BM: Cơ hội quay lại Mỹ của việt Kiều bị trục xuất 'rất thấp'

Ông Phạm Chí Cường va Bùi Thanh Hưng, bị Mỹ trục xuất cuối năm 2017, nay không nhà, không việc làm, không người thân ở Việt Nam. Họ đang trao đổi với luật sư Tín Nguyễn ngày 19/4 tại TP HCM

Luật sư hỗ trợ pháp lý cho những Việt kiều bị Mỹ trục xuất nói nên tìm cách giúp họ hòa nhập với đời sống Việt Nam vì cơ hội quay lại Mỹ 'rất thấp'.

Trợ giúp pháp lý

Luật sư người Mỹ gốc Việt, Tín Nguyễn, hiện đang trợ giúp pháp lý cho những người Việt đã hoặc có nguy cơ bị trục xuất khỏi Mỹ:

"Những người mới bị trục xuất về Việt Nam đang sống rất khó khăn. Họ không hòa nhập được. Họ nói từng giây từng phút vẫn nghĩ về cuộc sống bên Mỹ. Họ bị sốc và không hiểu tại sao mình đang ở đây - Việt Nam."

Luật sư Tín Nguyễn cho hay ông cùng một phái đoàn luật sư khoảng hơn 10 người đang hỗ trợ pháp lý‎ cho những người gốc Việt đã hoặc có nguy cơ bị Mỹ trục xuất.

"Tôi hỗ trợ họ kiếm luật sư ở Mỹ để xem có thể mở lại hồ sơ trục xuất, xem họ có cơ hội trở lại Mỹ hay không."

"Phái đoàn luật sư ở bên Mỹ đang hỗ trợ pháp lý cho khoảng 5 - 6 người gốc Việt đến Mỹ trước năm 1995, đã bị trục xuất, và khoảng 40 người có nguy cơ bị trục xuất. Nhưng số lượng này sẽ thay đổi vì ông Trump tập trung trục xuất người Việt phạm pháp và có lệnh trục xuất."

"Hầu hết những người này đa số là tị nạn, sang Mỹ đã lâu. Họ chỉ có tình trạng thường trú chứ không có quốc tịch Mỹ. Họ phần đông thuộc tầng lớp lao động, nói tiếng Anh không tốt dù đã sống ở Mỹ hàng chục năm, không hiểu luật pháp của Mỹ, cuộc sống bên Mỹ cũng khó khăn."

"Cần phải chờ đợi tới cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ tháng 11 này để xem có thay đổi nào trong đảng nắm quyền. Như vậy có thể đưa đến thay đổi trong chính sách đối với người nhập cư. Và điều quan trọng là cần phải chờ đợi tới cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020."

Ông Phạm Chí Cường có vợ và ba con trai sống tại Mỹ. Vợ ông thi thoảng gửi cho ông chút tiền vì ông Cường không có việc làm ở Việt Nam.

"Ngoài ra, chúng tôi cũng xem xét cơ hội khác để họ có thể trở về Mỹ. Muốn vậy cần làm ba việc:"

1.Mở lại hồ sơ trục xuất (motion to reopen with immigration court or board of immigration appeals).

2.Xóa tội (post conviction relief).

3.Thân nhân ở Mỹ bảo lãnh, xin giấy tha tội (tức xin bảo lãnh để lấy thẻ xanh - immigration visa petition and 212 (h) waiver). (Phần này chỉ áp dụng với người đến Mỹ bằng diện tỵ nạn và sau đó lấy thẻ xanh. Nghĩa là người ở Mỹ dạng không thường trú thì không làm đơn 212(h) này xin tha tội được.)

"Tuy nhiên cơ hội này cũng rất mong manh."

Cơ hội quay lại Mỹ 'rất thấp'

Luật sư Tín Nguyễn đánh giá việc quay trở lại Mỹ của những người đã bị trục xuất là rất thấp.

"Trong quá trình làm việc với những người này, tôi nhận thấy khả năng quay về Mỹ của họ rất thấp."

"Nguyên nhân là do nhiều người phạm các tội nặng, như buôn bán ma túy, cần sa. Nếu phạm tội này thì họ hoàn toàn không còn đường quay lại Mỹ."

"Ngoài ra, phần đông trong số họ chỉ có thẻ xanh, không phải là công dân Mỹ. Nguyên nhân là do trước đây họ chủ quan, không đăng ký nhập quốc tịch vì nghĩ rằng sinh sống hợp pháp và có công việc ở Mỹ là đủ. Tuy nhiên nay dưới thời ông Trump, mọi chính sách đều thay đổi.

Những người này phạm tội cách đây đã lâu, đã đi tù và đã nhận lệnh trục xuất từ lâu."

"Trước đây họ tin Việt Nam sẽ không nhận họ, do có Biên bản ghi nhớ giữa Việt Nam Hoa Kỳ, ký kết năm 2008, cam kết Hoa Kỳ không được trục xuất những người Việt đến Hoa Kỳ trước năm 1995, kể cả khi người đó có lệnh trục xuất."

"Do đó nhiều người chấp nhận lệnh trục xuất đó. Sau khi ra tù họ đã trình diện Sở Di trú Mỹ nhiều lần, trả nợ đầy đủ. Nhưng vì không có quốc tịch nên giống như họ bị 'phạt' lần hai, và vì vậy họ dễ dàng bị trục xuất."

"Khó nói trong hơn 8.000 người gốc Việt đã có lệnh trục xuất ai đến trước năm 1995. Nay vì thay đổi trong chính sách nhập cư của ông Trump, họ có thể bị trục xuất bất cứ lúc nào nếu Việt Nam đồng ý tiếp nhận. Họ như ngồi trên đống lửa."

