BM: Cuộc chạy trốn âm thầm tới Hungary

Hành trình tới Budapest chỉ mở cửa cho những người Venezuela có cội rễ Hungary

Có lẽ đây là một tin gây ngạc nhiên - người tị nạn từ Venezuela đang được đón nhận nồng ấm tại Hungary, đón nhận một cách chính thức bởi một chính phủ vốn nổi tiếng là thù nghịch với người nhập cư và người xin tị nạn.

Khoảng 350 người đã đến Hungary bằng vé máy bay do nhà nước Hungary chi trả. Còn 750 người nữa đang trong danh sách chờ ở Caracas, và sẽ còn thêm nữa.

Nhưng có một yêu cầu họ phải đáp ứng.

Đó là tất cả những ai muốn xin đi đều phải chứng minh được rằng họ có gốc gác Hungary, cho dù chỉ dây mơ rễ má xa xôi tới mức nào cũng được.

Các phát ngôn viên của chính phủ đã phải rất vất vả giải thích rằng họ là những người Hungary thực sự "đang trở về nhà", tuy không mấy ai được sinh ra ở Hungary chứ đừng nói gì tới chuyện biết tiếng Hung.

Họ là ai?

Hầu hết những người Venezuela có gốc gác Hungary rời khỏi Hung trong hai đợt di cư.

Đợt đầu tiên là sau thời Chiến tranh Thế giới thứ hai, trong đó có nhiều người có liên quan tới chế độ Miklos Horthy, vốn theo phe Phát xít Đức. Một số người có liên quan tới việc đưa người Hung gốc Do Thái tới các trại tập trung của Phát xít Đức.

Có một nhóm khác gồm 400 người ra đi sau cuộc cách mạng bất thành hồi 1956 chống lại quân đội Xô-viết tại Budapest.

Cộng đồng này kể từ đó đã phát triển lên thành cả ngàn người.

Nhiều người Venezuela trẻ không có gốc gác gì liên quan tới Hungary đã bị hấp dẫn bởi đời sống văn hóa sôi động của cộng đồng này tại Caracas, nơi có các nhóm khiêu vũ và các nhóm hướng đạo sinh hoạt động.

Sau cuộc cách mạng bất thành hồi 1956 chống lại Liên Xô, hàng trăm người Hungary đã bỏ chạy sang Nam Mỹ

Chỉ khi tình hình trở nên xấu đi nhanh chóng vào năm 2017, khi tình trạng thiếu đói đi kèm với nạn bạo lực thất thường, những người tổ chức hoạt động của cộng đồng này mới quay sang tìm sự trợ giúp của chính phủ Hungary.

Nhóm 350 người đã tới Hungary được đón nhận một cách hào phóng. Họ được cho đi học tiếng, được cung cấp chỗ ở và tạo điều kiện để hòa nhập trong 12 tháng đầu tiên.

Orban và chiến dịch chống người nhập cư

Điều trớ trêu ở đây là chương trình đón người từ Venezuela lại được xây dựng bởi một nhóm liên bộ ngành của chính phủ Fidesz, vốn phản đối quyết liệt việc nhập cư từ suốt bốn năm qua.

Thủ tướng theo chủ nghĩa dân túy Viktor Orban đã có chiến dịch vận động tranh cử Nghị viện châu Âu vào tháng Năm, theo đó hoàn toàn phản đối việc cho người nhập cư vào Liên hiệp châu Âu.

Nội dung vận động đăng trên các biển quảng cáo, trong các nội dung quảng cáo trên báo chí đã bị EU lên án là bóp méo sự thực và nhằm "vẽ nên bức tranh u ám về một âm mưu bí mật nhằm đưa thêm di dân vào châu Âu".

Hầu hết các chương trình hội nhập dành cho người tị nạn tại đây đã bị chính phủ bãi bỏ hồi 2016 và 2017. Chỉ có 94 người được cấp quy chế tị nạn tại Hungary trong chín tháng đầu năm 2018. Có 290 người khác được trao quy chế bảo hộ ở cấp thấp hơn.

Một tấm poster của chính phủ tại Budapest công kích cả EU và tỷ phú George Soros

Sự nhập cư của người Venezuela được trang web tin tức độc lập Index công bố, và giới chức Hungary đã yêu cầu những người tham gia chương trình nhập cư này không trả lời truyền thông.

