BM: Tại sao những bó hoa bán ở cửa hàng lại đắt

Tại sao một thứ mà bạn chỉ cần nhổ ra khỏi mặt đất là có lại đắt như vậy?

Có một số nguyên nhân: hoa rất mong manh, cần chi phí bảo trì cao, dễ hư hỏng, khó trồng, thường phải nhập khẩu và có thể vận chuyển qua các châu lục trên đường từ nông trại đến cửa hàng hoa.

Cho nên vào Ngày của Mẹ hàng năm ở gần 100 quốc gia, bạn có thể càu nhàu về giá tiền một bó hoa.

Nhưng cái giá đó cần phải tính tới tính chất yếu ớt mong manh của hoa nữa: thời gian và tiền bạc mà các nông dân bỏ ra để kịp ra hàng vào ngày lễ và áp lực của những người bán hoa phải đảm bảo làm sao cung vừa đủ cầu hay chịu lỗ.

Rủi ro cao

Những bông hoa đẹp hoàn hảo là hết sức yếu ớt - về cả thể chất lẫn trên góc nhìn kinh doanh.

Và đối với những bông hoa được căn chỉnh để nở đẹp đúng vào những ngày lễ cao điểm, cả nông dân và người kinh doanh hoa phải đối mặt với chi phí lao động và rủi ro tài chính cao hơn. Một nguyên nhân quan trọng của việc này là có quá nhiều nước phải nhập hoa.

Theo nghiên cứu của Comtrade, cơ sở dữ liệu giao thương toàn cầu của Liên Hiệp Quốc, xuất khẩu hoa cắt cành toàn cầu vào năm 2017 đạt giá trị 8,48 tỷ đô la Mỹ, tăng 46% so với năm 1995. ('Hoa cắt cành' được dùng để chỉ các loài hoa được trình bày dưới dạng từng bó hoa, như hoa hồng, hoa huệ, hoa tulip hay pansies.)

Hà Lan là nước xuất khẩu đứng đầu, theo sau là các nước đang phát triển như Colombia, Ecuador, Kenya và Ethiopia.

Ecuador và Colombia xuất khẩu nhiều hoa hồng và hoa cẩm chướng nhất trong năm 2018.

Thái Lan đứng đầu thế giới về xuất khẩu hoa phong lan trong khi Colombia áp đảo về xuất khẩu hoa cúc và hoa loa kèn.

Những nước nhập khẩu hàng đầu gần như chủ yếu là các nước phát triển: Mỹ, Đức, Anh, Hà Lan và Nga.

Amy Stewart, tác giả cuốn 'Flower Confidential' về hậu trường ngành công nghiệp hoa, nói rằng toàn bộ số hoa mà các nước phát triển mua đều là hoa nhập khẩu.

"Chúng di chuyển trên khắp các lục địa và do chúng dễ hư hỏng, chúng phải được làm lạnh khi được vận chuyển vốn rất tốn kém. Đối với các nhà kinh doanh hoa, điều này có thể rủi ro bởi vì họ có thể đặt hàng 10.000 hoa tulip với hy vọng bán hết trong một dịp đơn lẻ nào đó trong năm, chẳng hạn như Ngày Của Mẹ. Tuy nhiên, nếu họ không bán được hết thì số hoa còn tồn sẽ nhanh chóng héo úa và trở nên mất giá trị. Một phần cái giá mà người tiêu dùng bỏ ra là để chi trả cho rủi ro đó."

Đánh hàng vào mùa cao điểm đòi hỏi kỹ năng và sự chính xác. Những bông hoa cần phải được trồng như thế nào để chúng không phát triển bệnh hay nấm vốn có khả năng lây lan cho toàn bộ vụ mùa.

Jeanie McKewan, người đã trồng hoa được 13 năm ở tiểu bang Illinois và Wisconsin ở Hoa Kỳ, nói rằng côn trùng phá hoại là một thách thức lớn. Bà nói bà áp dụng chính sách 'không khoan nhượng': "Chính là nhờ sự cảnh giác thường trực và sử dụng cách quản lý sâu bọ tích hợp mà chúng tôi có thể tránh cho các con sâu bọ nhỏ phá hoại những bông hoa đẹp nhất," bà nói.

