BM: Tại sao Tập Cận Bình lại thanh trừng Jack Ma?

Jack Ma hiện là người giàu thứ tư Trung cộng và là cựu giám đốc điều hành của tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ Alibaba. Ông đã chỉ trích các chính sách về hệ thống tài chính của Trung cộng tại hội nghị Bund Summit vào tháng 10/2020. Kể từ đó, các doanh nghiệp của ông đã trở thành mục tiêu của Tập Cận Bình.

Lúc đầu, kế hoạch niêm yết cho Ant Group, một công ty con của Alibaba, đã bị dừng lại vào ngày 03/11/2020.

Hôm 10/04 năm nay, tập đoàn Alibaba đã bị phạt 2.8 tỷ USD với lý do đã vi phạm luật chống độc quyền và trường đại học kinh doanh tinh hoa Hupan của Jack Ma buộc phải tạm dừng tuyển sinh.

Tôi không nghĩ là Jack Ma đã hết rắc rối.

Nhưng tại sao Tập Cận Bình lại thanh trừng Jack Ma? Theo tôi, có năm lý do chính: Quyền lực của ông Tập là không thể động vào.

Hôm 24/10/2020, trong diễn văn khai mạc, Phó Chủ tịch Trung cộng Vương Kỳ Sơn đã nói tại Hội nghị Thượng đỉnh Bund Summit rằng điểm mấu chốt là không nên liều lĩnh làm những việc có nguy cơ đem lại những rủi ro tài chính mang tính hệ thống.

Thế nhưng, với tư cách là một diễn giả chính, ông Ma đã trả lời, “rủi ro mang tính hệ thống không tồn tại ở Trung cộng” bởi “không có một hệ thống tài chính ở Trung cộng và trên thực tế, Trung cộng có nguy cơ thiếu một hệ thống tài chính.”

Những bình luận sắc bén của ông Ma thực sự là một thách thức vô cùng công khai đối với ông Tập Cận Bình, bởi vì ông Vương đang diễn thuyết thay mặt cho ông Tập Cận Bình.

Vào tháng 05/2018, trong một cuộc gặp với các doanh nhân Hoa Kỳ ở Bắc Kinh, ông Vương Kỳ Sơn đã nói rằng công việc của ông với tư cách là phó chủ tịch nước là làm những gì mà ông Tập Cận Bình yêu cầu.

Sự bùng phát của virus Trung cộng, thường được gọi là virus corona chủng mới, và đợt đại dịch sau đó là mối đe dọa lớn nhất đối với chế độ độc tài của ông Tập. Những tiếng nói chống lại ông ta ngày càng lớn ở cả trong và ngoài nước. Chống đối về chính trị là một vấn đề lớn mà ông Tập sẽ không bao giờ có thể dung thứ.

Ông Tập lo lắng về việc tái diễn một cuộc đảo chính tài chính

Điểm mấu chốt của một cuộc đảo chính tài chính là chính trị. Điều này liên quan đến việc chiếm lấy quyền hành tối cao của Trung cộng.

Vào thời điểm then chốt khi ông Tập Cận Bình và cựu độc tài Giang Trạch Dân giao tranh trong cuộc đấu đá quyền lực hồi tháng 06/2015, Trung cộng đã nếm trải sự sụp đổ lớn của thị trường chứng khoán và hàng nghìn tỷ USD đã được chuyển ra nước ngoài. Một số người gọi đây là một cuộc đảo chính tài chính chống lại ông Tập.

Kể từ đó, ông Tập đã thanh trừng các quan chức cao cấp và đặc vụ của phe Giang Trạch Dân trong lĩnh vực tài chính. Ngoài việc điều tra một nhóm các quan chức tài chính cao cấp từ Ngân hàng Nhân dân Trung cộng, Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung cộng, Ủy ban Điều tiết Ngân hàng và Ủy ban Điều tiết Bảo hiểm Trung cộng, những kẻ tài phiệt tài chính bị ông Tập bắt bao gồm: Diệp Giản Minh, chủ tịch Tập đoàn Hoa Tín; Lại Tiểu Dân, chủ tịch tập đoàn Hoa Dung; Hồ Hoài Bang, Chủ tịch Ngân hàng Phát triển Trung cộng; Ngô Tiểu Huy, Chủ tịch Tập đoàn Anbang; và Tiêu Kiến Hoa, nhà sáng lập Tomorrow Group.

