BM: Thảm sát Myanmar: 'Tôi nín thở giả chết để sống sót'

Một buổi sáng thứ Hai tươi sáng vào đầu tháng Sáu, lẽ ra đấy là một ngày vui đối với Hnin Si. Hôm ấy là ngày cô lên xe hoa tại làng Mataw thuộc vùng Sagaing ở miền tây bắc Myanmar.

Cô kể lúc bấy giờ có khoảng 100 người thân, bà con, bạn bè đang ăn mừng thì một chiếc máy bay hạ xuống và dội bom, sát hại 33 người, trong đó có phụ nữ và trẻ em.

“Sau lễ cầu phúc trên lầu, cả nhà xuống phía dưới chụp ảnh gia đình. Gia đình chúng tôi đang đứng trước cổng hoa cưới, gần đó có một nhóm người khác nữa thì một quả bom đã được thả ở giữa hai nhóm,” Hnin Si thuật lại.

Cô cho biết thêm, một quả bom khác được thả xuống trước ngôi nhà nơi chú rể đang ở. Các nhân chứng cho biết sau đó, nhóm lính trung thành với các nhà lãnh đạo quân sự Myanmar bắt đầu pháo kích từ bờ đối diện của một con sông lân cận, trong lúc người dân đang cố gắng vác theo xác những người đã chết và cứu lấy những người bị thương.

Cùng với các vùng Mandalay và Magway, Sagaing nằm trong khu vực trung tâm của Myanmar, được gọi là “vùng khô", là khu vực yên bình cho đến khi nổ ra cuộc đảo chính quân sự năm 2021 lật đổ chính phủ dân cử của Aung Sang Suu Kyi.

Ba năm sau, đây là thành trì của các nhóm đối lập vũ trang được gọi là Lực lượng Phòng vệ Nhân dân (PDF). Quân chính quyền đã bị kéo căng trong những cuộc chiến chống lại các đội quân sắc tộc nổi dậy ở khu vực biên giới Myanmar. Từ đó, quân chính quyền thường xuyên tấn công vào vùng khô, nhắm vào những thường dân được cho là ủng hộ PDF.

Những hình ảnh trên mạng xã hội về vụ ném bom tại đám cưới cho thấy nhiều thi thể được phủ bạt, cây cối gãy đổ và nhà cửa bị tàn phá.

Đôi vợ chồng son được hai cây dừa che chắn trong vụ nổ. Hnin Si vẫn bất tỉnh khi bị mảnh vụn của quả bom bay trúng đầu và tới sáng hôm sau mới tỉnh dậy.

“Tôi chỉ biết chuyện gì đã xảy ra qua lời kể của mọi người,” cô nói.

Quân đội Myanmar không đưa ra bình luận nào về vụ tấn công, mặc dù người phát ngôn của họ, tướng Zaw Min Tun, nói rằng tin báo từ những người ủng hộ chính quyền nói rằng PDF đang tổ chức một cuộc họp trong vỏ bọc một đám cưới tại ngôi làng này.

Các kênh Telegram được quân đội hậu thuẫn cho biết ngôi làng bị tấn công vì hai thành viên của PDF sắp kết hôn. Hnin Si cho biết chồng cô chỉ là dân thường và dù bản thân cô trước đây là thành viên của PDF nhưng hiện tại cô đang làm việc cho Tổ chức Hành chính Nhân dân, một phần trong hệ thống chính quyền song song quản lý những khu vực do PDF nắm giữ.

Hnin Si không phải là tên thật của cô mà là bí danh cách mạng mà cô dùng sau cuộc đảo chính.

Cô nghi rằng cuộc không kích là do sự thúc giục của một người làm tay trong cho chính quyền ở làng cô.

Hnin Si nói: “Có thể có những người mang ác cảm với tôi. Ngay từ đầu, tôi đã luôn luôn tham gia cách mạng.”

Nyan Lynn Thit Analytica (NLTA) là một tổ chức nghiên cứu được các sinh viên và nhà hoạt động thành lập nhằm thúc đẩy một xã hội hòa bình và an toàn. Tổ chức này cho biết số lượng các cuộc không kích do chính quyền tiến hành đã tăng đều đặn trong ba năm kể từ cuộc đảo chính quân sự.

NLTA nói rằng trong số 819 vụ trong bốn tháng đầu năm 2024, 119 vụ được thực hiện ở Sagaing, nhiều hơn bất kỳ khu vực nào ngoại trừ Rakhine.