Chi phí nhân công

Sau đó, những bông hoa này phải nở đúng thời điểm. Để tiêu thụ cho Ngày Của Mẹ, tulip cần được trồng vào tháng Giêng hay tháng Hai để đến đầu tháng Năm thì kịp nở để thu hoạch và vận chuyển.

Chi phí lao động đã cao rồi - theo cuộc điều tra về nông nghiệp Mỹ năm 2012 - lao động hợp đồng và lao động thuê mướn chiếm khoảng 10% tổng chi phí vận hành nông nghiệp ở Mỹ, nhưng tỷ lệ đó vọt lên 40% nếu canh tác trong nhà kính, vườn ươm hay trồng hoa do thị trường lao động bị thu hẹp trong ngành nông nghiệp và mức lương gia tăng.

Sau đó, cần tính thêm chi phí cho mùa cao điểm.

Bà McKewan đã thuê thêm lao động trong mùa cao điểm nhưng nói rằng việc thu hoạch hoa 'đòi hỏi phải có kinh nghiệm và không thể giao cho người làm thuê bán thời gian làm được'.

Ông Chris Drummond, một nhà kinh doanh hoa ở Philadelphia, cho biết mức lương trung bình là khoảng 13,25 đô la một giờ Mỹ. "Để có thể tăng cường sản xuất để đáp ứng nhu cầu vào ngày lễ, người trồng hoa cần phải trả lương nhiều hơn mức trung bình đó nhiều," ông nói.

Ở những nước phát triển như Hà Lan hay Đức, Stewart nói rằng họ có những nhà kính với công nghệ tự động như máy tưới nước tối tân, robot cấy hoa và thu hoạch hoa nên cần ít nhân công hơn. Tuy nhiên ở những quốc gia nghèo với lao động rẻ thì công nghệ được sử dụng ít hơn.

Tiếp đến là vấn đề vận chuyển và giao hàng. Trong lúc hoa đang chờ trên đường băng hay trong thùng xe tải, nhiệt độ phải không được quá lạnh (cho Lễ Tình Nhân) hay quá nóng (cho Ngày Của Mẹ). Khi chúng đến kho hàng sỉ, chúng phải trong tình trạng hoàn hảo. Điều đó có nghĩa là không có vết cắn nào của sâu bọ, không có cánh hoa nào bị mất, không có nụ nào bị điếc. Nếu không, chúng sẽ bị vứt đi. "Chúng cần phải không có một tì vết nào," Stewart giải thích.

Ông Chris Drummond, nhà kinh doanh hoa, ước tính rằng lượng hoa tung ra vào ngày lễ "thường là cao gấp 20 lần ngày thường".

Ông cho biết nhiều nông dân chăm bẵm hoa suốt cả năm trời để đảm bảo có đủ hàng chỉ trong có vài ngày lễ. Trong những tháng còn lại ở trang trại, ông cho biết, hoa được bán với giá thành, thấp hơn giá thành hay bị vứt bỏ và được biến thành lớp mùn.

Đủ thứ chi phí hậu cần

"Do đó, đương nhiên, giá cả tăng khi nhu cầu tăng," ông nói. "Người tiêu dùng trả thêm một chi phí để đảm bảo rằng nông dân được đền bù cho chi phí và công sức của họ bỏ ra để duy trì trang trại suốt năm, nhờ đó đảm bảo rằng vào mỗi ngày lễ họ có đủ mọi thứ hoa."

Ông nhấn mạnh chi phí cho chuỗi cung ứng và giải thích rằng những người tham gia vào ngành công nghiệp hoa phải "thuê mướn chỗ tạm thời, trả phụ thu xăng dầu, kiếm chỗ trên máy bay, thuê các tài xế độc lập, tìm thêm xe tải có thùng lạnh, trả tiền làm ngoài giờ cho nhân viên" và nhiều thứ khác nữa.

Hoa hồng đi máy bay từ Bogota đến Miami phải chịu mức phí 15 xu Mỹ mỗi bông chi phí nhập khẩu để thông quan và hoàn tất kiểm tra. Chi phí vận chuyển bằng thùng lạnh nội địa có thể dao động, nhưng phải mất thêm 8 xu mỗi bông.

Nó cũng tùy thuộc vào bạn vận chuyển loại hoa nào. Drummond nói rằng 300 bông cẩm chướng có thể chất đầy một chiếc thùng vốn chứa được 150 bông hồng, do đó mà chi phí vận chuyển cho mỗi bông được giảm đi một nửa.

