Niềm tự hào của người Inuit Greenland

Lời đề nghị mua Greenland của Trump đã làm dấy lên cuộc tranh luận về tương lai của hòn đảo Bắc Cực

Trong một xưởng nhỏ ở thủ phủ Nuuk của Greenland, thợ kim hoàn Nadja Arnaaraq Kreutzmann đang đánh bóng kim loại và đá được khai thác và thu thập trên hòn đảo rộng lớn giàu khoáng sản này. Đồ trang sức mà cô chế tác được trang trí bằng các biểu tượng của người Inuit về sự sống và sự sống còn.

Bản sắc bản địa đang hồi sinh ở Greenland trước cuộc tổng tuyển cử vào ngày 11 tháng 3 được triệu tập sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố muốn mua lại hòn đảo Bắc Cực có vị trí chiến lược này.

Sự quan tâm của Trump đã làm rung chuyển hiện trạng và kết hợp với niềm tự hào ngày càng tăng của người Inuit, đã khiến một số người dân địa phương coi cuộc bỏ phiếu là cơ hội lịch sử để giải phóng Greenland khỏi ảnh hưởng của Đan Mạch.

Greenland, nơi có dân số chỉ 57.000 người trải rộng trên một diện tích lớn gấp khoảng ba lần Texas, là một lãnh thổ tự trị trong Vương quốc Đan Mạch và có thể lựa chọn độc lập hoàn toàn thông qua quá trình trưng cầu dân ý.

Tất cả các đảng phái chính đều ủng hộ nền độc lập nhưng họ có quan điểm khác nhau về cách thức và thời điểm đạt được, vì Greenland phụ thuộc vào Đan Mạch để có một nửa ngân sách hàng năm. Các phe phái tìm kiếm một con đường nhanh hơn đã được thúc đẩy trong tháng qua bởi những cáo buộc mới về hành vi sai trái trong lịch sử trong việc khai thác tài nguyên khoáng sản.

Vào những năm 1950, chính quyền Đan Mạch đã khởi xướng một cuộc di dời cưỡng bức người Inuit đến các thị trấn lớn hơn, gạt bỏ các tập tục và ngôn ngữ của người bản địa chiếm gần 90% dân số.

Sự trỗi dậy của nền văn hóa Inuit ở Greenland đã diễn ra trong những năm gần đây khi sự hiểu biết về sự đàn áp của thực dân lan rộng, với sự chấp nhận mới đối với hình xăm truyền thống trên khuôn mặt và cơ thể là một ví dụ dễ thấy.

"Trong nhiều năm, rất nhiều người Greenland cảm thấy xấu hổ khi là người Greenland và họ sẽ kìm nén văn hóa Greenland và cố gắng trở nên giống người Đan Mạch hơn về ngoại hình và cách sống", Kreutzmann, 43 tuổi, người có họ châu Âu và hình xăm dòng chữ Inuit trên cánh tay phản ánh di sản hỗn hợp của chính cô, cho biết.

“Chúng tôi được bảo phải hành động giống người Đan Mạch hơn, nói tiếng Đan Mạch hơn, nếu chúng tôi muốn trở thành một ai đó,” cô nói ở Nuuk, nơi những ngôi nhà gỗ với màu sắc cơ bản tương phản với tuyết phủ khắp thị trấn và những tảng băng trôi màu trắng xanh trên vịnh.

“Bây giờ, nói tiếng Greenland, trông giống người Greenland và tất cả di sản văn hóa của Greenland đều được tôn vinh,” Kreutzmann, người có tác phẩm bao gồm một đôi khuyên tai có hình dạng giống vảy cá capelin - một phần nhỏ nhưng quan trọng của hệ sinh thái Bắc Cực và chế độ ăn của người Inuit, cho biết.

Kể từ năm 1979, Greenland đã có thủ tướng riêng và các tổ chức khác nhưng các quyết định chiến lược như đối ngoại, chính sách tiền tệ và quốc phòng vẫn nằm trong tầm kiểm soát của Đan Mạch. Nhiệm kỳ bốn năm của quốc hội hiện tại sẽ kết thúc vào tháng 04.