Tổ chức này tính toán, có hơn 100 trường học và gần 200 tòa nhà tôn giáo đã bị phá hủy trong các cuộc không kích kể từ cuộc đảo chính.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), một tổ chức tư vấn, chiến thuật của chính quyền ở vùng khô đã thay đổi vào năm 2023. Theo IISS, khi có thêm nhiều binh lính được điều động trong khu vực thì, sau các cuộc tấn công của PDF, làng mạc sẽ bị quân chính quyền đốt cháy bừa bãi, tiếp đó là các cuộc bố ráp nhằm trừng phạt với mục tiêu cụ thể. Điều này dẫn đến bạo lực leo thang và làm gia tăng điều mà báo cáo của IISS vào tháng 7 năm 2023 mô tả là “sự tàn bạo”.

Báo cáo chỉ ra rằng: “Trong một số trường hợp, binh lính đã đột kích vào các ngôi làng với danh sách có tên của các chiến binh PDF đã được xác định, hứa sẽ không đốt làng nếu người dân chỉ điểm.”

NLTA cho biết quân đội đã thực hiện 46 vụ thảm sát trong bốn tháng đầu năm 2024.

Nhưng PDF cũng đã thiêu rụi cả ngôi làng và tàn sát dân thường. Với việc nhiều ngôi làng ở vùng khô ủng hộ PDF hoặc đi theo chính quyền, sự phân cực ở những nơi đây bao trùm. Vào ngày 9/5, một số nhóm PDF đã thực hiện một cuộc tấn công chung vào làng Soneywa ở vùng Mandalay. Đây là nơi nằm dưới sự kiểm soát của lực lượng dân quân thân chính quyền quân sự có tên là Pyu Saw Htee. Ba mươi mốt thường dân đã thiệt mạng.

Hai ngày sau, binh lính của chính quyền đáp trả bằng một vụ thảm sát ở làng Let Htoke Taw, vùng Sagaing.

Yan Naing (không phải tên thật) thức dậy vào buổi bình minh do tiếng súng và tiếng nổ của pháo hạng nặng.

“Tôi vội nổ máy xe và bỏ chạy nhưng sau đó tôi nhìn thấy quân đội từ hai bên làng tiến tới,” người đàn ông 30 tuổi nói.

Anh quyết định chạy đến tu viện của làng, nơi mà hầu hết người dân các làng khác tìm đến ẩn náu.

Khi hai đội quân đến tu viện, Yan Naing nói rằng họ ra lệnh cho tất cả đàn ông bước ra, quỳ trong sân và cúi mặt xuống đất.

“Một vài người đàn ông trong số họ hét lên: ‘Chúng tôi sẽ giết tất cả các người’,” anh kể lại.

Quân đội Myanmar cáo buộc dân làng nuôi giấu các thành viên PDF và yêu cầu cả làng giao ra những người này.

Yan Naing cho biết một người đàn ông quỳ bên cạnh anh đã ngước lên nhìn đám lính.

Yan Naing nhớ lại: “Một trong những tên lính thấy và dùng ủng đạp, dùng báng súng đánh vào người đàn ông đó.”

Sau đó, một viên chỉ huy hạ lệnh nổ súng, Yan Naing nói.

“Họ bắt đầu bắn vào tất cả. Mọi người lần lượt gục xuống.”

Yan Naing nhào mình xuống đất và giả vờ như bị trúng đạn, anh bắt đầu cảm thấy những xác chết dần chất chồng lên thân thể mình.

Qua đôi mắt hé mở, anh nhìn thấy những người bị thương, gần như không còn sống, nằm bất lực trên mặt đất.

Anh nói: “Họ bắt đầu bắn thêm lần nữa để chắc rằng tất cả chúng tôi đều chết."

Yan Naing cho biết một người đàn ông bên cạnh đã bị bắn thêm phát nữa khi người này tiếp tục bò.

“Viên đạn xuyên qua đầu anh ấy và đâm vào ngực tôi. Lúc đó, tôi biết mình không được cử động. Tôi nín thở, vờ như mình đã chết. Tôi không dám mở mắt.”

Anh nói, chỉ khi nghe thấy tiếng bước chân của những người lính xa dần, anh mới bắt đầu thở nhẹ.

Vết thương ở ngực của Yan Naing rất nhẹ nhưng vụ việc đã khiến 32 thường dân thiệt mạng.

Người phát ngôn quân đội là Thiếu tướng Zaw Min Tun cho biết ông không có bình luận gì về lời kể của Yan Naing về những vụ việc như vậy. Nhưng ông nói thêm rằng PDF đã lớn tiếng nhận công lao khi thắng trận và khi thua thì đóng vai nạn nhân.

Yan Naing cho biết không ai dám quay trở lại làng sau vụ việc. Anh nói thêm, dù sao thì ngôi làng cũng chẳng còn lại gì vì nhiều ngôi nhà đã bị thiêu rụi. Một cái giếng mới xây cũng bị phá hủy.

“Những người vô tội bị sát hại, những bà mẹ mất con, những gia đình tan vỡ. Tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho bọn chúng. Thay mặt người dân của mình, tôi mong chúng phải trả giá.”

Burmese