BM: Sản xuất tại Trung cộng năm 2025

Ngay từ những ngày đầu cầm quyền, ông Tập Cận Bình đã rao giảng về sự cần thiết của Trung cộng trong việc chấm dứt sự thống trị thế giới của Hoa Kỳ, tạo ra nền độc lập Trung cộng và viết lại trật tự xã hội toàn cầu.

Trung cộng đặt tên cho các kế hoạch và sáng kiến khác nhau mà họ hy vọng sẽ đạt đến đỉnh cao trong sự thống trị toàn cầu của mình, bao gồm “Sản xuất tại Trung cộng 2025” (MIC 25), “Sáng kiến Vành đai và Con đường” (BRI), “thịnh vượng chung”, “tuần hoàn kép” và một loạt các sáng kiến khác. Gần đây, ông Tập đẩy mạnh hơn luận điệu dân tộc chủ nghĩa, nhưng có vẻ như MIC 25 và BRI đã trở thành nạn nhân của chính sách không khoan nhượng COVID-19 của Trung cộng và cuộc đàn áp của ông Tập đối với mọi lĩnh vực.

Giờ đây, ông Tập đang quảng bá một phiên bản “tăng cường” của những câu chuyện về sự độc lập và chinh phục toàn cầu trước đó của ông, nhưng dường như ông tin rằng Trung cộng sẽ đạt được sự thống trị thế giới bằng cách đàn áp trong nội bộ, thay vì mở rộng ra ngoại quốc.

Khi MIC 2025 được công bố vào tháng 05/2015, mục tiêu là đầu tư mạnh vào phát triển công nghệ trong nước để Trung cộng chấm dứt sự phụ thuộc vào công nghệ ngoại quốc, đưa Trung cộng thành cường quốc toàn cầu về công nghiệp công nghệ cao. Bằng cách này, Trung cộng hy vọng rằng các công ty Trung cộng sẽ có thể cạnh tranh trên toàn cầu, nâng vị trí của Trung cộng trong chuỗi giá trị từ sản xuất thấp cấp sang đổi mới cao cấp. Vì mỗi mục tiêu được nêu tên này là một phần của chiến lược lớn hơn của chính phủ, MIC 2025 là một thành phần quan trọng đối với mục tiêu của ông Tập về việc Trung cộng trở thành một quốc gia công nghiệp hoàn toàn vào năm 2035.

Một màn hình hiển thị tin tức về nhà lãnh đạo Trung cộng Tập Cận Bình đang diễn thuyết trong hội nghị thượng đỉnh Trung cộng và các Đảng chính trị thế giới, khi mọi người đi dạo bên ngoài một trung tâm mua sắm ở Bắc Kinh hôm 07/07/2021.

Trung cộng đã lên kế hoạch cải thiện các lĩnh vực tài chính, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và sản xuất của Trung cộng, tạo ra sự đổi mới của Trung cộng và cải thiện sản xuất cả các thành phần [linh kiện] thiết yếu và các sản phẩm hoàn thiện. Các lĩnh vực như học máy, rất khó để sao chép về kỹ thuật, là trọng tâm đặc biệt của các chương trình này.

Các lĩnh vực khác cần được nhấn mạnh bao gồm mạng cảm biến không dây, in 3D, thương mại điện tử công nghiệp, điện toán đám mây và dữ liệu lớn. Các ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước và các tổ chức tài chính cung cấp tài chính cho các công ty thực hiện nghiên cứu, đặc biệt là trong lĩnh vực chất bán dẫn. Mục tiêu cụ thể là đưa Trung cộng từ mức tự cung cấp chất bán dẫn 16% hiện nay lên mức mục tiêu là 70%.

Một người đàn ông đang tham quan Hội nghị Bán dẫn Thế giới 2020 ở Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, ở phía đông Trung cộng hôm 26/08/2020.

Hỗ trợ tài chính từ Bắc Kinh bao gồm trợ cấp, ưu đãi thuế, trợ cấp nghiên cứu, cho vay lãi suất thấp và trái phiếu. Tài trợ của nhà nước và các kế hoạch của nhà nước đã dẫn đến sự ưu ái cho các thực thể thuộc sở hữu nhà nước và do nhà nước kiểm soát, cũng như các công ty thân cận với chế độ này. Điều này đã bắt đầu tạo ra một khoảng cách giữa khu vực công và khu vực tư nhân, ngày càng trầm trọng hơn trong những năm qua.

Các chuyên gia bên ngoài Trung cộng tin rằng, ngay cả trước nền kinh tế đại dịch và các cuộc đàn áp gần đây của ông Tập, MIC 2025 sẽ không thành công. Về căn bản, mục tiêu của Trung cộng là bơm tiền vào nghiên cứu và phát triển để đạt được trình độ phát triển tương đương của Hoa Kỳ, Đức và Nhật Bản. Điều đó sẽ rất tốn kém, và cuối cùng, sẽ chỉ san bằng sân chơi, không hoàn toàn mang lại lợi thế cho Trung cộng. Tiếp theo, Hoa Kỳ, Đức và Nhật Bản không chỉ có công nghệ tiên tiến mà còn có khả năng tiếp cận sản xuất ở Ấn Độ, nơi mà chi phí lao động chỉ bằng một nửa so với ở Trung cộng. Ngược lại, mục tiêu của Bắc Kinh là phát triển công nghệ và sau đó sản xuất ở Trung cộng. Vì vậy, có vẻ như Trung cộng vẫn sẽ không có lợi thế.

