BM: Làm sao để thắng cử và trở thành tổng thống Mỹ?

Hai mươi ứng viên đảng Dân chủ đang chuẩn bị có cuộc tranh luận đầu tiên trong cuộc đua tranh cử tổng thống Mỹ 2020. Sự kiện này diễn ra không lâu sau khi Tổng thống Donald Trump chính thức công bố tái tranh cử trong một cuộc vận động đình đám ở Florida.

Rõ ràng cuộc tranh cử tổng thống kéo dài đã bắt đầu khởi động. Nhưng làm sao để có thể nhận được vị trí quyền lực nhất thế giới này?

Ai được ra ứng cử?

Tổng thống phải trên 35 tuổi, là một "công dân Mỹ sinh ra ở Mỹ" và sống ở Mỹ trong ít nhất 14 năm, theo Hiến pháp Mỹ.

Hầu hết các ứng cử viên có quá trình làm chính trị và đã đảm nhiệm những vị trí được chọn qua bầu cử, như nghị sĩ, thống đốc, hay phó tổng thống.

Nhưng đôi khi họ cũng đến từ bên quân đội, như cựu Tướng Dwight Eisenhower, hay là doanh nhân như ông Donald Trump, một nhà kinh doanh bất động sản và ngôi sao truyền hình thực tế.

Hầu hết các ứng viên thời nay đều có bằng đại học và trên nửa các tổng thống Mỹ học ngành luật.

Nước Mỹ chưa bao giờ bỏ phiếu cho một tổng thống không theo đạo Thiên chúa hay một phụ nữ. Và chỉ có một tổng thống, ông Barack Obama, là không phải người da trắng.

Chiến dịch vận động tranh cử kéo dài bao lâu?

Không như một số quốc gia, như Anh và Pháp, có quy định rõ thời gian vận động, các ứng viên Mỹ có thể vận động tranh cử dài bao lâu tùy thích.

Vì thế, các chiến dịch vận động tranh cử tổng thống thường kéo dài chừng 18 tháng.

Thời gian tối đa được tranh cử

· 147 ngày Mexico

· 60 ngày Argentina

· 25 ngày Anh Quốc

· 14 ngày Pháp

· 12 ngày Nhật Bản

· Không giới hạn ở Mỹ

Tổng thống Trump nộp hồ sơ ra tái cử ngay hôm ông được giao chìa khóa vào Nhà Trắng, hồi tháng 1/2007. Từ đó đến nay, ông luôn tổ chức các buổi vận động với chiến dịch "Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại" ("Make America Great Again").

Để trở thành tổng thống Mỹ, hay chỉ là tranh cử, các ứng viên thường phải chi rất nhiều tiền. Khả năng gây quỹ từ những người ủng hộ, hay chi tiền túi, là điều tối quan trọng.

Cuộc tranh cử giữa bà Hillary Clinton và ông Donald Trump tốn tổng cộng 2,4 tỷ USD, theo cơ quan theo dõi tài chính OpenSecrets.org.

Chỉ trong quý đầu 2019, ông Donald Trump đã gây quỹ được gần 30 triệu USD cho chiến dịch 2020, sau đó là ứng cử viên Dân chủ Bernie Sanders với số tiền 20,7 triệu USD.

Các đảng chính là gì?

Chỉ có hai đảng lớn được hầu hết các cử tri bầu cho - đảng Dân chủ (đảng tự do) và đảng Cộng hòa (đảng cánh hữu).

Một điều có thể gây khó hiểu, là các nhà bình luận Mỹ thường nói đến đảng Cộng hòa bằng tên nick, đảng GOP, viết tắt của "Grand Old Party" (tạm dịch là Đảng Già cả).

Các ứng cử viên của các "đảng thứ ba" đôi khi cũng tham gia, chẳng hạn các đảng Tự do, đảng Xanh và đảng Độc lập cũng từng có các ứng viên.

Ai muốn làm tổng thống năm 2020?

