BM: Ở Nam Hàn: tuổi được tính bằng 'số lần ăn súp'

Tiến sĩ Sook-ja Yoon chuẩn bị món tteokguk tại Viện Thực Phẩm Truyền Thống Hàn Quốc ở Seoul.

Ở Hàn Quốc, tuổi được tính từ ngày đầu tiên của năm âm lịch. Bằng cách ăn món tteokguk trong bữa tiệc, người Hàn Quốc ghi nhận thêm một năm tuổi và nhiều trải nghiệm hơn.

Tiến sĩ Sook-ja Yoon đi trong nhà bếp như một con bướm trong chiếc váy lụa truyền thống. Các thành phần chế biến đã bày sẵn: những sợi dây trắng bằng bột gạo gọi là tteok, một đĩa thịt bò thái mỏng và các bát nhỏ đựng gia vị. Nước dùng đang sôi trên lò ở bên cạnh cái thớt.

"Tất cả các món ăn Hàn Quốc đều chứa ý nghĩa tượng trưng," bà nói với tôi, vừa thái thoăn thoắt bánh gạo thành các lát tròn và trải chúng ra bàn nhanh như nhà ảo thuật với cỗ bài. "Món Tteok này tượng trưng theo ba nghĩa. Dải bột gạo dài tượng trưng cho tuổi thọ. Các lát có hình tiền xu tượng trưng cho sự giàu có. Màu trắng tượng trưng cho sự tinh khiết và sự khởi đầu trong sạch của năm mới."

Hai ngày nữa là Seollal, hay Tết Nguyên Đán, và tôi đã đến Học Viện Thực Phẩm Truyền Thống Hàn Quốc ở quận Jongno, Seoul, để tìm hiểu về tteokguk, là món súp bánh gạo đặc biệt đánh dấu ngày lễ này. Tiến sĩ Yoon, người sáng lập và giám đốc của Viện và Bảo Tàng Tteok, là người hoàn hảo để dạy tôi; tác giả của hàng chục sách nấu ăn về ẩm thực hoàng gia và truyền thống Hàn Quốc có bằng tiến sĩ về lương thực và dinh dưỡng.

Bà chỉ dẫn tôi cách làm món tteokguk trong khi chúng tôi bàn luận về quá khứ của nó. Vai trò của súp trong lễ mừng năm mới không chỉ là điềm may mắn.

"Vào dịp Seollal (năm mới) chúng tôi ăn một bát tteokguk và thêm một tuổi," Tiến sĩ Yoon giải thích.

Ở Hàn Quốc, tuổi được tính từ ngày đầu của âm lịch chứ không phải từ ngày sinh. Bằng cách ăn súp này trong lễ, người Hàn Quốc ghi nhận thêm một năm tuổi và khôn ngoan hơn. 51 triệu người chuẩn bị cho một bữa tiệc sinh nhật khổng lồ, với một món ăn đặc biệt.

Hàn Quốc nổi tiếng về văn hóa cộng đồng. Người Hàn Quốc hiếm khi dùng từ 'tôi', mà thích 'chúng tôi' hoặc 'của chúng tôi'. Các món ăn trong bữa là cùng thưởng thức chia sẻ giữa các bạn bè. Thậm chí uống rượu là một việc chung, người Hàn Quốc không tự rót cho mình và rót cho cho người bên cạnh, và biết rằng thiện ý sẽ được đáp lại.

Nhưng tôi thấy khó hiểu về cách tính tuổi của cộng đồng. Do trẻ em được coi là đã 1 tuổi khi sinh ra nên tôi có thêm một tuổi khi vừa tới nước này. Ăn món tteokguk vào ngày Seollal là tôi thêm 2 tuổi so với tuổi khi tôi ở, thí dụ, London hoặc New York.

Mối liên kết giữa món tteokguk và Seollal năm mới lần đầu tiên được ghi lại vào giữa những năm 1800 trong một cuốn sách về phong tục Hàn Quốc gọi là Dongguk Sesigi.

Nhưng theo tôi hiểu thì mối liên hệ nguyên thủy giữa món súp này và việc tăng tuổi là một điều bí ẩn, vào một ngày bất kỳ nào khác trong năm, một bát tteokguk chẳng qua chỉ là một bữa ăn ngon. Tiến sĩ Yoon nghĩ rằng truyền thống này có lẽ còn lâu hơn nhiều so với những điều nói trong cuốn Dongsuk Sesigi; bánh gạo không thôi đã là một món ăn chính của ẩm thực Hàn Quốc trong hơn 2000 năm.

