BM: Để giữ da trắng hàng triệu phụ nữ đang dùng kem độc hại

Nhiều phụ nữ Ấn Độ sẵn sàng bỏ tiền ra cho dịch vụ làm trắng da - hình từ một salon sắc đẹp ở Tân Dehli

"Tôi trông thật tệ trong ngày cưới, và thực sự đó là lúc tôi xấu nhất," cô Shiroma Pereira (không phải tên thật) nói với giọng run run xúc động.

Sống ở ngoại ô Colombo, Sri Lanka, cô cũng như nhiều phụ nữ Nam Á, đã quyết định tìm đến dịch vụ tẩy trắng da trước ngày cưới. Cô hy vọng có làn da mịn đẹp.

''Hai tháng trước ngày cưới, tôi đến salon đó và họ cho tôi loại kem làm trắng da. Nhưng một tuần sau khi bôi kem, da mặt tôi bị bạc đi," cô nói.

"Da tôi bị cháy, chứ không hề có màu sáng ra."

Các vết màu tối

Vì sự cố đó, người phụ nữ 31 tuổi đã phải bỏ tiền ra chữa trị da thay cho việc tập trung vào lo khách khứa, mua sắm cho đám cưới.

Shiroma Pereira phải chữa trị sau tác động xấu của loại kem làm trắng da, và bị các vết đen trên gáy suốt một năm sau khi bôi kem

"Tôi bị các vết ngứa sau biến thành màu đen."

Kem trắng da mà Shiroma nhận được từ tiệm sắc đẹp kia không nằm trong danh sách dược phẩm, mỹ phẩm được chính quyền Sri Lanka thông qua.

Đó là loại hàng nhập khẩu bất hợp pháp, bán ngoài chợ đen.

Một năm sau khi bôi loại kem đó, các vết đen vẫn còn trên cổ và gáy của người dùng.

Sau khi nhận được nhiều khiếu nại, nhà chức trách Sri Lanka nay tìm cách truy bắt, phạt ai bán các loại kem trắng da không theo chuẩn y tế.

Thị trường lớn

Nhưng đây không chỉ là vấn đề của Sri Lanka. Hàng triệu người, nhất là phụ nữ ở châu Á và châu Phi tìm mọi cách để có làn da sáng hơn.

Công nghệ làm trắng da (skin-lightening industry) trên toàn cầu ước tính là khoảng 4,8 tỷ USD năm 2017 và sẽ tăng gấp đôi lên 8.9 tỷ năm 2027.

Nhu cầu lớn đến từ giới trung lưu châu Á và châu Phi.

Thị trường kem trắng da sẽ tăng gấp đôi lên 8.9 tỷ USD năm 2027- quảng cáo kem trắng da ở Jessore, Bangladesh

Các sản phẩm ăn khách bao gồm xà phòng, kem, thuốc viên, thậm chí cả thuốc tiêm nhằm làm giảm việc sản xuất sắc tố melanin.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 4/10 phụ nữ ở châu Phi dùng sản phẩm trắng da.

Ở châu Phi, Nigeria đứng đầu danh sách với 77% phụ nữ dùng kem trắng da, tiếp theo là Togo (59%) và CH Nam Phi (35%).

Ở châu Á, 61% phụ nữ Ấn Độ và 40% phụ nữ Trung cộng dùng các sản phẩm trắng da.

Thách thức toàn cầu

Nhu cầu của người tiêu dùng tăng lên thì thách thức cũng lên theo.

Năm 2018, chính quyền Ghana cảnh báo phụ nữ có mang không nên dùng thuốc viên "trắng da" vì có chứa chất glutathione.

Sản phẩm nói là làm trắng da gồm kem, thuốc uống và cả thuốc tiêm ở Nairobi

Phụ nữ Ghana tin rằng uống thuốc sẽ làm làn da của con trong bụng mẹ cũng trắng lên.

Nam Phi đã có luật khắt khe chống lại các loại sản phẩm "làm trắng da".

