BM: Cách khắc phục hệ thống thực phẩm tàn phá môi trường

Đến năm 2050 sẽ có khoảng 10 tỷ người trên hành tinh

Liệu chúng ta có thể nuôi 10 tỷ người mà không hủy hoại môi trường?

Lẽ ra tôi không bao giờ dành nhiều thời gian nghĩ về đậu hạt chickpea.

Tôi chỉ nghĩ về nó sau khi gặp Doug Cook, giám đốc Phòng Thí Nghiệm Đổi Mới Đậu Hạt tại Đại học California.

Cook và nhóm nghiên cứu của ông đã dành nhiều năm đi khắp vùng đông nam Thổ Nhĩ Kỳ để tìm kiếm những cây đậu hạt hoang dã. Sử dụng dữ liệu định vị và thông tin của những người chăn cừu và trưởng làng, nhóm của Cook đã thu thập được hơn 2.000 chủng loại riêng lẻ.

Một số chủng loại có nhiều protein hơn các chủng mà chúng ta vẫn ăn. Một số chủng chịu hạn hán tốt hơn. Một số chống được vài loại sâu bệnh. Và khi ta bắt đầu lai tạo chúng, các biến thể là nhiều vô kể. Mục tiêu là tìm ra gen di truyền của các phẩm chất hữu ích nhất của các chủng đó. Kết quả có thể là tìm ra loại đậu hạt chịu được biến đổi khí hậu và sâu bệnh, và có mức độ dinh dưỡng cao hơn.

Vì đậu hạt cheackpea là nguồn protein chính ở một số quốc gia chiếm 20% dân số thế giới, nên các tác động của những khám phá của Cook để nuôi dưỡng dân số ngày càng tăng của chúng ta có thể là rất lớn.

Bước đột nhập của tôi vào thế giới đậu hạt chỉ là một phần trong cuộc điều tra rộng lớn hơn nhiều cho loạt bài mới của BBC World News và BBC Future, tại 'Follow the Food'. Tôi đã đi vòng quanh thế giới để tìm hiểu cách mà người nông dân, các nhà khoa học và kỹ sư hy vọng cải thiện hiệu quả và tính bền vững của thực phẩm.

Nó là điều mà hầu hết chúng ta, những người không có liên quan mật thiết đến sản xuất và phân phối thực phẩm - đặc biệt là ở các nước phát triển - không nghĩ nhiều về nó. Tôi sống ở Brooklyn, New York. Mặc dù tôi coi gia đình tôi là có ý thức về thực phẩm - chúng tôi cố gắng chỉ mua thực phẩm được sản xuất tại địa phương, biến đồ thừa thành phân bón cây và cố ăn hết thức ăn không để lãng phí - thì hàng ngày chúng tôi không bị ảnh hưởng bởi những khó khăn thực sự gặp phải để nuôi sống thế giới.

Khi tôi cần mua một cái gì đó để ăn, tôi có thể đi đến bất kỳ chợ nào trong 7 chợ (và vô số nhà hàng) trong tầm bán kính 4 khối nhà và hầu như không có gì mà tôi không thể tìm thấy. Tôi có thể mua được dưa hấu và đào ngay giữa cơn bão tuyết tháng giêng.

Hãy bước ra khỏi bong bóng này một lát. Hệ thống thực phẩm làm cho sự lựa chọn này có thể tồn tại được thì nay trở nên mất bền vững một cách rộng khắp. Nó đã dẫn đến sự phá hủy dần dần lớp đất mặt - điều cần thiết cho việc trồng trọt - ở nhiều nơi trên thế giới. Một số chuyên gia tin rằng với tốc độ chúng ta đang đi thì thế giới sẽ không còn lớp đất mặt có thể sử dụng được trong vòng 60 năm nữa. Sản xuất thực phẩm ngày nay cũng phụ thuộc vào việc phun một lượng lớn thuốc trừ sâu vào cây trồng, mặc dù 90% các hợp chất này không còn tồn tại trên cây, và có thể cuối cùng là vào trong đất và các sông ngòi.

