BM: Jamestown _ Nơi khởi đầu của nước Mỹ

Jamestown, Virginia— Dave Givens, giám đốc khảo cổ học tại khu di tích lịch sử này cho biết, “Jamestown là khởi nguyên của lịch sử Hoa Kỳ, và Yorktown là điểm kết thúc.”

Givens, người mà tôi đã phỏng vấn trong chuyến thăm gần đây tới thuộc địa Anh đầu tiên của Mỹ, muốn nói rằng Jamestown là khu định cư lâu dài đầu tiên của người Anh ở Tân Thế Giới, và Yorktown gần đó, nơi quân Mỹ và Pháp đánh bại quân đội của Lãnh chúa Cornwallis, là trận chiến đã thành lập nước cộng hòa của chúng tôi.

Những du khách nhỏ tuổi thích thú với ngôi làng Ấn Độ Powhatan, nơi nằm trên những phát hiện khảo cổ học, tại Jamestown Settlement.

Giống như tất cả những người tôi gặp ở Jamestown vào ngày mưa đầu tháng 9 này, Givens say mê lịch sử nước Mỹ. Ông ấy nhiệt tình và lịch sự, sẵn sàng chia sẻ thời gian của mình với tôi — chúng tôi đã nói chuyện trong 90 phút — và tận tâm truyền đạt lý do tại sao người Mỹ nên ghé thăm khu vực này.

Các nền văn hóa giao thoa

Trong hơn một thế kỷ, các nhà khảo cổ đã khám phá Jamestown. Givens và các đồng nghiệp của ông đã dành vô số giờ đồng hồ để đào sâu vào lòng đất ở đây, khai quật bí mật của những người Anh định cư và thổ dân Mỹ, những người đã trao đổi hàng hóa và chiến đấu khốc liệt với nhau, và những nền văn hóa pha trộn của họ có thể được tìm thấy trong các hiện vật mà họ để lại.

Đây chỉ là một ví dụ về sự giao thoa của các nền văn hóa này. Khi người La Mã cai trị nước Anh trong 400 năm, họ đã mang đá sa thạch đến Quần đảo Anh. Nhiều thế kỷ sau, người Anh đã sử dụng một số sa thạch đó làm đá ba lát để tăng độ ổn định cho tàu của họ. Bộ lạc Powhatan xung quanh Jamestown đã lấy các mẩu đá ba lát đó và biến chúng thành những mẩu đá hạt, loại đá nhỏ hữu ích để đập các loại hạt.

Archaearium

Bảo tàng trưng bày các hiện vật được lấy từ khu Jamestown.

Bảo tàng mà Dave Givens và những người tiền nhiệm của ông đã thành lập, Nathalie P. & Alan M. Voorhees Archaearium, chỉ trưng bày một phần nhỏ trong số hơn 3 triệu hiện vật lấy từ lòng đất của khu định cư này: áo giáp, kiếm, các bộ phận của vũ khí khác, đồ trang sức, mảnh vỡ của đồ gốm và những ống đất sét, và vô số đồ vật khác. Ví dụ, tôi thấy ở đây một mảnh đá phiến trên đó một số người dân thuộc địa nào đó đã vạch những hình vẽ và chữ viết: một cái cây, một người đàn ông mặc váy thế kỷ 17, bốn huy hiệu sư tử, những con số và “Abraham”.

Ở đây cũng vậy, những bộ xương được phát hiện trong nhiều cuộc khai quật khác nhau: một bộ xương có thể là nạn nhân của vụ giết người được xác định bởi pháp y hiện đại; phần còn lại của JR10463, bây giờ gần như chắc chắn được xác định là Bartholomew Gosnold, người có công trong việc thiết lập thuộc địa; và một thiếu niên, được các nhà nghiên cứu đặt tên là Jane, người mà trong “Nạn đói” năm 1609–1610 có khả năng đã bị ăn thịt sau khi cô qua đời.