Ở Hàn Quốc, tuổi được tính từ Seollal, hoặc Tết Nguyên Đán, chứ không phải là ngày sinh nhật cá nhân.

"Quá trình làm tteokguk là đơn giản," tiến sĩ Yoon nói, chỉ tay vào danh sách thưa thớt của các thành phần chế biến. "Nhưng việc làm bánh gạo thì không đơn giản."

Cách làm món tteokguk

Công thức chế biến được phép của tiến sĩ Sook-ja Yoon và Viện Thực Phẩm Truyền Thống Hàn Quốc. Cho bốn suất ăn.

Thành phần:

1,9 lít nước

300g thịt ức hoặc đùi bò

1 hành củ (bỏ lá đi) + ¼ thìa muối tinh

2 nhánh tỏi, bóc vỏ + ¼ thìa muối tinh

1 ½ thìa nước tương, chia

Một nhúm tiêu đen

Lát bánh gạo garaetteok, 600g

1 hành lá xanh thái lát

1 ½ thìa muối

Cho nước và thịt bò vào nồi súp và đun sôi.

Để sôi 30 phút. Cho toàn bộ hành củ và tỏi vào, và đun thêm 30 phút nữa. Vớt thịt bò và lọc nước dùng, lấy hành củ và tỏi ra.

Cắt thịt bò thành từng miếng nhỏ. Trộn cùng với ½ thìa nước tương, hành lá thái nhỏ và tỏi, và tiêu đen.

Đun sôi nước dùng. Cho các lát bánh gạo vào và đun sôi khoảng ba phút cho đến khi bánh gạo nổi lên. Cho hành củ thái lát vào, cùng lượng nước tương và muối còn lại. Đun sôi một phút nữa.

Chia súp thành bốn bát và sắp xếp thịt bò lên trên cùng. Tô điểm cho đẹp.

Các vật trưng bày tại Bảo tàng Tteok của Viện cho thấy nhiệm vụ này là khó về mặt lịch sử, và cần thiết phải có tính cộng đồng. Đàn ông đàn bà thay nhau cầm chày đá hoặc gỗ giã bột gạo nếp và tra nước để tạo thành bột nhào. Lao động được cộng đồng chia sẻ, vì vậy mọi người đều hưởng thành quả. Như vậy, tteok là đặc biệt, một món ăn mà người Hàn Quốc lấy làm tự hào. Tuy nhiên, sự kết hợp của nó vào Seollal (Tết), và như là một phần của buổi lễ tăng tuổi, có lẽ là do Khổng Tử.

Nho giáo, một triết lý chi phối và một quy tắc xã hội chủ trương sự hài hòa cho trật tự xã hội, đã được thể chế hoá ở Hàn Quốc vào cuối thế kỷ 14, và trong 500 năm tiếp theo nó đã quy định mọi tương tác. Cách thức đối xử với người chủ thuê, với vợ hoặc tổ tiên đều đã được xác định trước bởi quy tắc trong Nho giáo. Sự tôn trọng và sự cống hiến được hướng lên những người ở đỉnh cao của trật tự xã hội. Lòng nhân đức và phần thưởng tỏa xuống dưới. Điều này được phản ánh bằng ngôn ngữ Hàn Quốc, mà nó có bảy hình thức riêng biệt để xưng hô trong mọi tình huống xã hội. Việc sử dụng thế nào cho đúng phụ thuộc vào vị thế tương đối của người mà ta nói chuyện với. Đai lượng đo cơ bản nhất về vị thế là tuổi tác. Thể hiện sự tôn trọng với cha mẹ, và với mọi người lớn tuổi , là một trong những hành vi quan trọng nhất của tất cả mọi người.

Truyền thống của việc tính tuổi làm cho việc xác định vị thế của một người dễ dàng hơn. Mọi thứ khác đều bằng nhau, những người sinh cùng năm là cùng một vị thế xã hội. Không quan trọng nếu họ sinh vào tháng 3 hay tháng 11. (Người Hàn Quốc cũng ăn mừng ngày sinh nhật của từng người, tuy với bát súp loại khác.) Những người mới quen nhau bắt đầu bằng cách hỏi tuổi nhau, đôi khi đặt câu hỏi khác đi, thí dụ như "Bạn đã ăn bao nhiêu bát tteokguk rồi?"