Các cuộc thăm dò bầu cử rất khan hiếm và các nhà phân tích chính trị cho biết không rõ liệu cử tri có tiếp tục ủng hộ liên minh cánh tả cầm quyền hay không. Trong khi đó, chính phủ Greenland cảnh giác với sự can thiệp của nước ngoài vào cuộc bầu cử, cấm các khoản quyên góp từ nước ngoài cho chiến dịch vào tháng 2 để đáp lại những bình luận của Trump.

Đối với bài viết này, Reuters đã nói chuyện với hơn một chục người dân Greenland, tất cả đều cho biết họ ủng hộ việc độc lập khỏi Đan Mạch và Hoa Kỳ.

Hầu hết muốn Greenland tự quyết định các vấn đề đối ngoại của mình, nhưng nhiều người cảnh báo không nên hành động hấp tấp trước những bình luận của Trump - lo ngại rằng Greenland có thể trở nên tồi tệ hơn và tự phơi bày mình trước Hoa Kỳ nếu nước này quá nhanh chóng tìm cách độc lập khỏi Copenhagen.

Độc lập cho Greenland có thể mở đường cho nhiều ảnh hưởng hơn của Hoa Kỳ, vốn đã đáng kể trên một hòn đảo được coi là quan trọng đối với lợi ích an ninh của Hoa Kỳ, vào thời điểm khu vực Bắc Cực ngày càng trở thành tâm điểm địa chính trị khi Nga và Trung cộng tăng cường hoạt động quân sự tại đó.

Trump đã trích dẫn sự hiện diện của Trung cộng và Nga tại Bắc Cực trong số những lý do khiến ông quan tâm đến Greenland, nơi mà Hoa Kỳ trước đây đã đề nghị mua với giá 100 triệu đô la từ Đan Mạch vào năm 1946, sau Thế chiến thứ hai.

Một cuộc thăm dò gần đây chỉ ra rằng 85% người dân Greenland không muốn trở thành một phần của Hoa Kỳ, với gần một nửa coi sự quan tâm của Trump là mối đe dọa.

Kim Kleist Eriksen, một nghệ sĩ điêu khắc ngà và xương hải mã thành các tác phẩm điêu khắc chi tiết lấy cảm hứng từ các biểu tượng và câu chuyện truyền thống của Greenland, cho biết lời đề nghị của Trump đã thu hút sự chú ý tích cực nhưng ông cảm thấy bị xúc phạm bởi cách tiếp cận của ông.

“Lúc đầu, tôi nghĩ đó là một trò đùa, nhưng anh ấy nghiêm túc. Loại người nào lại cố gắng mua một đất nước vào năm 2025,” Eriksen, 40 tuổi, người có tác phẩm bán trong nước và nước ngoài, cho biết. “Tôi thấy ghê tởm.”

Eriksen muốn giữ cho một hình thức nghệ thuật của Greenland tồn tại, từ thời mà thợ săn sử dụng ngà và xương của loài hải mã để làm công cụ săn bắn, bùa hộ mệnh hoặc đồ chơi.

"Tôi được tạo ra nghệ thuật từ những câu chuyện mà tôi đã nghe khi còn nhỏ và đưa chúng vào tác phẩm điêu khắc", Eriksen nói. "Nó giúp tôi hiểu sâu sắc hơn về bản thân và văn hóa của mình".

Một người hy vọng sẽ tận dụng được sự quan tâm của Trump là Qupanuk Olsen, một người có ảnh hưởng trên mạng xã hội và là kỹ sư khai thác mỏ đã trở thành ứng cử viên của Naleraq, đảng chính trị ủng hộ độc lập hàng đầu, hiện là lực lượng đối lập lớn nhất tại quốc hội Inatsisartut của Greenland.

Olsen, 39 tuổi, đã tìm thấy tiếng gọi chính trị của mình sau khi những bình luận của Trump tạo ra cơ hội để tăng cường cuộc trò chuyện xung quanh vấn đề độc lập, cô nói.

