BM: Sự kiện Hong Kong làm Đài Loan cảnh giác TC

Sinh viên Đài Loan cũng dùng biểu tượng cây dù và ruy băng vàng để ủng hộ Hong Kong

Cuộc biểu tình Chiếm giữ Trung Tâm Hong Kong có thể đã nguội bớt nhưng phong trào chống Trung Cộng ở Đài Loan lại dâng cao.

Trong khi quan hệ với Trung Cộng đã được cải thiện và gần đây được nhiều người hoan nghênh, những người khác lại lo lắng về ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh.

Quyết định từ chối quyền quyết định của Hong Kong đối với việc bầu ra lãnh đạo xác nhận nghi ngờ của Đài Loan rằng Trung Cộng sẽ không bao giờ để Đài Loan tự trị nếu hai bên thống nhất.

“Quan hệ đang xuống mức thấp. Không chỉ riêng vì Chiếm giữ Trung Tâm. Sau phong trào 18/03 [của Đài Loan], những ai đang nghi ngờ Bắc Kinh đã trở nên chính thống hơn,” theo ông Kou Chien-wen, giáo ngành khoa học chính trị ở trường Đại học Quốc gia Chengchi.

“Điều này dần được tích lũy trong vài năm qua. Thế nên rất nhiều thỏa thuận đã ký với Trung Cộng nhưng thu nhập của dân thường vẫn không được tăng – tất nhiên điều này do phân phối giàu nghèo không đầy đủ.”

Lo ngại Đài Loan sẽ trở thành một Hong Kong thứ hai đang ngày càng lớn, một phần do Chủ tịch Trung Cộng Tập Cận Bình có vẻ muốn hợp nhất vùng đảo này hơn người tiền nhiệm.

'Đòi lại' lãnh thổ

Hàng ngàn người tụ tập ở Quảng trường Tự do ở Đài Bắc hôm 1/10 để ủng hộ Hong Kong

Ông Tập là con trai của một nhà cách mạng khởi nghĩa từng giúp thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, tin rằng Trung Cộng phải đòi lại các lãnh thổ của mình như Hong Kong và Đài Loan – vốn bị nước ngoài chiếm khi quốc gia này còn chưa mạnh.

Đài Loan là cái tên kế tiếp trong danh sách. Ông Tập đã nói phải đạt được giải pháp cuối cùng và vấn đề này không thể cứ truyền hết từ thế hệ này sang thế hệ khác.

“Tập Cận Bình đã cho thấy ‎ý thức cấp bách của ông,” ông Lai Chung-chiang, luật sư và là người sáng lập Phong trào Chiếm Đài Loan Lập pháp mà vào mùa xuân năm nay đã ngăn cơ quan lập pháp thông qua thỏa thuận thương mại gây tranh cãi với Trung Cộng.

“Ông chỉ dấu rằng đến hai đợt kỷ niệm 100 năm– tức là ngày thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 2049 và ngày thành lập Đảng Cộng sản Trung Cộng vào năm 2021 – sẽ có giải pháp ở một cấp độ nhất định cho vấn đề Đài Loan.”

Cảnh giác đối với Trung Cộng cũng được tăng thêm khi có các lo ngại rằng Tổng thống Đài Loan Mã Anh Cửu, người ủng hộ hợp nhất, đang cố khiến dân đảo chấp nhận khái niệm chỉ có một Trung Cộng duy nhất, với Đài Loan là một phần, trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào năm 2016.

Tuy nhiên Bắc Kinh sẽ khó lấy lại Đài Loan hơn. Không phải chỉ vì họ có quân đội và chính quyền riêng, mà còn do lịch sử đấu tranh dân chủ lâu dài, có thể tính từ những năm 1800 khi chống chế độ thực dân Nhật Bản.

Người Đài Loan sau đó chống lại chế độ độc đảng của chính quyền Quốc Dân Đảng, sau khi chạy khỏi Trung Cộng vào thập niên 40. Nơi này sau đó có được nền dân chủ sống động, được hưởng hình thức bầu cử phổ thông đầu phiếu trong các cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống từ năm 1996.

Ông Mã Anh Cửu ủng hộ Đài - Trung hợp nhất nhưng cũng kêu gọi Trung Cộng dân chủ

“Nếu bạn hỏi người Đài Loan liệu họ có muốn từ bỏ dân chủ vì lợi ích kinh tế hoặc do đe dọa quân sự từ Trung Cộng, đa số họ sẽ nói không,” ông Lai nói.