Mỗi khu vực của đất nước lại có kiểu làm riêng món tteokguk với các thành phần chế biến địa phương. Tiến sĩ Yoon mô tả kiểu súp gà của tỉnh Jeolla ở phía Tây Nam Hàn Quốc và kiểu rong biển của đảo Jeju ngoài khơi bờ biển phía nam của đất nước này. Một số vùng Bắc Triều Tiên lại thêm vằn thắn vào tteok. Công thức nấu ăn của bà được làm bằng nước luộc thịt bò là phương pháp truyền thống ở Seoul. Mặc dù có những khẩu vị khác nhau, tất cả các kiểu làm tteokguk đều có cùng một biểu tượng.

Tiến sĩ Yoon đặt súp lên đun sôi, và chúng tôi bước ra ban công bếp. Nhìn từ tầng mười ở Seoul, đường chân trời lôn xộn thể hiện sự phức tạp của thủ đô. Phía nam là những tòa nhà chọc trời, khách sạn và hình dạng mảnh dẻ rất hình tượng của Tháp Namsan. Nhìn theo hướng ngược lại, tiến sĩ Yoon chỉ Changdeokgung, một cung điện Joseon của thế kỷ 15. Đối diện bên kia đường là đền thờ Khổng Tử cũng cùng thời đại đó.

Tiến sĩ Yoon: “Dải bột gạo dài tượng trưng cho tuổi thọ. Các lát có hình tiền xu tượng trưng cho sự giàu có. Màu trắng tượng trưng cho sự tinh khiết”.

Người Hàn Quốc có xu hướng quý trọng quá khứ mặc dù họ hướng tới tương lai. Nhiều gia đình làm lễ tưởng niệm (charae sang) trong ngày Seollal (Tết) của họ. Các bát súp bánh gạo được dâng cúng tổ tiên để xin lời chỉ bảo và phù hộ cho năm tới. Sau khi được tổ tiên chia sẻ thức ăn, các thành viên trong gia đình ăn món tteokguk, chuyển từ năm cũ sang năm mới.

Tiến sĩ Yoon xác nhận tầm quan trọng của lễ tưởng niệm và vị trí của nó trong văn hoá Hàn Quốc. Ngày nay, nhiều người Triều Tiên kết hợp niềm tin cũ và mới, bà giải thích, ghi nhận rằng gia đình bà có cầu kinh Gia Tô khi dâng cúng tteokguk. Mặc dù có nhiều hình thức khác nhau về tín ngưỡng, nhưng Hàn Quốc vẫn là một quốc gia có tôn ti và tính cộng đồng cao, một quốc gia tăng tuổi qua những lần kỷ niệm những sự khởi đầu mới.

Quay vào bên trong, tiến sĩ Yoon phục vụ món súp được trang trí bằng hành lá, trứng cắt lát và các sợi tiêu khô. Nước canh, đun sôi trong ba tiếng, trong và thanh cảnh, bánh gạo dẻo và mềm. Đó là một hương vị ngon tươi mới và sạch sẽ, vị ngon khác với kiểu bánh ngọt và rượu sâm banh trong các bữa tiệc năm mới tại quê hương tôi ở tiểu bang Wisconsin, Mỹ.

Chúng tôi ngồi bên nhau ở một cái bàn dài. Bộ đồ ăn là tuyệt mỹ, với bát sứ đặt trên khăn rải lụa màu oải hương. Hơi súp bốc lên trong không khí lạnh. Chúng tôi cùng chia sẻ món tteokguk, nhưng ăn trước ngày Seollal (Tết) vài ngày. Mặc dù sự trình bày đẹp đẽ, nhưng không có sự quan trọng về lễ nghi của bữa ăn. Tuy nhiên, tôi do dự, cầm thìa trong tay.

"Nếu tôi ăn tteokguk, tôi sẽ thêm một tuổi," tôi mở đầu. "Nhưng nếu tôi không ăn ,,,"

Tiến sĩ Yoon cười. "Ngay cả nếu bạn không ăn, bạn vẫn tăng tuổi. Vì vậy, bạn cứ thưởng thức bát súp đi."

Erin Craig