Hơn 20 đảng viên đảng Dân chủ đang tranh giành vị trí làm ứng cử viên của đảng này.

Kỳ bầu cử sơ bộ (primary election), được bắt đầu vào tháng Hai, được tổ chức ở từng bang để quyết định xem ứng viên nào được chọn.

Những con số cần có để được làm tổng thống

· 14 năm sinh sống ở Mỹ

· 35 số tuổi tối thiểu

· 270 phiếu đại biểu

· Tối đa 2 nhiệm kỳ tại chức

Những ứng viên hàng đầu cho đảng Dân chủ tới giờ có ông Joe Biden (cựu phó tổng thống), bà Elizabeth Warren (thượng nghị sĩ tiểu bang Massachusetts) và ông Bernie Sanders (thượng nghị sĩ tiểu bang Vermont).

Tổng thống Donald Trump hiện chưa phải là ứng viên của đảng Cộng hòa cho tới khi ông được đảng này chính thức đề cử vào mùa hè sang năm.

Ông sẽ có ít nhất là một đối thủ - cựu Thống đốc bang Massachusetts Bill Weld - nhưng ông ít có cơ hội thắng ông Trump, người rất được ủng hộ trong đảng.

Làm sao để thắng trong một cuộc tổng tuyển cử?

Thượng nghị sĩ tiểu bang Massachusetts Elizabeth Warren

Các ứng cử viên đảng Dân chủ và Cộng hòa sẽ đối mặt trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11/2020.

"Phiếu phổ thông" - số lượng phiếu bầu mỗi cử tri nhận được - sẽ không có tác dụng quyết định người chiến thắng.

Quyết định đó phụ thuộc vào "phiếu đại cử tri". Ứng cử viên nào được 270 trong số 538 phiếu đại cử tri sẽ giành quyền vào Nhà Trắng.

Điều này khiến một số tiểu bang trở nên rất quan trọng với các ứng viên. Có người có thể thắng phiếu phổ thông, nhưng lại thua phiếu đại cử tri, chẳng hạn như điều đã xảy ra với ông Al Gore năm 2000 bà bà Hillary Clinton năm 2016.

Mỗi tiểu bang được phân định một số lượng đại cử tri nhất định - được quyết định dựa trên số đại diện của bang đó tại Quốc hội.

Sáu tiểu bang cơ phiếu đại cử tri lớn nhất là California (55), Texas (38), New York (29), Florida (29), Illinois (20) và Pennsylvania (20).

Với California, New York, và Illinois là các pháo đài của đảng Dân chủ, và Texas luôn là thành trì của đảng Cộng hòa - cuộc đua vào Nhà Trằng hầu hết chỉ diễn ra ở một vài tiểu bang chưa rõ ràng, như Ohio và Florida.

Thả một lượng lớn bóng bay là một phần quan trọng trong bất kỳ hội nghị của ứng viên nào

Các bang swing states cũng có thể thay đổi tùy thuộc vào ứng cử viên. Arizona, Pennsylvania, và Wisconsin có thể được coi là các bang swing states năm 2020.

Các chiến dịch tranh cử thường không cử các ứng viên hay đầu tư nhiều nguồn lực vào các bang mà họ cho là họ không thể thắng được.

Các thành lũy của đảng Cộng hòa như Idaho, Alaska và nhiều bang miền nam khác được coi là "các bang đỏ" trong khi những bang được coi là đảng Dân chủ như phần lớn vùng New England ở bờ đông bắc, được coi là "các bang xanh".

Việc kiểm phiếu được thực hiện ở từng bang, và người thắng thường được quyết định ngay trong đêm bỏ phiếu.

Sau một thời kỳ chuyển giao, tổng thống mới sẽ tiếp quản từ tháng Một trong lễ nhậm chức. Sau một buổi lễ tại Quốc hội, tổng thống sẽ có cuộc diễu hành tới Nhà Trắng để bắt đầu một nhiệm kỳ bốn năm.