Nếu Ant Group của Jack Ma được niêm yết thành công ở cả Thượng Hải và Hồng Kông vào ngày 05/11/2020, ông có thể trở thành gã khổng lồ tài chính lớn nhất Trung cộng và vượt qua người sáng lập Tomorrow Group là ông Tiêu Kiến Hoa.

Trước khi Ant Group chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, các nhà đầu tư cá nhân ở Thượng Hải và Hồng Kông đã đặt trước số tiền mua cao kỷ lục 3.000 tỷ USD. IPO của Ant đã định giá công ty này ở mức 313 tỷ USD, là đợt IPO lớn nhất mọi thời đại.

Ai đứng sau Ant Group? Qua điều tra kỹ lưỡng, hầu hết trong số họ đến từ đối thủ chính trị số một của Tập Cận Bình, phe của cựu độc tài Trung cộng Giang Trạch Dân.

Ant Group lần đầu tiên được thành lập với sự hỗ trợ của một nhân vật thế lực trong phe Giang là Hoàng Kỳ Phàm (Huang Qifan), thị trưởng Trùng Khánh lúc bấy giờ.

Hôm 16/02, tờ Wall Street Journal đã công bố một báo cáo điều tra nói rằng tác giả đã phỏng vấn hơn 12 quan chức và các cố vấn của Trung cộng. Báo cáo này cho biết: “Đằng sau tầng tầng lớp lớp những phương thức đầu tư mờ ám như sở hữu cổ phần trong công ty này là một nhóm gồm những nhân vật quyền lực kết nối chặt chẽ với nhau, bao gồm cả một số người có mối liên hệ với các gia tộc chính trị cho thấy một thách thức tiềm tàng đối với Chủ tịch Tập và giới nội bộ của ông ta.” Họ được biết đến như những “nhà đầu tư chiến lược” bí mật của Ant Group, chẳng hạn như cháu trai của Giang Trạch Dân, Giang Chí Thành (Alvin Jiang), và Lý Bá Thản (Li Botan), con rể của Giả Khánh Lâm (Jia Qinglin), cựu ủy viên Thường vụ bộ chính trị đồng thời là bạn thân của Giang Trạch Dân.

Tập đoàn Alibaba của ông Ma cũng có mối liên hệ sâu rộng với phe của Giang. New York Times tiết lộ trong báo cáo của mình vào ngày 20/07/2014 rằng các cổ đông của Alibaba bao gồm các thái tử Đảng là Giang Chí Thành, Trần Nguyên, Hạ Cẩm Lôi và Lưu Nhạc Phi. Lưu Nhạc Phi là con trai của Lưu Vân Sơn và Hạ Cẩm Lôi là con trai của Hạ Quốc Cường, cả hai đều từng là ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị và là các quan chức đứng đầu của phe Giang. Cha của Trần Nguyên là Trần Vân cũng từng là cán bộ kỳ cựu quan trọng nhất của Trung cộng, người đã đề bạt Giang Trạch Dân lên vị trí lãnh đạo Trung cộng.

Trước khi Ant Group sẵn sàng niêm yết, Jack Ma đã công khai phản đối ông Tập tại hội nghị Bund Summit ở Thượng Hải. Nếu Ant Group chào bán cổ phiếu ra thị trường thành công và thiết lập đế chế tài chính thống trị của mình, liệu nó có lặp lại cuộc đảo chính tài chính năm 2015 với sự hỗ trợ của phe Giang không? Tôi tin rằng đây cũng là một trong những mối quan tâm lớn nhất của ông Tập.

Tập Cận Bình phải ngăn ngừa những rủi ro tài chính

Rủi ro ở đây chủ yếu đề cập đến các vấn đề xã hội liên quan đến nền kinh tế.

Ông Vương Kỳ Sơn đã diễn thuyết trong Hội nghị Thượng đỉnh Bund Summit: “Ngành tài chính của Trung cộng không được đi theo con đường quanh co là đầu cơ và cờ bạc, con đường tự luân chuyển sai lầm của bong bóng tài chính hoặc lừa đảo theo mô hình Ponzi.” Đây là một lời cảnh báo mạnh mẽ đối với tình trạng hỗn loạn tài chính trong xã hội cộng sản.