Cho đến nay cách tiếp cận của Bắc Kinh đối với Đài Loan khá giống với cách tiếp cận Hong Kong – vẽ ra quan hệ kinh tế thân thiết hơn.

Trung Cộng đã là đối tác thương mại lớn nhất của Đài Loan và là điểu đến đầu tư, nhưng trong những năm gần đây đã trở thành nguồn khách du lịch lớn nhất.

Hàng ngàn khách du lịch Trung Cộng tràn vào Đài Loan mỗi ngày, đẩy mạnh nền kinh tế của đảo.

Những thỏa thuận Bắc Kinh đã ký hoặc hy vọng sẽ ký, cho phép các công ty Trung Cộng đầu tư vào mảng dịch vụ trên đảo – từ các tiệm tạp hóa tới quảng cáo – và cho phép nhập hàng hóa Trung Cộng với mức thuế thấp hơn hoặc miễn thuế. Đài Loan cũng hưởng chính sách tương tự, thậm chí còn hơn thế ở Trung Cộng.

Trong khi một số người tin rằng những thỏa thuận này tốt cho kinh tế Đài Loan, người khác lại coi đó là cạm bẫy.

“Với họ mục tiêu thúc đẩy hòa nhập kinh tế là để thúc đẩy hợp nhất chính trị,” ông Lai nói.

Hoạt động bên ngoài các đảng phái chính trị, nhưng với đảng đối lập và sự hỗ trợ mạnh mẽ của các chính trị gia, các nhà hoạt động Đài Loan đã làm được điều không tưởng hồi đầu năm nay – chiếm giữ nghị viện trong suốt 24 ngày và có được lời hứa của chính quyền nhằm thông qua luật cho phép giám sát lớn hơn các thỏa thuận trong tương lai với Trung Cộng.

Đàm phán với Trung Cộng đang trong tình trạng trì trệ. Việc tiếp theo trong danh sách của họ là: ngưng mọi thương lượng của ông Mã với Bắc Kinh và giúp các ứng viên cảnh giác với Trung Cộng thắng trong lần bầu cử sắp tới.

Họ có thể sẽ thành công. Các nhà hoạt động được gần 50% công chúng ủng hộ với yêu cầu giám sát lớn hơn các thỏa thuận của chính quyền với Trung Cộng, theo một khảo sát của chính phủ, một phần là do – không giống như Hong Kong – họ không gây gián đoạn giao thông.

Người Đài Loan chiếm cứ Lập pháp viện

Trung Cộng dân chủ?

Bắc Kinh có thể cần đến chiến lược mới để giành chiến thắng trước người Đài Loan. Công thức ‘một quốc gia, hai thể chế’ được dùng ở Hong Kong với Đài Loan là không thể chấp nhận được.

Hồi tuần trước, Tổng thống Mã đã nhắc tới giải pháp thay thế cho Trung Cộng: trở nên dân chủ hơn – bắt đầu với Hong Kong.

“Làm điều này một cách chính xác sẽ là cách chắc chắn thành công để biến khủng hoảng thành cơ hội. Đây chắc chắn sẽ là tình huống đôi bên cùng có lợi cho cả đại lục và Hong Kong, và sẽ được người Đài Loan hưởng ứng mạnh mẽ,” ông Mã nói. “Hành động như thế sẽ thúc đẩy khổng lồ tới sự phát triển của mối quan hệ xuyên eo biển.”

Nhưng có lẽ vẫn là chưa đủ kể cả khi Trung Cộng trở thành dân chủ. Không như người Hong Kong, rất nhiều người Đài Loan không coi hòn đảo này là một phần của Trung Cộng.

Phần lớn người Đài Loan là thế hệ kế tiếp của người nhập cư Trung Cộng đến đây từ những năm 1600 và 1700; họ ít có cảm xúc đối với Trung Cộng. Một số người còn gọi đảng cầm quyền Quốc Dân Đảng là ‘kẻ chiếm đóng’.

“Mục đích của chúng tôi là bảo vệ quyền tự quyết về chính trị và kinh tế Đài Loan,” ông Lai nói.

Thế nên dù con số người biểu tình Hong Kong có thể đã giảm, với rất nhiều người Đài Loan, trận chiến mới chỉ bắt đầu.

Cindy Sui