Bây giờ, có vẻ như MIC 2025 và một số chương trình trước đó đã bị bỏ rơi hoàn toàn. Trước đây, ông Tập đã bơm tiền vào nghiên cứu công nghệ; bây giờ, ông ấy đang yêu cầu những đại công ty công nghệ cho đi một phần lớn lợi nhuận của họ.

Ví dụ, theo kế hoạch “thịnh vượng chung” mới, Alibaba đã cam kết đầu tư 15.5 tỷ USD vào phát triển kinh tế và xã hội. Tương tự, Tencent cũng cam kết 100 tỷ USD cho các sáng kiến xã hội khác nhau, cũng như Pinduoduo, Meituan và Xiaomi.

Điện thoại thông minh mới Mi MIX3 5G của công ty điện tử Trung cộng Xiaomi được trưng bày tại Mobile World Congress ở Barcelona, vào ngày 24/02/2019.

Thay đổi từ việc thúc đẩy và khuyến khích các công ty công nghệ khu vực tư nhân nuôi dưỡng và phát triển công nghệ trong nước, ông Tập đang bắt đầu đàn áp các công ty như Alibaba, Tencent, Meituan và Didi. Việc hủy phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của Ant Group vào phút chót là một trong những ví dụ lớn nhất về cuộc đàn áp của Trung cộng đối với đại công ty công nghệ. Ông Tập đang điều chỉnh hành vi của những người khổng lồ công nghệ, đồng thời yêu cầu họ phải chia sẻ tiền bạc. Đây dường như không phải là chiến lược tốt nhất để phát triển công nghệ và đổi mới trong nước. Không có gì khó hiểu khi thị trường đang phản ứng tiêu cực với Chỉ số chứng khoán Công nghệ Hang Seng với mức giảm 40% kể từ tháng Hai.

Đặc biệt, công cuộc tìm kiếm chất bán dẫn của ông Tập đã hoàn toàn đi chệch hướng. Khoảng 9 dặm bên ngoài thủ phủ Tế Nam của tỉnh Sơn Đông, một nhà máy bán dẫn do Quanxin Integrated Circuit Manufacturing xây dựng bằng tiền tài trợ của chính phủ. Một năm sau đó, nhà máy vẫn chưa hoàn thành, việc xây dựng tạm dừng, và công ty hết tiền. Những nhân tài chất lượng cao mà Quanxin tuyển dụng đều đang từ bỏ con tàu sau khi công ty không thể trả lương.

Một công ty khác, Hongxin ở Vũ Hán, cũng lấy tiền ban đầu của chính phủ nhưng cuối cùng không sản xuất được gì. Công nghệ bán dẫn Tacoma Nam Kinh ở Giang Tô và Công nghệ bán dẫn Kuntong ở tỉnh Thiểm Tây là những ví dụ khác về quan hệ đối tác công-tư hết tiền và phá sản trước khi sản xuất ra sản phẩm cuối cùng. Pin mặt trời và xe hơi điện là những lĩnh vực khác mà các công ty đã lấy tiền của chính phủ, nhưng tuyên bố phá sản trước khi hoàn thành dự án của họ.

Với việc thiếu sự hỗ trợ và tài trợ của chính phủ, dường như các công ty công nghệ Trung cộng không thể giúp Trung cộng thực hiện các mục tiêu của MIC 2025 hoặc mục tiêu trở thành một quốc gia công nghiệp hóa hoàn toàn vào năm 2035. Trong khi đó, việc đàn áp các công ty công nghệ, khăng khăng duy trì các chi bộ Đảng và Đảng viên trong ban điều hành của họ, và họ phân phối lại tài sản của mình theo các sắc lệnh của chính phủ, tất cả đều có vẻ như là các chính sách khiến họ không đạt được mục tiêu phát triển công nghệ của Trung cộng.

Một số chuyên gia tin rằng cùng với sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ, các công ty công nghệ cao này sẽ trở thành một dạng các doanh nghiệp nửa-quốc-doanh, hoạt động hướng tới “sự thịnh vượng chung” và “lợi ích lớn hơn” thay vì hướng tới sự độc lập về công nghệ.

Tiến sĩ Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại Á Châu. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng MBA Trung cộng của Đại học Giao thông Thượng Hải. Tiến sĩ Antonio làm giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung cộng, viết cho nhiều hãng truyền thông quốc tế. Một số cuốn sách về Trung cộng của ông bao gồm “Vượt ra ngoài vành đai và con đường: Sự mở rộng kinh tế toàn cầu của Trung cộng” và “Khóa học ngắn hạn về kinh tế Trung cộng.”

Antonio Graceffo _ Lưu Đức