Gambia, Bờ Biển Nga và gần đây là Rwanda đã cấm các loại thuốc làm trắng da có chứa hydroquinone, chất làm giảm sắc tố đen trong da nhưng cũng gây hại vĩnh viễn cho da người.

Chữa trị

Hội Da Anh Quốc cho hay "các loại chất chứa hydroquinone chỉ an toàn và có tác dụng tốt khi dùng có chỉ dẫn của bác sĩ da liễu nhằm chữa trị các vùng da thiếu sắc tố".

Many Congolese use hydroquinone-based product for skin whitening

Hội này cũng nói một số sản phẩm làm trắng da có giá trị y tế.

"Một số loại kem trắng da có thể có tác dụng tốt, nhưng cần được dùng theo đơn bác sĩ và cần do chuyên gia da liễu giám sát cặn kẽ, nếu không có thể gây nguy hiểm," theo ông Anton Alexandroff, người phát ngôn của Hội.

Tác dụng đến đâu

Nhưng Hội Da Anh Quốc cũng nhấn mạnh "hiện chưa có phương pháp nào tổng thể để làm trắng da trên toàn cơ thể người".

Hóa chất làm trắng da có thể gây hại cho da -một phụ nữ bị bỏng kem ở Dakar vì dùng chất tẩy da

"Không hề có bằng chứng rằng các loại kem mua ngoài tiệm sẽ giúp cho bạn, thậm chí chúng có thể còn gây hiệu ứng ngược lại. Kem có thể khiến da trắng một cách không tự nhiên, hoặc bị đen hơn, và màu da mất đi chất thật của nó," ông Alexandroff nhắc nhở.

Bác sĩ có thể ghi đơn để bạn mua sản phẩm làm trắng da nhằm chữa một số bệnh như melasma.

Đây là bệnh ở người lớn, với các mảng màu nâu hoặc xám xuất hiện trên da, thường ở mặt.

Phụ nữ có mang cũng dễ bị chứng này.

Ông Alexandroff nói: "Bác sĩ chuyên khoa có thể giúp phục hồi da và có các loại kem chuyên dụng cho việc chữa trị đó."

Hiệu ứng phụ

Vấn đề là đa số phụ nữ mua kem làm trắng da như mỹ phẩm, không theo chỉ dẫn y tế gì hết, và hiệu ứng phụ có thể là:

· Ngứa và viêm da

· Bỏng hoặc cảm giác bị đau da như kim đâm

· Da bị khô, đóng vảy

Thủy ngân

Một số sản phẩm hứa hẹn "tẩy sắc tố đen" trong da có thể chứa chất độc.

Biểu tình phản đối việc dùng thủy ngân trong mỹ phẩm ở Manila

WHO cảnh báo: "Chất làm trắng da có thủy ngân rất nguy hiểm cho sức khoẻ con người."

Mà thủy ngân vẫn tiếp tục được đưa vào sản phẩm làm ở Trung Quốc, CH Dominican, Lebanon, Mexico, Pakistan, Philippines, Thái Lan và Hoa Kỳ," theo WHO.

Sản phẩm có thủy ngân đúng là lạm chậm lại quá trình hình thành sắc tố melanin nhưng EU và một số chính phủ châu Phi đã cấm mọi sản phẩm dùng cho da người có chứa thủy ngân.

Tuy thế, Hoa Kỳ, Canada và Philippines và một số quốc gia khác tiếp tục cho phép sản phẩm chứa thủy ngân nồng độ thấp.

Health

"Thủy ngân là chất độc," ông Alexandroff nói và dùng nó có thể gây ra các tác hại cho thận, gây mất màu da, giảm sức đề kháng của da và có thể gây bệnh tâm thần, trầm cảm.

Cảm nhận

"Thái độ của nhiều người rằng kem trắng da là an toàn đang gây ra rủi ro về y khoa. Chúng ta cần thực sự lo ngại về việc đó," bác sĩ da liễu ở Mỹ , Shuai Xu nói.

"Tôi rất ngạc nhiên khi thấy nhiều bệnh nhân cho tôi xem các loại kem mà họ mua không có đơn."

