BM: Không phải môi trường _ lợi nhuận đang thúc đẩy việc áp dụng xe điện

Lệnh cấm của California đối với các phương tiện chạy bằng xăng sẽ không bắt đầu cho đến năm 2035, nhưng điều đó không ngăn được các tiểu bang thiên tả như Oregon và Washington bắt đầu gia nhập phong trào này.

Oregon cho biết tiểu bang này sẽ cập nhật đề xướng Luật Xe hơi Sạch Nâng cao II, trong đó có một lệnh cấm xe chạy bằng khí đốt vào năm 2035; Washington cho biết tiểu bang sẽ áp dụng một phiên bản quy định của California vào cuối năm nay (2022).

Lập luận của California cho lệnh cấm nói trên là các phương tiện chạy bằng xăng góp phần vào biến đổi khí hậu, trong khi xe điện “thân thiện với môi trường” vì chúng là “các loại xe không phát thải.”

Xe điện chỉ “không phát thải” tại thời điểm sử dụng, và các thành phần của pin lithium-ion rất nguy hiểm đối với môi trường.

Về căn bản, chính phủ các tiểu bang đang buộc áp dụng xe điện bất chấp những tác động tiêu cực đối với môi trường. Một số nhà phê bình, chẳng hạn như ông John Hadder, giám đốc tổ chức Great Basin Resource Watch, một nhóm giám sát việc khai thác, chỉ ra rằng lợi nhuận chính là lý do.

Ông Hadder nói: “Có thể có những loại pin hoặc các công nghệ khác chẳng hạn như pin nhiên liệu đang bị các nhà công nghiệp bỏ qua, họ chủ yếu quan tâm đến lợi nhuận hơn là những gì có lợi cho công chúng.”

Nhóm vận động hành lang xe hơi thúc đẩy doanh số bán xe điện

Năm 2020, tổng doanh số bán xe hơi đã giảm 16%. Tuy nhiên, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), doanh số bán xe điện đã đạt kỷ lục 3 triệu chiếc, tăng 40% so với một năm trước.

Hơn nữa, doanh số bán xe điện đại diện cho một liên doanh có lợi hơn cho các nhà sản xuất xe hơi và đại lý xe hơi. Hôm 12/07, Kelley Blue Book cho biết chi phí trung bình của một chiếc xe chạy bằng điện là hơn 66,000 USD, trong khi giá trung bình cho một chiếc xe chạy bằng khí đốt là gần 44,000 USD — chênh lệch 22,000 USD.

Trong báo cáo tháng 04/2021, Liên minh Đổi mới Xe hơi, một hiệp hội thương mại có trụ sở tại Hoa Thịnh Đốn và là nhóm vận động hành lang đại diện cho các nhà sản xuất xe hơi trong nước và quốc tế, đã than phiền về tỷ lệ chấp nhận sử dụng xe điện (EV) chậm.

Báo cáo cho biết: “Mặc dù sự quan tâm của người tiêu dùng tiếp tục tăng … nhưng xe điện chỉ chiếm khoảng 2% doanh số bán xe mới — hoặc khoảng 300,000 xe trong tổng số 14.5 triệu xe được bán [tại Hoa Kỳ] trong năm 2020.”

Để tăng mức độ áp dụng xe điện, Liên minh Đổi mới Xe hơi đề nghị “một cách tiếp cận bền vững và phổ biến với một loạt các chính sách lập pháp và quản lý bắt nguồn từ thực tế kinh tế, xã hội, môi trường, và văn hóa.”

Để đáp ứng chính sách và quy định đó, hôm 10/08, Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ đã công bố bản sửa đổi được đề xướng cho năm 2023 đối với các tiêu chuẩn về xe.

Cơ quan này cho biết: “Việc chuyển đổi sang công nghệ xe không phát thải đang được tiến hành. Các nhà sản xuất xe hơi lớn, cũng như nhiều khu vực pháp lý toàn cầu và các tiểu bang của Hoa Kỳ, đã công bố kế hoạch chuyển đội xe hạng nhẹ sang công nghệ không phát thải.”

Ngoài ra, Đạo luật Không khí Sạch khuyến khích các tiểu bang tuân theo các yêu cầu của liên bang hoặc áp dụng các quy định về Phương tiện Không Phát thải (ZEV) của California liên quan đến các loại xe mới.

10 tiểu bang đã tuân theo các quy định của California — gồm Colorado, Connecticut, Maine, Maryland, Massachusetts, New Jersey, New York, Oregon, Rhode Island, và Vermont. Theo báo cáo của Liên minh Đổi mới Xe hơi, các yêu cầu bao gồm 7% đến 10% xe mới được bán vào năm 2025 phải là xe điện.