Số thống kê quan trọng nhất gây ảnh hưởng đến cả hệ thống là đến năm 2050, sẽ có khoảng 10 tỷ người trên hành tinh này. Nếu chúng ta tiếp tục làm như hiện nay, chúng ta sẽ không thể nuôi nổi tất cả mọi người.

Đó là lời tuyên bố khủng khiếp. Mặc dù vậy, có những lý do vững chắc để ta hy vọng và lạc quan. Đó là bởi vì có những người, như Cook, đang giải quyết những vấn đề này. Những bước tiến mà họ đã thực hiện cho đến nay là đáng kinh ngạc và họ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.

Những sự can thiệp ở mọi giai đoạn của quá trình, từ việc trên cánh đồng đến trên bàn ăn, có thể giúp tăng hiệu quả, giảm lãng phí và giảm thiểu suy thoái môi trường.

Ở mức độ cánh đồng riêng lẻ, các nhà nghiên cứu ở Georgia đang sử dụng một kỹ thuật có tên là "chuyển tải qua ong" để khắc phục việc sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu. Chuyển tải qua ong là cách tự nhiên để bảo vệ cây chống sâu bệnh bằng cách sử dụng ong. Vì ong vẫn đang đi từ cây này sang cây khác để thụ phấn, nên nó được dùng để chuyển tải vi khuẩn và nấm có lợi cho loại cây trồng có hoa.

Ở cấp độ toàn trang trại, các nhà khoa học ở Minnesota đang sử dụng hình ảnh vệ tinh và máy bay không người lái để cung cấp cho nông dân những phản hồi nhanh hơn về các điều đang xảy ra trên cánh đồng. Máy bay này có thể xác định các vấn đề mà phải mất nhiều tuần mới phát hiện được nếu đi bộ. Thông qua hình ảnh được tạo ra bởi các cảm biến đa quang phổ, người nông dân có thể hiểu rõ hơn về tình trạng cây trồng - giúp họ xác định nơi nào cần thêm nước, phân bón hoặc thuốc trừ sâu.

Georgia đang sử dụng một kỹ thuật có tên là "chuyển tải qua ong" để khắc phục việc sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu

Và trên phạm vi quốc tế, Kristalina Georgieva, giám đốc điều hành của Ngân Hàng Thế Giới, giải thích cho tôi cách mà tổ chức này sử dụng hỗ trợ tài chính để giúp tiết kiệm nước, khuyến khích quản lý nước bền vững ở các nước đang phát triển.

Mọi câu chuyện đều hấp dẫn. Trong rất nhiều lĩnh vực, công nghệ, kỹ năng và kiến thức để khắc phục những vấn đề này đều đã sẵn sàng và đang chờ đợi.

Nhưng người làm tôi thích thú nhất là Rattan Lal, giáo sư khoa học về đất tại đại học bang Ohio, từng đoạt giải thưởng Nobel. Lal đã chứng kiến, do các hoạt động canh tác không bền vững, cách mà chúng ta đã lạm dụng đất trên toàn cầu.

Về bản chất, Lal nói, chúng ta coi việc có đất là đương nhiên. Chúng ta đã trích xuất quá nhiều từ đất, các chất dinh dưỡng, kali và nitơ - hơn là ta thay thế vào. Nếu cứ theo đà đó thì cuối cùng tất cả đất của ta sẽ không thể sử dụng được nữa.

Và, bởi vì đất, thực vật, động vật, con người và hệ sinh thái đều được kết nối với nhau, chúng ta không thể đơn giản xếp đất vào một hộp riêng - đất và sự sống gắn bó mật thiết với nhau. Một cuộc trò chuyện với Lal là một chuyến đi dọc theo lịch sử, đụng chạm đến nông nghiệp, tôn giáo, bản chất con người và cộng đồng - tất cả đều quy tụ lại vào đất.

Khi tôi hỏi ông cái gì là trở ngại lớn nhất để đảo ngược lại sự hủy diệt này, ông nói một từ : giáo dục. Mọi người cần hiểu vấn đề này. Các giải pháp đã có rồi, chúng ta chỉ cần thế giới hiểu rằng những vấn đề này là tối quan trọng.

JJ Ramberg