Trung cộng có thị trường cho vay ngang hàng (P2P) lớn nhất. Trong Danh sách Pháp nhân Không đáng tin cậy năm 2018 do Hội đồng Nhà nước của chế độ này ban hành, thị trường tài chính của Trung cộng đã phải đối mặt với cuộc khủng hoảng với 1,282 nền tảng P2P “có vấn đề.” Cũng được nêu trong báo cáo là 472 công ty có liên quan đến gian lận tài chính trị giá hơn 15.4 triệu USD, và 30 công ty liên quan đến gian lận tài chính trị giá từ 77 triệu USD trở lên.

Những thất bại lớn của hệ thống tài chính đã khiến Trung cộng đại lục tràn ngập những cuộc biểu tình trong tuyệt vọng để yêu cầu chính phủ hỗ trợ.

Là một nhân vật quan trọng trong nền kinh tế kỹ thuật số của Trung cộng, tập đoàn Alibaba của Jack Ma và Ant Group có ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng trăm triệu người Trung cộng thông qua mua sắm, tiền gửi, đầu tư, cho vay, v.v.

Nhà phân tích kinh tế Hoàng Sĩ Thông (Huang Shicong) từng phân tích rằng hai công ty thẻ tín dụng ảo trực thuộc Ant Group là Huabei và nhà cung cấp cho vay Jiebei chỉ có 463 triệu USD vốn nhưng khoản vay ngân hàng của họ lên tới 463 tỷ USD. Tỷ lệ đòn bẩy quá cao. Ông Hoàng đặt câu hỏi: “Với nhiều tiền như vậy, có bao nhiêu là nợ xấu? Chỉ cần tỷ lệ nợ xấu là 3-4% thì hoàn toàn không có khả năng chi trả rồi.”

Tác động của những công ty Internet khổng lồ

Tôi chắc chắn rằng ông Tập nhận thức được tác động nghiêm trọng của việc những công ty internet khổng lồ như Twitter và Facebook đã chặn các bài diễn văn của tổng thống Donald Trump trong cuộc bầu cử năm 2020.

Tất nhiên, điều này gần như không thể xảy ra ở Trung cộng dưới chế độ độc tài, nhưng ông Tập có những lo ngại.

Công ty thương mại điện tử khổng lồ của Jack Ma cũng đầu tư vào ngành truyền thông. Theo một báo cáo trên cổng thông tin Trung cộng sina.com, Alibaba sở hữu khoảng 30% cổ phần của Weibo, trị giá 3.5 tỷ USD. Weibo là một nền tảng truyền thông xã hội giống Twitter, định hướng khá nhiều đến dư luận ở Trung cộng. Alibaba có khoảng 6.7% cổ phần tại Station B trị giá 2.6 tỷ USD. Station B là nền tảng video phổ biến nhất dành cho thanh thiếu niên Trung cộng và giới trẻ văn phòng. Alibaba cũng sở hữu khoảng 5.3% cổ phần của Focus Media trị giá 1.2 tỷ USD. Focus Media là mạng lưới quảng cáo ngoài trời lớn nhất ở Trung cộng và có lẽ là lớn nhất trên thế giới. Màn hình LCD của họ cho phép 300 triệu người trên khắp đất nước này xem một video cùng lúc.

Năm 2015, Alibaba mua lại South China Morning Post (SCMP), tờ báo Anh ngữ lớn nhất ở Hồng Kông với giá 266 triệu USD. Vào ngày 04/12/2015, nhà nghiên cứu chính sách Trung cộng Trình Tiểu Nông (Cheng Xiaonong) cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Đài tiếng nói Hoa Kỳ rằng mặc dù Jack Ma là nhà đầu tư mua tờ South China Morning Post, Tăng Khánh Hồng (Zeng Qinghong), cựu thành viên Ủy ban Thường vụ Bộ chính trị, là người lãnh đạo thực tế trong việc quản lý và kiểm soát tờ báo này. Ông Tăng là lãnh đạo đầu tiên của Nhóm Lãnh đạo Trung ương về Các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao. Ông ta cũng là nhân vật số hai trong phe của Giang.

Các hãng thông tấn khác của Alibaba còn có Wujie News, China Business Network và Huxiu.com. Vào đêm ngày 04/03/2016, một bức thư ngỏ yêu cầu Tập Cận Bình từ chức đã xuất hiện trên trang web Wujie News.

Ông Tập sắp cạn vốn

Trung cộng trên danh nghĩa là nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới. Nhưng trên thực tế nước này đang gặp khủng hoảng trầm trọng.