Khi tôi đi lang thang qua bảo tàng này, những tàn tích bên ngoài của các tòa nhà thuộc địa, và các khu khảo cổ đang hoạt động, sự thiếu thốn mà những người này phải chịu đựng cũng như lòng dũng cảm và sự gan góc của họ khi đối mặt với nghịch cảnh đã khơi dậy sự đồng cảm và kinh ngạc của tôi. Chẳng hạn như trong Nạn đói, khi người Powhatan bao vây pháo đài nhỏ bé của khu định cư này, khi dịch bệnh hoành hành – nước mặn ở nơi này đã giết chết rất nhiều người định cư qua nhiều năm – và khi thực dân Anh buộc phải ăn thịt chuột và chó, chỉ 60 trong số 250 người định cư sống sót.

Tìm hiểu nền dân chủ của chúng ta

Để hiểu rõ hơn về những gì Givens và các cộng sự của ông ấy làm, tôi đặc biệt giới thiệu một cuốn sách mới xuất bản đáng chú ý, “Nhà thờ & Nhà nước: Khảo cổ học về các nền tảng của nền dân chủ”. Chứa đầy những bức ảnh sống động và lời giải thích gần gũi với người đọc, cuốn hướng dẫn này cung cấp một chuyến tham quan hậu trường tuyệt vời về các địa điểm ở Jamestown, cụ thể là cuộc khai quật nhà thờ bắt đầu vào năm 2010 và giới thiệu các nhà khảo cổ học, sử học, khoa học và những người khác chia sẻ kiến thức chuyên môn của họ để hiểu rõ hơn quá khứ của chúng ta.

Hướng dẫn này cung cấp một chuyến tham quan hậu trường tuyệt vời về các địa điểm ở Jamestown. Thời của Indiana Jones đã qua lâu rồi. Ngày nay, có những nhóm chuyên gia và một công nghệ có thể đọc những gì bị chôn vùi bên dưới cát và đất sét, đồng thời tiết lộ trong phòng thí nghiệm vô trùng nguyên nhân cái chết, thậm chí cả nghề nghiệp và danh tính có thể có từ hài cốt người.

“Nhà thờ & Nhà nước” đưa chúng tôi vào các phòng thí nghiệm tại Smithsonian. Nó giới thiệu chúng ta với Tiến sĩ Turi King, một nhà di truyền học tại Đại học Leicester của Anh, người dạy chúng ta cách phân tích DNA và nghiên cứu phả hệ một ngày nào đó có thể tiết lộ hậu duệ của những người khai hoang này.

Nhà thờ tưởng niệm năm 1907. Các cuộc khai quật gần đây trong nhà thờ đã diễn ra để tìm hiểu thêm về nhà thờ năm 1617, nơi họp Đại hội đồng đầu tiên của Anh ở Bắc Mỹ.

Givens và nhóm của ông ấy kết thúc “Nhà thờ & Nhà nước” bằng cách nhắc nhở chúng ta rằng “cơ quan quản lý đại diện đầu tiên được tổ chức ở Mỹ đã gặp gỡ trong dàn hợp xướng” của Nhà thờ Memorial ở Jamestown. “Tại đây, nền tảng của cuộc thử nghiệm dân chủ của quốc gia chúng ta đã được đặt ra, bảo vệ nguyên tắc cơ bản của chính phủ chúng ta và tất cả các chính phủ dân chủ, rằng không ai đứng trên luật pháp; và cuối cùng là việc thành lập chính phủ đại diện dựa trên châm ngôn rằng chính phủ của những người tự do dựa vào sự đồng thuận của những người bị quản lý”.

Nhà khảo cổ học Mary Anna Hartley làm việc tại khu vực Nhà thờ Tưởng niệm. (Khám phá lại Jamestown)

Một cuộc hành trình khác ở Jamestown

Chỉ cách di tích Lịch sử Jamestowne (như tên gọi ban đầu của nó) một đoạn ngắn là bảo tàng Jamestown Settlement. Tại đây Tracy Perkins, giám đốc quan hệ truyền thông của Quỹ Jamestown-Yorktown, nơi quản lý cả bảo tàng Jamestown Settlement và Bảo tàng Cách mạng Hoa Kỳ tại Yorktown, đã chào đón tôi tại quầy lễ tân.

Bên trong bảo tàng Jamestown Settlement.

