BM: 4 điều cần biết về cuộc biểu tình ở Hong Kong

Vì sao người biểu tình Hong Kong xuống đường?

Người biểu tình ở Hong Kong một lần nữa chặn các con đường chính và các tòa nhà chính phủ, trong khi lực lượng cảnh sát bắn hơi cay và đạn cao su để đáp trả.

Nhìn bề ngoài, những cuộc biểu tình này là dự luật cho phép dẫn độ người từ Hong Kong sang Trung cộng đại lục.

Nhưng đây không phải là tất cả. Có rất nhiều những số bối cảnh quan trọng, thậm chí kéo dài hàng thập kỷ có thể sẽ giúp giải thích những gì đang diễn ra.

1. Hong Kong có một vị thế đặc biệt ...

Điều đầu tiên quan trọng cần nhớ là Hồng Kông rất khác biệt so với các thành phố khác của Trung cộng.

Hong Kong là thuộc địa của Anh trong hơn 150 năm. Đảo Hong Kong được nhượng lại cho Anh sau một cuộc chiến năm 1842. Sau đó, Trung cộng cũng cho Anh thuê phần còn lại của Hong Kong trong 99 năm.

Hong Kong kể từ đó trở thành một cảng giao dịch bận rộn, một trung tâm sản xuất và nền kinh tế đã phát triển mạnh mẽ vào những năm 1950.

Lãnh thổ này cũng là nơi mà nhiều người di cư và những người bất đồng chính kiến tìm đến để chạy trốn khỏi sự bất ổn, nghèo đói hoặc đàn áp ở Trung cộng đại lục.

Hong Kong năm 1997

Sau đó, vào đầu những năm 1980, khi thời hạn cho thuê 99 năm ngày càng đến gần, Anh và Trung cộng bắt đầu đàm phán về tương lai của Hong Kong. Chính phủ cộng sản ở Trung cộng cho rằng tất cả Hong Kong nên được trả lại cho Trung cộng.

Hai bên đã đạt được thỏa thuận vào năm 1984 rằng Hong Kong sẽ được trả về cho Trung cộng vào năm 1997, theo nguyên tắc "một quốc gia, hai chế độ".

Điều này có nghĩa là trong khi trở thành một phần với Trung cộng, Hong Kong sẽ được hưởng "quyền tự chủ cao độ, ngoại trừ các vấn đề đối ngoại và quốc phòng" trong 50 năm.

Do đó, Hong Kong có một hệ thống pháp lý và biên giới riêng, và các quyền bao gồm tự do hội họp và tự do ngôn luận được bảo vệ.

Ví dụ điển hình chính là việc Hong Kong là một trong số ít nơi trên lãnh thổ Trung cộng có thể tưởng niệm cuộc đàn áp Quảng trường Thiên An Môn năm 1989.

2. Nhưng mọi thứ đang thay đổi

Hong Kong vẫn được hưởng các quyền tự do vốn không tồn tại ở Trung cộng đại lục nhưng giới chỉ trích cho rằng các quyền này đang bị suy giảm.

Các nhóm đấu tranh đã cáo buộc Trung cộng can thiệp sâu vào Hong Kong, như các phán quyết pháp lý loại bỏ các nhà lập pháp ủng hộ dân chủ. Họ cũng lo ngại về sự mất tích 5 nhân viên nhà xuất bản sách Hong Kong và một nhà tài phiệt bị giam giữ ở Trung cộng.

Một vấn đề khác là quá trình cải cách dân chủ.

Carrie Lam đứng cùng Chủ tịch Trung cộng Tập Cận Bình trong lễ nhậm chức lãnh đạo Hong Kong của bà hồi 2017

Nhà lãnh đạo của Hong Kong, Carrie Lam, được bầu ra bởi một ủy ban bầu cử gồm 1.200 thành viên, hầu hết đều thân Bắc Kinh. Trong khi đó chỉ có 6% tổng số cử tri có quyền bầu các ủy viên này.

Theo Bản Hiến pháp của Hong Kong, Bộ Luật cơ bản, Hong Kong nên bầu lãnh đạo của mình theo một cách dân chủ hơn, nhưng có nhiều tranh cãi về việc thực hiện điều này.

Chính phủ Trung cộng cho biết vào năm 2014 sẽ cho phép cử tri bầu chọn các nhà lãnh đạo từ một danh sách đã được ủy ban-thân-Bắc Kinh phê chuẩn, nhưng giới phê bình gọi đây là "nền dân chủ giả tạo" và nó đã không được thông qua tại Hội đồng lập pháp của Hồng Kông.

