về sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Theo tờ phiếu, người dân phải ghi rõ họ tên, địa chỉ hộ gia đình và đánh dấu vào ô "đồng ý" hoặc "không đồng ý" về việc nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của TP HCM, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu để lập TP HCM mới.

Phần dành cho người có ý kiến khác chỉ vỏn vẹn một dòng và thời gian thực hiện việc lấy ý kiến cũng chỉ có hai ngày 12-13/4.