Ông Xu giảng dạy ở Trường Feinberg School of Medicine và làm nghiên cứu về tác động xấu của các sản phẩm về da.

Một số kem có chứa chất steroids có thể gây hại nếu bệnh nhân dùng không đúng.

Nguy hiểm

Bác sĩ Xu yêu cầu có các tiêu chuẩn nghiêm hơn để loại bỏ những sản phẩm nguy hại.

"Ngành mỹ phẩm không được quản lý tốt như ngành dược phẩm. Các nhà sản xuất hàng đầu thì tránh dùng các chất độc hại, nhưng chúng ta gặp vấn đề khá nghiêm trọng với hàng nhập khẩu."

Thị trường nay đầy các loại hàng giả và thật khó phát hiện. Nhà sản xuất cũng khó cạnh tranh với các băng đảng chuyên làm hàng giả.

Bác sĩ Xu nói một số sản phẩm còn không ghi thành phẩm là gì.

Ông cảnh báo về ham muốn tìm giải pháp nhanh chóng.

"Đa số các sản phẩm thì an toàn nhưng nếu bạn mua các loại thuốc, kem làm trắng da cực mạnh thì phải cẩn thận."

Định kiến

Trên thế giới có hiện tượng kỳ thị màu da sẫm và điều này đẩy nhiều người tìm cách tẩy da cho trắng.

Ngôi sao môn quyền Anh Muhammad Ali từ năm 1983 đã có bài giảng trong nhà thờ, chỉ ra các định kiến bám rễ lâu dài.

"Vì sao mọi thiên thần đều trắng? Vì sao không có thiên thần da đen?"

Trong nhiều nền văn hóa, ngôn ngữ, màu trắng đi liền với hòa bình, cái đẹp và trí tuệ, còn màu đen bị gán vào biểu tượng của cái chết, tai họa và những cảm xúc tối tăm.

Chống lại định kiến

Ngành giải trí bị phê phán là đã quảng bá cho một dạng màu da, mẫu người nhất định và khiến hàng triệu phụ nữ bị mặc cảm.

Many grassroots organisations are challenging the definition of beauty

Để chống lại trào lưu này hiện có các cuộc vận động nhằm đề cao 'Màu da sẫm là màu da đẹp' ở Ấn Độ.

Họ muốn phụ nữ Ấn tránh các sản phẩm làm trắng da.

Một tổ chức ở Pakistani, UnFair & Lovely thì cổ vũ cho thông điệp "Không cần phải trắng da mới đẹp".

Ở Mỹ, 'The Beautywell Project' là dự án muốn chấm dứt vấn đề tẩy trắng da và việc dùng hóa chất trong cộng đồng di dân Somalia.

Nữ thần da sẫm

Suruthi Periyasamy sống ở Tamil Nadu, Ấn Độ, và hồi hai năm trước, ở tuổi 24 cô đã vào vai nữ thần Lakshmi trong thần thoại Ấn giáo vì cuộc vận động:

"Da sẫm là thần thánh" để phổ biến ý tưởng các thần linh da mầu sẫm.

Phim ảnh và các cuộc thi hoa hậu xem ra thường thiên vị người có làn da trắng hơn

"Những người làm quản cáo đồ trang sức hoặc váy áo lụa luôn đòi có người mẫu da sáng. Đó là vì cảm nhận của xã hội cho rằng màu da sáng và tiền bạc đi liền với nhau," cô Periyasamy nói.

Nam Á là vùng đầy ánh nắng và đa số người dân có màu da sẫm hơn vùng phía Bắc thế giới.

Suruthi Periyasamy cho hay người mẫu da màu sẫm bị 'tẩy trắng' khi lên các hình quảng cáo

Dù có những người nói cô cần phải có làn da trắng hơn, Suruthi đã vào được vòng top 25 cuộc thi sắc đẹp Miss Diva.

Cô nói cô biết cơ hội vào sâu hơn trong các cuộc thi sắc đẹp tới là khó vì màu da, nhưng cô cảm thấy tự tin vì nhan sắc của bản thân. Tuy thế, cô nói là cô phải vượt qua nhiều rào cản nữa.