BM: Khi công sở bắt nạt người độc thân

Janice Chaka dành thời gian ăn trưa để tổ chức một lớp học nấu ăn bất ngờ cho người bạn thân sắp đến thăm. Sau khi bị kẹt xe khi quay về công ty, cuối cùng cô vào sở trễ 5 phút so với giờ nghỉ trưa.

"Tôi được hỏi rất nhiều và phải ở lại làm thêm việc," cô nói. "Nhưng tôi biết nếu tôi quay về sở làm trễ vì phải đưa con đi bệnh viện, thì chẳng sao cả, trong thực tế lẽ ra tôi có thể xin nghỉ cả buổi chiều."

Điều này xảy ra hồi cách đây cả thập niên, khi Chaka làm việc trong ngành nhân sự ở Guadalajara, Mexico. Nhưng kinh nghiệm giống nhau theo một công thức khiến bà cho rằng chuyện đó là phổ biến từ khi bà làm việc cho các công ty trong nhóm Fortune 100 ở Hoa Kỳ và Mexico trong những năm tuổi 20, cả khi bà độc thân hay trong tình trạng có người yêu nhưng không sinh con.

Bà nói đồng nghiệp có con nhỏ luôn được ưu tiên chọn ngày nghỉ theo ý muốn, trong khi những đồng nghiệp độc thân hoặc không có con gặp khó khăn khi xin nghỉ phép để chăm sóc người thân lớn tuổi, hoặc thường được yêu cầu đi công tác xa nhiều hơn.

"Hãy bảo đảm để từng người lao động độc thân hiểu rằng họ cũng có đầy đủ quyền được sống cuộc sống trọn vẹn," Sheryl Sandberg, một quan chức của Facebook nói

"Người ta cho rằng bạn có thể bỏ lại mọi thứ hoặc bạn chẳng có ai để chăm sóc trên đời này,"

Chaka nói. "Trong thực tế, khi là người độc thân, cuộc sống đắt đỏ hơn, bạn phải tự làm mọi việc vặt và bạn không có ai để dựa vào về mặt tài chính nếu có chuyện không ổn."

Dù rất khó tìm ra các con số rõ ràng để chứng minh rằng người độc thân gặp trắc trở gián tiếp nhiều hơn trong công ty, một nghiên cứu gần đây của Anh trên 25.000 người lao động cho thấy 2/3 trong số những phụ nữ không có con từ 28-40 tuổi cảm thấy họ thường được trông đợi làm việc trong thời gian dài hơn. Ngày càng có nhiều người lao động, giới học thuật và nhà phân tích ghi nhận về vấn đề này.

Nai lưng làm trong công ty

Trong khi nghiên cứu để viết quyển sách "Going Solo", tác giả Eric Klinenberg, một giáo sư xã hội học ở Đại học New York phỏng vấn hàng trăm người độc thân ở Châu âu và Mỹ và khám phá ra rằng "quan điểm được thừa nhận rộng rãi là người độc thân trở thành kẻ phải nai lưng làm trong công sở."

"Tôi gặp vô số người lao động than phiền người quản lý coi họ là người có thể làm việc khuya tới đêm và làm cả cuối tuần, vì họ không có con hoặc hôn thê/hôn phu," ông nói.

"Trong vài trường hợp, tôi gặp nhiều phụ nữ nói họ bị từ chối tăng lương như họ xứng đáng, vì người quản lý tin rằng họ không cần thêm tiền như những đồng nghiệp có con nhỏ," tác giả này cho biết thêm.

Bella DePaulo, một giáo sư tâm lý từ Đại học California ở Santa Barbara, khám phá hội chứng này trong cách sách và nghiên cứu của mình, và tóm gọn lại thành từ "chủ nghĩa độc thân" để diễn tả sự phân biệt, vốn là một định kiến tiêu cực và sự kỳ thị với người độc thân mà bà tin là đang lan rộng trong giới văn phòng cả ngoài xã hội. Bà cho rằng rằng nhiều công ty đã nhìn nhận sai lệch tình trạng của nhân viên độc thân. Họ không cô đơn và cô độc; thực ra họ gắn bó hơn với cộng đồng và có quan hệ chặt chẽ với bạn bè "như trong gia đình, thậm chí dù những người đó không phải là gia đình theo cách nghĩ truyền thống".

Với Jonas Almeling, cựu doanh nhân chuyển sang làm người đứng đầu bộ phận sáng tạo của một hãng xuất khẩu thương mại Thụy Điển, thì duy trì cách nhìn nhận mọi việc một cách khoan dung sẽ giúp luôn cân bằng tốt

Vậy, người lao động độc thân nên làm gì nếu họ cảm thấy bị kỳ thị vì lựa chọn cách sống hoặc hoàn cảnh riêng, mà không gây ảnh hưởng tới uy tín hay sự nghiệp?

"Đừng chửi rủa và than vãn về tình cảnh riêng của bạn," đó là lời khuyên đầu tiên mà cố vấn doanh nhân tên David Carter ở Anh đưa ra.

Ông cho rằng "câu trả lời nằm ngay trong đám đông." Những đồng nghiệp độc thân nên thử nhóm lại với nhau để xác định và yêu cầu những thay đổi trong cách hành xử của công ty để khiến cho công ty có lợi hơn, đồng thời thể hiện kỹ năng xử lý vấn đề của mình.

Điều này giờ đây còn dễ thực hiện hơn bao giờ hết, vì số người ổn định muộn hoặc không lập gia đình hiện nay tăng cao chưa từng có. Một báo cáo của Pew năm 2014 ước tính rằng cứ bốn người Mỹ lại có một người không kết hôn trước tuổi 50 tuổi, trong khi đó mô hình gia đình phổ biến nhất ở Liên minh Châu Âu trong năm 2016 là độc thân, theo cơ quan phân tích Eurostat.