"Mọi người dân Greenland hiện cần có ý kiến", cô nói. “Chúng ta cần quyết định xem chúng ta có nên tiếp tục nằm dưới sự quản lý của Đan Mạch, có nên giành độc lập hay không, hay có nên trở thành một tiểu bang trực thuộc Hoa Kỳ hay không.”

Olsen đã trả lời phỏng vấn Reuters tại bến cảng thời kỳ thuộc địa của Nuuk, nhìn ra một nhà thờ Thiên chúa giáo bằng gỗ màu đỏ và bên dưới bức tượng Hans Egede trên đỉnh đồi, nhà truyền giáo được vua Đan Mạch cử đến vào thế kỷ 18 và đối với nhiều người dân Greenland, người tượng trưng cho thời kỳ thuộc địa và sự mất mát các giá trị truyền thống của người Inuit.

"Tôi tin chắc rằng bức tượng sẽ biến mất trong tương lai gần và được thay thế bằng một người Greenland đại diện cho tất cả chúng ta hoặc một huyền thoại Inuit hoặc một điều gì đó khác biệt đại diện cho văn hóa và bản sắc của chúng ta", Olsen, người đã từ bỏ Cơ đốc giáo để theo đuổi các hoạt động tôn giáo của người Inuit, cho biết.

Đảng của cô tin rằng lợi ích của Hoa Kỳ sẽ củng cố vị thế của Greenland trong các cuộc đàm phán ly khai với Đan Mạch. Đảng này đặt mục tiêu đưa một thỏa thuận với Copenhagen ra bỏ phiếu trước cuộc bầu cử tiếp theo sau bốn năm nữa. Ba ứng cử viên nói với Reuters rằng họ muốn có một thỏa thuận quốc phòng với Hoa Kỳ.

Liv Aurora Jensen, một ứng cử viên của đảng cầm quyền cánh tả Inuit Ataqatigiit, tỏ ra thận trọng hơn.

"Chúng ta phải lựa chọn rất sáng suốt những gì cần làm vì tôi nghĩ chúng ta vẫn muốn trở thành một phần của Đan Mạch, tự mình hướng tới độc lập. Nhưng chúng ta cũng cần phải hợp tác với các quốc gia khác, các nước láng giềng của chúng ta, Canada và Hoa Kỳ", Jensen cho biết.

United Airlines dự kiến ​​sẽ bắt đầu các chuyến bay thẳng từ New York đến Nuuk lần đầu tiên vào tháng 6.

Trump một lần nữa nhắc đến Greenland vào thứ Ba, hứa hẹn sự thịnh vượng chung và đưa ra giọng điệu hòa giải hơn so với những bình luận trước đó đã từ chối loại trừ hành động quân sự để chiếm hòn đảo này.

“Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ quyền tự quyết định tương lai của bạn và nếu bạn lựa chọn, chúng tôi chào đón bạn đến với Hoa Kỳ,” ông phát biểu trong bài phát biểu quan trọng trước Quốc hội Hoa Kỳ.

Mối quan hệ giữa Greenland và Đan Mạch đã trở nên căng thẳng trong thập kỷ qua do những tiết lộ về hành vi sai trái trong lịch sử của chính quyền Đan Mạch, bao gồm việc tách trẻ em Inuit khỏi gia đình và bắt phụ nữ và trẻ em gái phải dùng biện pháp tránh thai cưỡng bức.

Một bộ phim tài liệu được công bố vào tháng 2 cáo buộc rằng nhà nước và các công ty Đan Mạch đã hưởng lợi từ một mỏ criolit lớn ở Greenland từ năm 1853 đến năm 1987 mà không mang lại lợi ích cho người dân địa phương. Criolit là một loại khoáng chất hiếm được sử dụng trong sản xuất nhôm và đây là mỏ lớn nhất thế giới khai thác loại khoáng chất này.