Thời gian vận chuyển từ trang trại đến cửa hàng có thể mất đến một tuần lễ (mặc dù khoảng thời gian này có thể dao động rất nhiều tùy thuộc vào nó được xuất khẩu từ đâu) và những bông hoa cần phải được xử lý cẩn thận trong từng bước của quá trình.

Hans Larsen là một nông dân trồng hoa ở tiểu bang Wisconsin và điều hành một nông trại hoa cùng với vợ kể từ năm 1975.

Thách thức lớn nhất của ông? "Thời gian. Không bao giờ có đủ thời gian," ông cho biết.

"Các việc gieo hạt, trồng cây, thu hoạch, tiếp thị, buôn bán và kiểm toán - về cơ bản công việc này là năm công việc toàn thời gian nhập lại thành một công việc lương thấp."

Ông đề cập tới tính chất hay thay đổi của những thứ thời thượng như là một thách thức khác nữa. "Mức độ được ưa thích của hoa giống thời trang rất nhiều vì màu sắc, hình dáng và hoa văn thay đổi gần như tùy hứng. Theo kịp trào lưu trên mạng xã hội và các diễn đàn đang lớn mạnh là điều nhất thiết phải làm để hiểu toàn bộ những điều này. Hoa thược dược vào lúc này hết sức được ưa chuộng vì nó lên hình rất đẹp và nó cũng có rất nhiều màu sắc và hình dáng."

Hãy trân trọng hoa

Cuối cùng đến lúc đặt hàng - nhưng một lần nữa việc này có thể đẩy giá lên bởi vì những người kinh doanh hoa thường là được huấn luyện kỹ lưỡng. Họ sẽ dùng bàn tay phù phép của mình để trưng bày hoa một cách chuyên nghiệp và cá nhân hóa vốn sẽ khiến khách hàng quay trở lại.

Stewart có một mẹo - đừng nói rõ ra là bạn muốn bó hoa đó sẽ có những hoa nào mà hãy cho người bán hoa có chỗ phát huy. "Sẽ hay hơn nhiều nếu bạn nói: 'Cô biết đó, tôi muốn mua một bó hoa cho mẹ tôi. Bà ấy yêu nước Ý. Lúc nào bà ấy cũng đi Tuscany - tôi muốn thứ gì đó trông giống như là nó được lấy ra từ nông thôn nước Ý," bà nói.

Với những thách thức đó, những yêu cầu hậu cần và mức độ tay nghề cần thiết trong toàn chuỗi cung ứng, không có gì ngạc nhiên là hoa có giá đắt như vậy.

Tuy nhiên một số người trong nghề nói rằng vấn đề là cần khiến cho người tiêu dùng nhận ra khối lượng công việc phải bỏ ra cho mỗi bó hoa.

Debra Prinzing, cựu nhà báo về nhà ở và vườn tược ở Seattle vốn là người cổ súy cho việc trồng và bán hoa địa phương, nói rằng những thay đổi trong ngành phản ánh sự biến chuyển của ngành công nghiệp thực phẩm một vài thập niên trước đây.

Bà đưa ra ví dụ về một bếp trưởng chia sẻ một câu chuyện nhiều sắc màu về nơi bắt nguồn của loại nấm cục trong một món ăn; bà muốn mọi người trân trọng hoa và câu chuyện bắt nguồn của chúng một cách tương tự thay vì xem chúng chỉ là những mặt hàng tiêu dùng bình thường.

"Tôi cho rằng hoa có giá trị khó tin nếu chúng ta có mối liên hệ đó với người nông dân đã trồng hoa," bà nói. Và học cách biết trân trọng bao nhiêu thời gian, công sức và những rủi ro mới có được bó hoa đặc biệt đó sẽ giúp chúng ta chấp nhận giá của nó dễ dàng hơn.

"Những bông hoa đó đã đi qua nhiều đôi bàn tay, có thể đã được vận chuyển qua nhiều quốc gia, có thể đã được nói tới trong nhiều ngôn ngữ khác nhau, có thể đã được chi trả qua nhiều loại tiền tệ khác nhau, và có thể đã di chuyển nhiều hơn bạn nếu đem hành trình của chúng so với kỳ nghỉ hè năm ngoái của bạn," Stewart nói. "Những gì xảy ra đằng sau hậu trường là vô cùng phức tạp."

Bryan Lufkin