Perkins đã dành hai giờ để đưa tôi thăm quan bảo tàng, và bất chấp trời mưa, hộ tống tôi đến các cuộc triển lãm lịch sử đời sống bên ngoài: ngôi làng Ấn Độ Powhatan, sự tái tạo của những ngôi nhà truyền thống của những người định cư Anh, các mô hình kích thước như thật của ba con tàu — Susan Constant, Godspeed và Discovery — trên đó những người thuộc địa đã vượt Đại Tây Dương, và pháo đài, nhà thờ và các tòa nhà khác cũng là mô hình của các tòa nhà thực của Jamestown.

Các mô hình kích thước như thật của ba con tàu — Susan Constant, Godspeed và Discovery — trên đó những người thuộc địa đã vượt Đại Tây Dương, tại Khu định cư Jamestown

Giống như Dave Givens, Tracy Perkins đã chứng tỏ là một người hướng dẫn niềm nở và có khả năng với khiếu hài hước và tình yêu sâu sắc đối với Jamestown và lịch sử.

Với không gian triển lãm rộng 30.000 feet vuông, bảo tàng Jamestown Settlement thực sự có phần choáng ngợp, đặc biệt là khi tôi chỉ dành ba giờ cho chuyến thăm của mình. Đây là các trưng bày và triển lãm về các nhân vật như John Smith, Pocahontas và Nathaniel Bacon của “Cuộc nổi dậy của Bacon” danh tiếng, tất cả xoay quanh sáu chủ đề chính: Trước Jamestown, Ba nền văn hóa, Công ty Virginia của London, Thành lập Jamestown, 1619, và Jamestown 1699. Dioramas và những bộ phim ngắn xen lẫn các đồ vật lịch sử và tranh vẽ cho phép du khách đắm mình vào lịch sử của thuộc địa này.

Khách tham quan bên trong hàng rào gỗ hình tam giác của Pháo đài James năm 1610–1614 được tái tạo, tại Jamestown Settlement. Công trình tái tạo này giới thiệu các cấu trúc truyền thống với mái tranh.

Đặc biệt nổi bật là các cuộc triển lãm cho thấy sự giao thoa văn hóa giữa người Mỹ bản địa, người Anh định cư và người nô lệ châu Phi. Ví dụ, những cuộc triển lãm này đã chứng minh sự tương đồng về công cụ và tập quán nông nghiệp của những dân tộc này cũng như sự khác biệt của họ, và cũng chứng minh, như Dave Givens đã nhấn mạnh, mối liên hệ trong nền văn hóa của họ.

‘Hãy nói mọi người tới đây’

Bây giờ là một số ấn tượng chung về buổi chiều khi tôi bước từ thế kỷ 21 về thế kỷ 17.

Đầu tiên, tất cả mọi người trong cả hai viện bảo tàng này, từ nhân viên thu ngân tại quán Cafe Jamestown Set Payment đến nhân viên bán hàng tại quầy lễ tân, không thể lịch thiệp và hữu ích hơn. (Nếu bạn ăn ở quán cà phê, tôi thực sự khuyên bạn nên dùng chiếc bánh pizza 8 inch, với đầy rau củ và tạo cảm giác thích thú cho vị giác.) Tất cả chúng tôi đều đeo khẩu trang, nhưng tôi thấy rất nhiều cặp mắt cười thân thiện.

Do các đợt phong tỏa đại dịch đang diễn ra, cả hai bảo tàng này đều chứng kiến sự sụt giảm đáng kể về số lượng khách tham quan và doanh thu từ phí vào cửa. Ví dụ, ngày tôi đến thăm, khi các viện bảo tàng phục vụ đặc biệt cho trẻ em học tại nhà đã diễn ra trong một tuần. Trong khi một vài gia đình đang ăn trong quán cà phê hoặc lang thang qua mô hình pháo đài, không có dòng người mua vé, không có đám đông nhộn nhịp bên trong các phòng trưng bày của bảo tàng.

Như Tracy giải thích, không chỉ có ít khách du lịch hơn, mà đại dịch và việc học từ xa cũng khiến những đứa trẻ, vốn thường xuyên đến bảo tàng bằng xe buýt, không thể tới tham quan.