Bộ Tài chính Đan Mạch cho biết sẽ xem xét các cáo buộc về lợi nhuận trong phim như một phần của cuộc điều tra lịch sử đang diễn ra về mối quan hệ với Greenland. Bộ này cho biết họ đã không sửa đổi các con số được trình bày trong phim.

Thủ tướng Greenland Mute Egede nói với Reuters tại buổi ra mắt rằng bộ phim đã thách thức quan điểm cho rằng Đan Mạch là "kẻ thực dân tốt" hoặc Greenland nên biết ơn vì số tiền họ nhận được từ Copenhagen

"Người Đan Mạch cần nhìn thẳng vào mắt mình", ông nói.

Kể từ khi chiếu phim, mối quan hệ với Đan Mạch đã thống trị phạm vi đưa tin của phương tiện truyền thông địa phương và các cuộc thảo luận trên mạng xã hội.

"Nó chắc chắn giúp ích cho nền độc lập của chúng tôi vì hiện tại nhiều người Greenland đang thất vọng hơn. Họ bắt đầu nhận ra rằng chúng tôi thực sự có giá trị hơn nhiều so với những gì chúng tôi nghĩ", ứng cử viên Olsen, người coi khai thác mỏ là con đường dẫn đến nền độc lập kinh tế cho Greenland, cho biết về bộ phim.

Kreutzmann, thợ kim hoàn, đã sử dụng những mảnh nhỏ criolit trong công việc của mình, được một người bạn thu thập tại địa điểm khai thác sau khi nơi này bị người Đan Mạch bỏ hoang.

“Đối với chúng tôi ở đây, thiên nhiên luôn là tài sản chung, là nguồn tài nguyên cho tất cả chúng tôi. Chúng tôi có thể ra ngoài và lấy những gì chúng tôi cần, nhưng không lấy quá nhiều”, Kreutzmann cho biết.

Đất hiếm

Cùng với quốc phòng và vận chuyển, việc khai thác các mỏ urani, liti và đất hiếm của Greenland trên quy mô lớn hơn nhiều là động lực thúc đẩy sự quan tâm mới từ các cường quốc toàn cầu đối với hòn đảo này, nơi phần lớn được bao phủ bởi một lớp băng khổng lồ, có ít đường sá và chịu ảnh hưởng của thời tiết khắc nghiệt.

Đảng cầm quyền Inuit Ataqatigiit đã đắc cử lần thứ hai vào năm 2021 với lời hứa sẽ dừng dự án khai thác mỏ Kvanefjeld có liên quan đến Trung cộng, một trong những mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới, do lo ngại về ô nhiễm urani đối với sinh vật biển đóng vai trò quan trọng đối với nghề cá, trụ cột kinh tế và văn hóa của đất nước.

Đảng này, vốn ủng hộ một số hoạt động khai thác mỏ và du lịch để giảm sự phụ thuộc vào Đan Mạch và nghề cá, vẫn phản đối Kvanefjeld. Một sự thay đổi chính phủ trong cuộc bầu cử có thể khôi phục vận may của dự án.

Khi được yêu cầu bình luận, một quan chức Nhà Trắng cho biết Greenland có "nguồn cung dồi dào" khoáng sản đất hiếm để cung cấp năng lượng cho thế hệ tiếp theo của nền kinh tế Hoa Kỳ.

Thomas Emanuel Dans, một ủy viên Bắc Cực của Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump, cho biết nguyên liệu thô của Greenland và vị trí của nó đã đưa nơi này vào trung tâm của một trò chơi địa chính trị ở Bắc Cực giữa Trung cộng, Nga và Hoa Kỳ.

"Chúng ta đã vượt qua giai đoạn mà bạn có thể có những cuộc trò chuyện và thảo luận gián tiếp về những gì phải xảy ra. Đây là thời điểm để hành động", Dans nói, phát biểu trong tuyết rơi dày đặc tại bến cảng thuộc địa cũ.

"Nếu họ muốn theo đuổi độc lập, điều đó phải được thực hiện trong khuôn khổ của thực tế", Dans nói. “Vấn đề là phải tìm ra một sự sắp xếp mới.”

 

Jacob Gronholt-Pedersen