BM: Giấc mơ xe chạy năng lượng mới ở Trung cộng tan tành

Với tham vọng "Made in China 2025", phương tiện di chuyển dùng năng lượng mới (NEV) bắt đầu thịnh hành từ năm 2015 tại Trung cộng. Nhưng ngành công nghiệp 18 tỷ USD sớm sụp đổ.

Hàng loạt khoản đầu tư ồ ạt chảy vào các nhà máy sản xuất xe điện và pin tại Trung cộng từ năm 2015. Chính quyền Bắc Kinh ra chỉ thị tập trung phát triển xe điện. Hàng rào thuế quan được dựng lên với xe ôtô nhập khẩu nhằm khuyến khích người dân trong nước mua xe điện.

Bắc Kinh muốn dẫn đầu trong cuộc đua toàn cầu chống biến đổi khí hậu, giảm phụ thuộc vào dầu mỏ nước ngoài và tham vọng phát triển ngành công nghiệp công nghệ cao. Theo Quartz, hơn 60 tỷ USD được đầu tư vào ngành công nghiệp xe điện trong 1 thập kỷ qua và trị giá ngành công nghiệp xe điện tại Trung cộng lên đến 18 tỷ USD .

Theo thống kê của Bloomberg, trong 2 năm, số lượng hãng sản xuất xe điện đăng ký hoạt động tại Trung cộng tăng 300% lên đến 486 hãng. Chỉ trong vòng vài năm, hàng chục start-up tham gia vào ngành xe điện toàn cầu, hứa hẹn đưa ra thị trường tổng cộng 3,9 triệu xe mỗi năm.

Bloomberg cho biết doanh số bán xe điện năm 2018 ở Trung cộng lần đầu vượt mốc 1 triệu chiếc. Đến năm 2025, Bắc Kinh muốn doanh số bán xe điện đạt 7 triệu chiếc, tương đương 20% thị phần xe hơi tại đất nước tỷ dân.

Tuy nhiên, bong bóng xe điện tại Trung cộng sớm vỡ. Hiệp hội Các nhà sản xuất xe Trung cộng cho biết đến nay, số xe điện bán ra chỉ chiếm 4% thị trường xe hơi.

Chưa kịp có chỗ đứng chắc chắn trên thị trường xe ôtô, xe điện đã gặp vấn đề nhức nhối về chất lượng khiến người mua không thể yên tâm. Theo một khảo sát hồi tháng 3 tại Trung cộng, 70% người mua ôtô điện tỏ ra hối hận vì chất lượng xe quá tệ.

Thị trường Trung cộng đang chứng kiến sự sụt giảm doanh thu của các hãng xe điện lớn. Theo số liệu của Autonews Europe, doanh số bán hàng của Geely giảm hơn 20% trong tháng 7 và là tháng thứ 4 liên tiếp lao dốc. Doanh thu của hãng giảm 24% so với cùng kỳ năm ngoái.

Bên cạnh Geely, hãng xe điện lớn khác của Trung cộng là Jianghuai Automobile cũng đối mặt tình trạng sụt giảm 66% doanh thu. Chưa kể đến hàng loạt start-up xe điện vừa và nhỏ phải rút khỏi cuộc chơi.

Trung cộng là một thị trường lớn, nhưng nhu cầu sử dụng xe chạy năng lượng mới không lớn đến vậy. Ngay cả khi đạt được mục tiêu bán ra 7 triệu chiếc mỗi năm, thị trường xe điện vẫn không còn đủ chỗ cho vài chục, chứ chưa nói đến vài trăm hãng sản xuất xe.

Nhờ sự ủng hộ của chính phủ Trung cộng, giá bán xe điện giảm đáng kể, thu hút người mua có thu nhập thấp. Nhưng đến ngày 25/6, Bắc Kinh hoàn tất việc cắt giảm trợ cấp cho xe điện tới hơn 50%, dẫn đến sự lao dốc có thể lường trước được của thị trường xe chạy năng liệu mới.

"Chỉ những công ty có nền tảng công nghệ vững chắc mới có khả năng cạnh tranh. Họ sẽ có tầm nhìn xa và chính xác hơn", Wang Chuanfu, nhà sáng lập của hãng xe điện BYD, nhận định. Các công ty vừa và nhỏ chật vật giữ chỗ đứng trong cuộc đua sản xuất xe điện. Rất nhiều công ty dạng này được thành lập hoặc rót vốn bởi những gã khổng lồ trong ngành Internet hoặc công nghệ. Họ sẵn sàng mạnh tay chi tiền nhưng không lường trước được việc phải chi những khoản khổng lồ để duy trì hoạt động và phát triển.

"Một số lượng lớn công ty sẽ bị loại khỏi cuộc chơi xe điện trong vòng một năm mới. 90% nhà đầu tư phải gánh lỗ", Li Xiang - ông chủ hãng xe điện Chehejia - dự đoán.

Người dùng thờ ơ, chính phủ Bắc Kinh không còn mặn mà, các hãng xe Trung cộng còn đứng trước nguy cơ bật bãi vì sự đổ bộ của các đại gia xe điện thế giới như Tesla, Volkswagen AG và Ford.

Tesla bắt đầu bán mẫu xe điện Model 3 tại Trung cộng trong năm nay và lên kế hoạch sản xuất xe ở Thượng Hải vào cuối năm. Năm ngoái, hãng bán được tổng cộng 14.467 chiếc. Trong khi đó, Toyota, Fiat Chrysler, Honda, Mitsubishi sử dụng cách tiếp cận thị trường nhanh hơn: bán sản phẩm được phát triển bởi tập đoàn Trung cộng Guangzhou Automobile.

Thêm vào đó, các hãng xe điện Trung cộng mất đi một nguồn cầu quan trọng: những công ty chia sẻ xe ôtô điện. Cũng giống như bong bóng chia sẻ xe đạp, ngành công nghiệp chia sẻ xe điện tại Trung cộng nhanh chóng sụp đổ sau khi chính phủ Bắc Kinh cắt giảm hỗ trợ.

Theo SCMP, hàng nghìn chiếc ôtô điện của công ty Microcity - doanh nghiệp hàng đầu Trung cộng trong lĩnh vực chia sẻ xe hơi - không được sử dụng, đỗ dọc theo con sông ở ngoại ô Hàng Châu.

Microcity tuyên bố chúng vẫn được sử dụng, nhưng người dùng cho biết họ không tìm thấy bất kỳ tín hiệu nào từ những chiếc ôtô trên ứng dụng của Microcity. Một người dân địa phương tiết lộ với báo chí anh được công ty trả 4.469 USD mỗi năm để thuê đất đỗ xe điện không sử dụng.

Simone Tagliapietra, chuyên gia phân tích về năng lượng tại Fondazione Eni Enrico Mattei, từng lo sợ: "Châu Âu có thể chứng kiến làn sóng các nhà sản xuất xe hơi ồ ạt chuyển sang Trung cộng". Giới chuyên gia lo ngại rằng châu Âu đã quá chậm chân trọng cuộc chiến xe chạy năng lượng mới. Nhưng thực chất, Trung cộng đốt chạy giai đoạn, phát triển ngành công nghiệp ồ ạt để phục vụ một nhu cầu không tồn tại và giờ đang phải trả giá.

Phương Thảo