"Chính phủ nói rõ với chúng tôi rằng việc này rất khó để nói ra - bởi chiến dịch vận động chống nhập cư của chính họ," một người Venezuela đã được an toàn tại Hungary và yêu cầu được giữ kín danh tính nói.

"Họ yêu cầu dùng chữ "hồi hương", nhưng chữ này được áp dụng một cách rất lỏng lẻo ngay từ ban đầu. Nay thì các điều kiện đã được thắt chặt lại."

Nhiệm vụ khó khăn: thuyết phục dân địa phương

Động cơ thực hiện rốt cuộc đã được Phó thủ tướng Zsolt Semjen hậu thuẫn.

"Lúc ban đầu, rất khó mà thuyết phục được chính phủ là tình hình ở đó đã xấu tới đâu," nguồn tin của tôi nói. "Một tháng lương của tôi chỉ đủ cho một bữa ăn."

"Chúng tôi không dễ dàng trở thành người tị nạn. Đặc biệt là với những người trong chúng tôi từng là người tị nạn đi từ Hungary từ hồi đầu. Chúng tôi biết rằng mình có thể mất đi công việc cả đời, mất đi căn hộ, mất đi mọi thứ chúng tôi có ở Venezuela."

Vé máy bay và thậm chí cả phương tiện di chuyển giúp họ tới sân bay đã được Tòa Đại sứ Hungary tại Ecuador và tổ chức thiện nguyện Người Malta Gốc Hungary thu xếp.

Những người Venezuela đầu tiên đã tới vào tháng 4/2018 và tất cả đều rất biết ơn sự giúp đỡ mà chính phủ Hungary dành cho họ.

Nhưng bầu không khí chống người nhập cư mà chính phủ ông Orban gieo rắc đã dẫn tới một số cảnh vừa đáng thương vừa buồn cười.

Khi những người mới tới được đưa vào ở tạm tại khu du lịch nghỉ dưỡng Balatonoszod, dân địa phương đã đóng chặt cửa sổ và hoảng sợ gọi điện thoại cho cảnh sát khi nhận ra điều mà họ gọi là "dân da đen" trên đường phố.

"Đúng là một số người trong chúng tôi có làn da sẫm màu," người Venezuela mà tôi tiếp xúc với cười lớn. "Nhưng mà một số người khác trong chúng tôi thì lại còn Hungary hơn cả người Hungary."

Điều gì tiếp theo đối với người nhập cư vào Hungary?

Sau một năm, trẻ em đã bắt đầu thạo tiếng, và hòa nhập rất tốt nơi trường học địa phương.

"Chúng thích việc được tự do đi lại trên đường phố mà vẫn an toàn. Được tự do học hành, được là chính mình ở nơi đây, quả là một điều tuyệt vời," một phụ huynh nói.

Nhưng những lo lắng vẫn còn trong lòng người lớn.

Khách sạn này ở tây Budapest là nơi trú ngụ cho người Venezuela 'hồi hương' về Hungary

"Chúng tôi sẽ làm sao đây khi hết một năm, khi mà sự giúp đỡ dành cho chúng tôi sẽ chấm dứt? Chúng tôi không được hưởng chính sách hưu bổng ở đây," một người nói với tôi.

Đó chỉ là một trong những vấn đề mà Bộ Xã hội Hungary đang tìm cách xử l‎ý.

Các đảng đối lập cáo buộc chính phủ là giả dối khi nhận người Venezuela nhưng lại từ chối người Syria, Iraq và Afghanistan.

Những người Venezuela sợ rằng những cuộc công kích như thế sẽ làm giảm bớt sự sẵn lòng của chính phủ đối với những người đang chờ đến lượt được đưa ra khỏi nước.

Họ nhận thấy đã có sự giảm bớt sốt sắng đối với người mới đến, trong lúc chính phủ Hungary đang đánh giá lại tình hình xem liệu chính phủ hiện thời của Venezuela có tồn tại được hay không.

Theo luật được thông qua ở Hungary hồi 2018, các tổ chức và cá nhân giúp đỡ di dân có thể bị phạt, thậm chí bị tù và bị nhà nước tịch thu 25% thu nhập sung quỹ bảo vệ biên giới.

Phe đối lập Hungary nói giễu rằng nhà nước cần phải tự phạt mình.

Tôi hỏi người Venezuela mà tôi liên hệ được: nếu như chính phủ Maduro sụp đổ, liệu anh ấy có trở về Venezuela hay không.

"Đương nhiên rồi. Đó là nhà của tôi."

Nick Thorpe