28 năm nữa là đến 2047, thời điểm Luật cơ bản sẽ hết hạn nhưng những gì sẽ xảy ra với quyền tự trị của Hong Kong vẫn chưa rõ ràng.

3. Hầu hết người Hong Kong không xem mình là người TC

Trong khi hầu hết người Hong Kong là người gốc Hoa, và mặc dù Hồng Kông là một phần của Trung cộng, phần lớn người dân ở đây không nhận mình là người Trung cộng.

Các khảo sát từ Đại học Hong Kong cho thấy hầu hết mọi người tự nhận mình là "người Hong Kong" và chỉ có 15% tự nhận là "người Trung cộng".

Sự khác biệt thậm chí còn lớn hơn trong giới trẻ. Trong một cuộc khảo sát năm 2017 cho thấy chỉ có 3% người trong độ tuổi 18-29 tự nhận mình là người Trung cộng.

Một người phụ nữ Hong Kong vẫy lá cờ Anh Quốc

Người Hong Kong nêu rõ sự khác biệt về pháp lý, xã hội và văn hóa và thực tế Hong Kong là một thuộc địa riêng biệt trong 150 năm là lý do tại sao họ không đồng nhất với đồng bào của họ ở Trung cộng đại lục.

Tuy nhiên, tinh thần chống Trung cộng ở Hong Kong cũng tăng trong những năm gần đây, khi nhiều người phàn nàn về những vị khách du lịch đến từ đại lục vô cùng thô lỗ, coi thường các quy tắc địa phương hoặc làm gia tăng chi phí sinh hoạt.

Một số nhà hoạt động trẻ thậm chí đã kêu gọi Hong Kong độc lập khỏi Trung cộng, một điều rất đáng báo động đối với chính quyền Bắc Kinh.

Người biểu tình cảm thấy dự luật dẫn độ, nếu được thông qua, sẽ đưa lãnh thổ này đến gần hơn dưới sự kiểm soát của Trung cộng.

"Hồng Kông sẽ trở thành một thành phố khác của Trung cộng nếu dự luật này được thông qua", một người biểu tình, Mike, 18 tuổi nói.

4. Người Hong Kong biết cách biểu tình

Cuộc biểu tình hôm 2014 kéo dài nhiều tuần

Vào tháng 12/2014, khi cảnh sát tháo dỡ những gì còn sót lại tại một địa điểm biểu tình ủng hộ dân chủ ở trung tâm Hong Kong, những người biểu tình đã hô vang: "Chúng tôi sẽ trở lại."

Thực tế việc các cuộc biểu tình trở lại không quá đáng ngạc nhiên. Hong Kong có một lịch sử về sự bất đồng chính kiến kéo dài nhiều năm qua.

Năm 1966, các cuộc biểu tình nổ ra sau khi Công ty Star Ferry quyết định tăng giá vé. Các cuộc biểu tình leo thang thành bạo loạn buộc chính quyền phải ra lệnh giới nghiêm và điều động hàng ngàn binh sĩ đã xuống đường.

Các cuộc biểu tình lại tiếp diễn từ năm 1997, nhưng những cuộc biểu tình lớn nhất thường có xu hướng chính trị và đưa người biểu tình vào cuộc xung đột với Trung cộng đại lục.

Trong khi người Hong Kong có một mức độ tự chủ nhất định, họ có ít tự do trong các cuộc thăm dò, có nghĩa là các cuộc biểu tình là một trong số ít cách họ có thể đưa ra quan điểm của mình.

Có nhiều cuộc biểu tình lớn vào năm 2003 (lên tới 500.000 người xuống đường và dẫn đến một dự luật an ninh gây tranh cãi bị hủy bỏ) và các cuộc tuần hành hàng năm cho quyền bầu cử phổ quát cũng như việc tưởng niệm cuộc đàn áp ở Quảng trường Thiên An Môn, cho thấy bề dày lịch sử biểu tình của Hong Kong.

Các cuộc biểu tình năm 2014 đã diễn ra trong vài tuần và khi đó người Hong Kong yêu cầu được quyền bầu lãnh đạo của chính họ. Nhưng phong trào Dù vàng đã bị xẹp xuống mà không có bất kỳ sự nhượng bộ nào từ Bắc Kinh.

Helier Cheung & Roland Hughes