Ông Phạm Chí Cường gọi điện cho gia đình ở Mỹ từ một quán cà phê tại Sài Gòn ngày 19/4

"Nhiều người trong số họ đã bị chính quyền Mỹ bắt giam lại, chờ quyết định từ phía Việt Nam xem có nhận họ hay không. Một số người đã bị trục xuất."

"Nhiều người đang tìm gặp các luật sư để nhờ hỗ trợ về pháp lý."

Tìm cách sống ở Việt Nam

Luật sư Tín Nguyễn: "Hiện rất khó để giúp đỡ những người này vì tình huống này còn mới quá",

"Trước đây, mỗi năm có chừng 13 người gốc Việt bị trục xuất từ Mỹ về Việt Nam. Nhưng họ đều nhập cư vào Mỹ sau năm 1995."

"Nhưng năm nay thì họ trục xuất cả người nhập cư trước 1995, con lai, người dân tộc thiểu số."

"Phải chừng vài tháng nữa mới có thể biết được các bước cần làm tiếp theo là gì. Bây giờ mới coi như giai đoạn đầu tiên của quá trình trợ giúp."

"Tuy nhiên tôi cho rằng trong khi khả năng quay lại Mỹ là rất khó khăn, do đó nên song song tìm hướng hỗ trợ họ ở lại Việt Nam."

"Như vậy, có thể cần có một dịch vụ ở Việt Nam được lập ra để chuyên giúp những người bị trục xuất quay về. Ở Cambodia đã có dịch vụ như vậy với tên gọi 1Love Cambodia, họ phát quần áo, điện thoại, hỗ trợ giấy tờ, tìm việc làm."

Nhà báo tự do Bùi Văn Phú từ California nói cũng có chung quan điểm về chính sách trợ giúp người Việt bị trục xuất:

"Chính sách của Mỹ, thời Tổng thống Trump chắc sẽ trục xuất nhiều người Việt về Việt Nam, dù phía Việt Nam không nhiệt tình gì với việc này. May là nhiều người nếu bị trả về họ cũng còn thân nhân ở bên Mỹ, như cha mẹ, vợ con hay anh em thì cũng có sự giúp đỡ ít nhiều để tạm sống, chờ đợi tìm kiếm việc làm."

"Giữa thập niên 1990 có hàng vạn người vượt biển bị trả về. Cao ủy về người tị nạn có cung cấp tài chánh giúp họ hội nhập trở lại, đến nay nhiều người cũng đã hòa nhập vào đời sống. Cách đây vài năm, có một buổi liên hoan gặp gỡ những người từng ở trại tị nạn Đông Nam Á trở về, thấy họ vui vẻ và cuộc sống có vẻ ổn định."

"Nay những người bị trả về thì phía Mỹ không giúp gì, vì Việt Nam giờ cũng đã phát triển nên nhà nước hãy có chính sách cụ thể để đưa họ trở lại đời sống bình thường. Con số bị trả về cũng không nhiều như số thuyền nhân vượt biển trước đây, nếu trả hết trong vài năm dưới thời Trump thì mỗi năm cũng chỉ đôi nghìn người, nhà nước có thể giúp họ được, nếu không thì để cho các hội bác ái, thiện nguyện làm việc đó."

'Không tiền, không việc, không nhà'

Ông Phạm Chí Cường, một trong ba người Việt bị Mỹ trục xuất cuối năm 2017, nói với Reuters rằng ông không thể xin được việc, không có nhà và không có tiền khi quay về sống ở Việt Nam.

Cùng đợt trở về cuối năm ngoái với ông Cường còn có hai người khác là Bùi Thanh Hưng và ông Nguyễn. Cả ba ông hiện đều đang được luật sư Tín Nguyễn cùng nhóm luật sư bên Mỹ hỗ trợ pháp lý.

Ông Nguyễn nói với Reuters hôm 20/4 rằng công an địa phương hỏi ông rằng có phải ông làm việc cho CIA không.

Còn ông Bùi Thanh Hưng thì nói ông phải sống nhờ nhà người quen.

Cả ba ông đều nhập cư sang Mỹ trước năm 1995. Nhưng các vụ trục xuất gần đây được thực hiện bất chấp Hiệp ước song phương giữa hai nước năm 2008 rằng những người Việt Nam nhập cư vào Hoa Kỳ trước năm 1995 sẽ không bị trục xuất.

Cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, ông Ted Osius, người từ chức để phản đối việc trục xuất người Việt của chính quyền Trump, nói với Reuters ngày 12/4 rằng đa số những người này ra đi trong làn sóng tị nạn sau chiến tranh, do đó bị Hà Nội coi là các thành phần gây bất ổn cho xã hội.

Ông Ted Osius cũng xác nhận việc chính quyền ông Trump bắt đầu chương trình trục xuất này từ hồi tháng Tư năm ngoái.

Bao nhiêu người đã và sẽ bị trục xuất?

Theo số liệu của Lực lượng Nhập cảnh và Hải quan Hoa Kỳ (ICE,) đã có 71 người Việt bị trục xuất về Việt Nam trong năm ngoái.

Con số này hồi 2016 là 35, và trong 2015 là 32 trường hợp.

Tính từ 1998 đến 2016, đã có khoảng 624 người bị đưa về Việt Nam, theo thông tin chính thức của Bộ Nội An Hoa Kỳ.

Ông Ted Osius nói với Reuters rằng chính quyền Trump vẫn tiếp tục tìm cách trục xuất thêm hàng ngàn người nữa.

Còn các tổ chức hoạt động vì cộng đồng ở Philadelphia, California, New York gần như đồng loạt đưa ra cảnh báo khẩn vào cuối tháng 10/2017 rằng có khoảng 8.500 ngàn người Việt tại Mỹ có nguy cơ bị trục xuất.

Mỹ Hằng