Nhưng ở đây không phải vấn đề doanh thu. Cả Tracy Perkins và Dave Givens đều say mê tin rằng các bảo tàng mà họ đại diện chứng minh cho du khách thấy sự phức tạp của lịch sử, những sắc thái của quá khứ thường bị đánh mất trong các cuộc tranh luận ngày nay về lịch sử và văn hóa. Như Givens đã nói với tôi vài lần trong cuộc trò chuyện với ông ấy, “Hãy nói mọi người đến đây và xem nước Mỹ bắt đầu từ đâu.”

Tự hào là một người Mỹ

Du khách đeo khẩu trang khám phá một chiếc xuồng độc mộc tại Jamestown Settlement, nơi đã mở cửa trở lại sau khi ngừng hoạt động.

Vào cuối ngày, sau khi tôi và người bạn lâu năm John đã ăn một bữa ăn ngon tại nhà hàng Paul’s Deli & Neighborhood và quay trở lại khách sạn Griffin (nằm ngay đối diện Colonial Williamsburg), John hỏi: “Bạn sẽ viết về tất cả những gì chúng ta đã thấy ngày hôm nay như thế nào?”

Mặc dù có 11 trang chép tay và 400 từ được gõ trên máy tính của tôi, câu trả lời trung thực cho câu hỏi của John là “Tôi không chắc mình có thể làm được. Tôi không chắc mình có đủ khả năng để viết về Jamestown.”

Buổi chiều hôm đó làm suy nghĩ và giác quan của tôi choáng ngợp theo hai cách.

Đầu tiên là lượng thông tin mà tôi tiếp thu được khi trò chuyện với hướng dẫn viên của mình và đi dạo qua các bảo tàng. John và tôi đã dành hơn năm giờ đồng hồ ở Jamestown, và để trải nghiệm mọi thứ sẽ cần ít nhất một ngày.

Thứ hai, và quan trọng hơn nhiều, đó là tình yêu đối với đất nước của tôi như được tiếp thêm sinh lực.

Trong suốt cuộc đời của mình, tôi đã đến thăm nhiều bảo tàng ở những nơi như Rome và Paris, New York, Boston, và Washington D.C., nhưng không có bảo tàng nào ảnh hưởng đến tôi mạnh mẽ như Jamestown. Nơi đây trên bán đảo Virginia này bắt đầu lịch sử của đất nước chúng ta.

Đây là những người đã chết từ lâu – người châu Âu da trắng, người châu Phi da đen, người Mỹ bản địa – câu chuyện của họ là câu chuyện của chúng ta. Ở đây có những người như Tracy, Dave, và tất cả những du khách khác đến nơi đáng tôn trọng này, những người quan tâm đến câu chuyện đó và những người yêu mến đất nước của họ.

Hình ảnh từ bộ phim Jamestown Settlement khám phá sự hội tụ của người Mỹ bản địa Virginia, Anh và các nền văn hóa Tây Trung Phi ở Virginia thế kỷ 17. Nữ diễn viên ở đây đóng vai Angelo, người châu Phi đầu tiên được ghi nhận ở Virginia.

Chiều muộn hôm đó, chúng tôi rời Jamestown, nhưng Jamestown không bỏ tôi. Sự khởi đầu của nước Mỹ đã làm sống lại niềm tự hào của tôi về tổ quốc của chúng ta và khôi phục niềm tin của tôi vào lý tưởng của nó.

Đêm đó, lần đầu tiên trong nhiều tháng, tôi chìm vào giấc ngủ say đắm trong tình yêu đất nước.

Một lưu ý: Nếu bạn không thể thực hiện chuyến đi đến Jamestown và đặc biệt là nếu bạn đang dạy cho những người trẻ tuổi, dù ở nhà hay trong lớp học, tôi khuyên bạn nên khám phá các trang web về Historic Jamestowne và Jamestown Settlement. Ở đây bạn sẽ tìm thấy lịch sử, bản tin trên web, các bài giảng, phòng trưng bày và nhiều tài nguyên giáo dục khác.

Jeff Minick có bốn người con và nhiều đứa cháu đang lớn. Trong 20 năm, ông đã dạy lịch sử, văn học và tiếng Latinh cho các cuộc hội thảo của học sinh giáo dục tại nhà ở Asheville, N.C., Hiện giờ, ông sống và viết ở Front Royal, Va. Hãy xem trang JeffMinick.com để theo dõi blog của ông.

Jeff Minick _ Chân Như