BM: Trump "rộng đường hành động" trên trường quốc tế

Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 02/01/2019

Vài ngày nữa, Mỹ sẽ kỷ niệm hai năm tổng thống Trump lên cầm quyền. Trong nội các, những tiếng nói chống đối đã lần lượt ra đi.

Thế giới chờ đợi gì ở chính sách đối ngoại của Washington cho năm 2019 ?

Trong gần hai năm qua, cộng đồng quốc tế đã rút ra được bài học quý giá, đó là Donald Trump làm những gì ông đã hứa và không có yếu tố "bất ngờ" trong chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ dưới thời Trump.

Trả lời hãng tin Mỹ AP, Robert Malley, chủ tịch nhóm Nghiên Cứu Khủng Hoảng Quốc Tế - International Crisis Group (ICG) giải thích : từ hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên cho tới quyết định rút khỏi hiệp định hạt nhân Iran, từ quan hệ nguội lạnh với các đồng minh châu Âu, với hai nước láng giềng sát cạnh là Canada và Mexico ... cho đến cuộc đọ sức với Trung cộng đều "rất ăn khớp" với tầm nhìn của Donald Trump về "thế giới, về vai trò của nước Mỹ" từ khi ông mới chỉ ra ứng cử tổng thống.

Dưới nhãn quan của tổng thống Mỹ thứ 45, trật tự quốc tế được hình thành từ sau Thế Chiến Thứ Hai "không hoạt động tốt", Hoa Kỳ không có lợi ích gì và cũng không có phương tiện để đống vai trò "sen đầm của thế giới"; Các định chế đa quốc gia thường là những công cụ đe dọa đến chủ quyền của Mỹ ; Liên Hiệp Châu Âu trong mắt Donald Trump là "một nhóm quốc gia hợp sức để bóc lột" Mỹ ; Liên Hiệp Quốc là một tổ chức vô dụng, không đủ sức răn đe Iran hay Bắc Triều Tiên và Trung cộng đe dọa thế thượng phong của Hoa Kỳ. Chính vì lý do này mà Nhà Trắng từ tháng 3/2018 đã lao vào cuộc đọ sức thương mại với Bắc Kinh.

Dù vậy, trong hai năm qua, tổng thống Trump đã không hoàn toàn rộng bề hành động theo ý muốn, bởi vẫn còn một số tiếng nói uy tín trong nội các, như cựu ngoại trưởng Rex Tillerson, cựu bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis hay chánh văn phòng của phủ tổng thống, John Kelly ... ít nhiều kềm chế bản năng của tổng thống Trump. Nay, tất cả những tiếng nói chống đối đó đều đã bị cách chức.

Do đó, như ghi nhận của Robert Malley, chủ tịch nhóm Nghiên Cứu Khủng Hoảng Quốc Tế và cũng là người từng cố vấn cho hai đời cựu tổng thống Hoa Kỳ Clinton và Obama, không còn một trở ngại nào để Donald Trump áp dụng chính sách "nước Mỹ trên hết" mà ông đã liên tục theo đuổi. Hơn nữa, 2019 là năm đặt ra nhiều thách thức cho Nhà Trắng về mặt đối nội, và trong bối cảnh đó, ông Malley chờ đợi là tổng thống Mỹ lại càng có khuynh hướng cứng rắn hơn nữa về mặt đối ngoại.

Richard Haass, chủ tịch cơ quan tư vấn về quan hệ đối ngoại Council on Foreign Relations, trụ sở tại New York, được báo Pháp Le Figaro trích dẫn, lưu ý vào lúc Washington tập trung vào chính sách "America First" và thoái lui trên nhiều mặt trận từ ở Châu Phi đến Cận Đông, thì Nga và Trung cộng đang "lấp vào chỗ trống" mà nước Mỹ của ông Trump để lại. Khá nhiều nước đồng minh của Hoa Kỳ hiểu rằng "không còn có thể trông chờ vào Washington".

Điểm qua một số hồ sơ nóng bỏng chờ đợi Nhà Trắng trong 12 tháng sắp tới, giới quan sát cho rằng, mặt trận thương mại giữa Washington và Bắc Kinh tạm thời lắng dịu, ít ra là căn cứ vào những tuyên bố gần đây nhất của tổng thống Hoa Kỳ. Ngược lại, không có dấu hiệu "hạ nhiệt" trong cuộc đọ sức với Iran, bởi, "kềm tỏa ảnh hưởng của Teheran ở Trung Cận Đông vẫn là một ưu tiên trong mắt nguyên thủ quốc gia Mỹ".

Trong quan hệ giữa Hoa Kỳ với các định chế đa quốc gia, các nhà phân tích chờ đợi tổng thống Donald Trump cũng không mấy ngỏ ý nương nhẹ các đồng minh trong Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO. Một cựu quan chức của bộ Quốc Phòng Mỹ, được báo Le Figaro trích dẫn, giải thích "sẽ không là điều ngạc nhiên nếu như một ngày đẹp trời nào đó ông Trump qua Twitter thông báo rút khỏi NATO hay ra lệnh đưa lính Mỹ đang đóng tại Hàn Quốc về nước".

Riêng về hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên, giám đốc ECFR - trung tâm nghiên cứu về quan hệ quốc tế của châu Âu - François Godement cho rằng 2019 là một cột mốc quyết định: cả Washington lẫn Bình Nhưỡng đều cần gặt hái được những thành quả cụ thể, vì nếu không, sẽ lại mở ra một chuỗi dài những căng thẳng. Mỹ thì muốn Bắc Triều Tiên vĩnh viễn từ bỏ tham vọng nguyên tử, còn chế độ Kim Jong Un thì muốn chính quyền Trump xóa bỏ lệnh trừng phạt. Jean Lee, chuyên gia thuộc cơ quan nghiên cứu độc lập Wilson Center tại Washington, cho rằng có dấu hiệu cho thấy Bình Nhưỡng muốn "ghi điểm" trước ngày sinh nhật cha đẻ nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Triều Tiên, Kim Nhật Thành, 15/04. Trong khi đó, ở Washington, thái độ của Donald Trump còn tùy thuộc vào nội tình của nước Mỹ. Nhà Trắng sẽ dùng lá bài hạt nhân Bắc Triều Tiên khi cần. Có nghĩa là để phục vụ mục tiêu tái tranh cử thêm một nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump vào năm 2020.

Thanh Hà