Một kỹ thuật mà Carter yêu thích giống kiểu hệ thống tính điểm chia sẻ kinh tế, có thể theo dõi bằng kỹ thuật số hoặc sử dụng những vật phẩm thực tế như các nút, để cho nhân viên cơ hội chuyển giờ làm việc hoặc nhiệm vụ, và đồng thời giúp lại những người khác. Nếu đảm bảo được không ai có dư 5 điểm hoặc nợ 5 điểm, sẽ không ai bị đối xử không công bằng hoặc bị gặp bất lợi.

"Đây không phải vấn đề là bạn dùng thời gian nghỉ làm gì - dù bạn có đi nhảy bungee, đi mua sắm mùa Giáng Sinh, hẹn hò hay đưa con đi xem kịch ở trường - mà đây là vấn đề bạn có thể làm việc 40 giờ mỗi tuần theo giờ phù hợp cho bạn," ông nói.

Carter cho phép nhân viên của ông đi làm "bất cứ khi nào hoặc bất cứ khi nào họ muốn miễn là họ hoàn thành công việc". Ông chấp nhận rằng hệ thống tính điểm mà ông đề xuất có thể khó áp dụng được cho các tập đoàn lớn. Tuy nhiên, ông cho rằng các công ty không thể tìm ra giải pháp tăng cường sự linh hoạt cho nhân viên cuối cùng sẽ mất người giỏi.

"Phải có lý do gì thì loài khủng long mới diệt vong. Nếu bạn không thích nghi và bắt đầu ủng hộ sự linh hoạt - vốn là một phần trong quan niệm của thế hệ trẻ - trong mảng tuyển dụng và giữ chân nhân tài, bạn sẽ đi theo con đường của loài khủng long thôi," ông nói.

Bị kỳ thị

Giám đốc quản lý văn phòng của Facebook, bà Sheryl Sandberg đưa ra một đánh giá tương tự và thường được trích dẫn trong quyển sách "Dấn thân", chia sẻ câu chuyện của một phụ nữ độc thân cảm thấy lý do rời sở làm đi dự tiệc là hợp lý tương tự như đi xem con nhỏ đá banh, vì bà cần phải gặp gỡ người lạ để cuối cùng có thể xây dựng gia đình và có con. "Hãy chắc chắn những nhân viên độc thân biết rằng họ cũng có đầy đủ quyền được có cuộc sống đầy đủ," bà Sandberg khuyên các giám đốc.

Những lãnh đạo doanh nghiệp thì lập luận rằng chuyện cho mọi nhân viên quyền bình đẳng về thời gian làm việc là chuyện nói dễ hơn làm.

"Quan điểm của những người đã làm cha mẹ và những người không có con có sự khác nhau. Nếu bạn chưa bao giờ làm cha mẹ, bạn thực sự không thể thấy cuộc sống và những ưu tiên trong đời bạn thay đổi ra sao," Jonas Almeling, một cựu doanh nhân giờ là Trưởng phòng Sáng tạo của một công ty thương mại và xuất khẩu Thụy Điển cho biết. Ông có một con nhỏ.

Janice Chaka cảm thấy có những lúc mình bị đối xử không công bằng khi không đưa ra được lý do thích hợp để biện minh cho việc mình vắng mặt khỏi văn phòng

"Tôi chắc chắn sẽ không có được sự linh hoạt như những người có thể nói 'ồ xin lỗi, tôi xin nghỉ đi chèo thuyền kayak rồi' so với những người phải đón con từ trường mẫu giáo," ông tranh luận.

"Nhưng mặt khác, một nhân viên đáng giá là người có cuộc sống chất lượng cao về tổng thể, dù họ có chọn lựa gì. Vì thế, có lẽ cần phải có quan điểm cởi mở hơn."

Mười năm sau sự việc sắp xếp lớp học nấu ăn đó, bà Janice Chaka giờ là một tư vấn, huấn luyện doanh nghiệp và là một người thực hiện chương trình podcast thành công. Bà thừa nhận trước đó có cảm thấy tội lỗi khi đòi xin nghỉ trong khi đồng nghiệp muốn nghỉ thời gian đó để dành thời gian cho con nhỏ. Đôi khi bà thậm chí cảm thấy phải nói quá lên lý do rời sở làm đúng giờ, để tránh bị coi là người không quan tâm đến gia đình. Nhưng từ khi rời thế giới công sở để tự làm việc, bà tư vấn khách hàng tránh cách tiếp cận này.

"Bạn không nên cảm thấy bị đe dọa hoặc cảm thấy tồi tệ vì có cuộc sống cân bằng giữa công việc và gia đình, dù bạn có con hay không có con," bà nhận định.

Lời khuyên của bà là cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng bất cứ công ty nào mà bạn đến phỏng vấn xin việc, để tìm hiểu về chính sách và văn hóa công ty trước. Thực tế hơn, khi làm việc, bà ủng hộ việc không nên kết bạn với đồng nghiệp trên mạng xã hội. Bằng cách này, họ sẽ không có cơ hội phán xét hình ảnh hay những hoạt động mà bạn cho là quan trọng vào buổi tối khi bạn muốn rời sở làm đúng giờ hoặc khi bạn muốn xin nghỉ một ngày.

"Hãy tìm một công ty không hỏi hoặc không quan tâm vì sao bạn cần xin nghỉ phép. Bạn vẫn có thể được thăng chức, không phải vì làm việc cực hơn hay lâu hơn, mà là làm việc khôn ngoan hơn."

Maddy Savage