Theo một phân tích từ cộng tác viên của Epoch Times, Trình Tiểu Nông, “Thật khó hiểu hoặc khó tin rằng với 3 nghìn tỷ USD dự trữ ngoại hối trên danh nghĩa, Trung cộng thực sự có rất ít tiền mặt dự trữ.” Sau khi trừ đi các khoản nợ bằng đồng nội tệ, vốn đầu tư nước ngoài chảy ra khỏi Trung cộng, các khoản nợ với Hoa Kỳ và các khoản đầu tư ra nước ngoài thì dự trữ tiền mặt của chế độ này gần như cạn kiệt.

Theo thông lệ thì điều gì diễn ra khi Trung cộng hết tiền mặt? Chế độ này đã và đang làm mọi cách để thu gom tài sản của các doanh nghiệp tư nhân.

Hôm 15/04, trong một buổi điều trần về “Đánh giá Tham vọng Kinh tế, Kế hoạch và Thước đo Thành công của Trung cộng,” ông Miles Yu, thành viên cao cấp tại Viện Hudson, cho biết, “Chỉ tính riêng trong 15 năm qua, có ít nhất 27 tỷ phú Trung cộng đã bị bắt với các cáo buộc từ kỳ quái đến vô lý. Ở Hoa Kỳ, chúng tôi tôn vinh những người lọt vào danh sách tỷ phú của Forbes. Ở Trung cộng, việc lọt vào danh sách những người giàu của viện nghiên cứu Hurun có thể giống như được thêm vào danh sách trừng phạt.”

Tại sao Trung cộng lại thanh trừng những người này? Một lý do quan trọng là để thu thập của cải trong tay họ.

Lấy tháng 11/2020 làm ví dụ. Vào ngày 11/11, doanh nhân đến từ tỉnh Hà Bắc Tôn Đại Võ (Sun Dawu) đã bị bắt và tập đoàn nông nghiệp và chăn nuôi Dawu của ông ta đã bị điều tra; vào ngày 17/11/2020, doanh nhân giàu nhất Nam Kinh Dương Tông Nghĩa (Yang Zongyi), đã bị tạm giữ hình sự và chính quyền Trung cộng đã nắm quyền kiểm soát tập đoàn Fuzhong của ông này; vào ngày 20/11/2020, doanh nhân Lý Hoài Thanh (Li Huaiqing) của Trùng Khánh đã bị kết án 20 năm tù và tất cả tài sản của ông ta đã bị phong tỏa.

Những gì Jack Ma đang phải nếm trải hẳn nhiên cũng là vì tiền của ông ta.

Jack Ma biết câu chuyện của mình sẽ kết thúc như thế nào. Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Esquire vào tháng 01/2013, một phóng viên đã hỏi ông Ma: “Ông đã đưa ra nhiều tuyên bố có vẻ rất bi quan vào năm 2011. Mọi người luôn thấy ông là một người rất lạc quan và truyền cảm hứng cho người khác. Tại sao vậy? ông nói đó là một thời điểm tồi tệ, và ông nói hầu như không có doanh nhân Trung cộng nào chết một cách tự nhiên cả. Ông đã trở nên bi quan rồi ư?”

Ông Ma phủ nhận đã nói điều đó, ông ta giải thích rằng những gì ông thực sự nói là “Thực sự các doanh nhân Trung cộng không có kết cục tốt đẹp.”

“Tôi, Jack Ma, đã biết kết cục của chính mình rồi, vì vậy tôi rất lạc quan về điều này. Dù sao thì tôi vẫn sẽ tiếp tục vì dù tốt hay xấu thì kết cục sẽ như vậy rồi,” ông Ma nói.

Tại sao?

Bởi vì ở Trung cộng ngày nay không có kinh tế thị trường. Đúng hơn, đó là một thị trường do Trung cộng thống trị. Các doanh nhân tư nhân dựa vào các phe phái khác nhau trong hệ thống phân cấp của Trung cộng để thành lập vương quốc của họ. Trở thành vật hy sinh trong cuộc đấu đá quyền lực chỉ còn là vấn đề thời gian.

Tác giả Vương Hữu Quần (Wang Youqun) có bằng Tiến sĩ Luật từ Đại học Nhân dân Trung cộng. Ông từng là phụ tá và là người chấp bút cho ông Úy Kiện Hành (1931–2015), ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Trung cộng từ năm 1997-2002.

Wang Youqun _ Thiện Lan