Tuy nhiên, các quy định của ZEV không đủ cấp tiến đối với California, và hôm 25/08, Ủy ban Tài nguyên Không khí California (CARB) đã bỏ phiếu để cấm hoàn toàn việc bán xe hơi chạy bằng khí đốt.

Quan trọng là, kế hoạch này thực hiện một cách tiếp cận từng bước đối với lệnh cấm hoàn toàn. Năm 2026, 35% tổng số xe bán ra ở California phải là xe chạy hoàn toàn bằng điện hoặc chạy bằng pin nhiên liệu; 68% doanh số bán xe hơi phải là xe chạy hoàn toàn bằng điện hoặc chạy bằng pin nhiên liệu vào năm 2030, và đến năm 2035, sẽ không có xe mới nào chạy bằng xăng được phép lưu hành trên thị trường.

“Một lần nữa, California đang dẫn đầu quốc gia và thế giới với quy định đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng nhưng có thể đạt được đối với doanh số ZEV,” Chủ tịch Ủy ban Tài nguyên Không khí California Liane Randolph cho biết. “Việc tăng tốc nhanh chóng số lượng ZEV trên các con đường và các xa lộ của chúng ta sẽ giúp giảm thiểu đáng kể lượng khí thải và ô nhiễm cho toàn bộ người dân California, đặc biệt là đối với những người sống gần mặt đường và phải chịu ô nhiễm không khí dai dẳng.”

Lợi nhuận cao ngất ngưởng

Theo một báo cáo có nhan đề “Thị Trường Phương Tiện Tiện Ích Chạy Bằng Điện” (“Electric Utility Vehicle Market”) do Allied Market Research công bố hôm 26/08: “Ngành công nghiệp xe điện tiện ích toàn cầu chiếm 8.59 tỷ USD trong năm 2021, và dự kiến sẽ đạt 24.98 tỷ USD vào năm 2031, tăng với [tốc độ tăng trưởng kép hàng năm] là 11.4% từ năm 2022 đến năm 2031.”

“Thị trường xe điện toàn cầu … dự kiến đạt 1.5 ngàn tỷ USD vào năm 2025,” theo một báo cáo từ Wintergreen Research có nhan đề “Xe Điện Cá Nhân: Thị Phần, Chiến Lược, và Dự Báo Trên Toàn Thế Giới” (“Personal Electric Vehicle Cars: Market Shares, Strategies, and Forecasts Worldwide”). “Doanh số bán theo đơn vị được dự đoán sẽ đạt 97 triệu xe trên toàn thế giới vào năm 2025.”

Mặc dù các ước tính là khác nhau, nhưng nhìn chung đều đồng thuận rằng trên toàn thế giới, thị trường xe điện sẽ có giá trị hàng ngàn tỷ USD vào năm 2025. Và vì hầu hết xe điện phụ thuộc vào pin lithium-ion nên trên thực tế thì việc khai thác nguyên tố này sẽ mang lại lợi nhuận rất lớn. Một số ước tính dự báo giá trị của thị trường đó là 94.4 tỷ USD vào năm 2025.

“Đối với một số chính phủ, có một động lực thậm chí có thể vượt qua rất nhiều lợi ích về không khí sạch, biến đổi khí hậu, và sự phụ thuộc vào dầu mỏ,” Hội đồng Quốc tế về Giao thông Sạch (ICCT) nêu rõ trong một bạch thư. “Đó là động lực để thu lợi kinh tế từ sản xuất của ngành công nghiệp xe điện tương lai.”

“Các nền kinh tế như Nhật Bản, Đức, và Hoa Kỳ, trong số những nền kinh tế khác nơi có ngành sản xuất xe hơi lớn, sẽ bị thiệt hại nhiều nhất nếu họ không dẫn đầu trong quá trình chuyển đổi sang xe điện.”

Quan trọng hơn, bạch thư đó cho thấy rằng các chính sách “căn bản” trước đây — như ưu đãi, khuyến mại, v.v. — chưa đủ để khuyến khích áp dụng xe điện và giành thị phần. Do đó, các chính phủ đang sử dụng các nỗ lực “từ trên xuống” — gồm các luật, quy định, v.v. — để thúc đẩy sản xuất và bán xe điện.

“Quy mô sản xuất khổng lồ của ngành công nghiệp xe hơi khiến ngành này trở nên quan trọng ở hầu hết các nền kinh tế lớn trên thế giới vì liên quan đến việc làm trong ngành sản xuất và doanh thu”.

Đáng chú ý là một báo cáo trên IOP Science có nhan đề “Tác động về môi trường và kinh tế của việc áp dụng xe điện tại Hoa Kỳ” nêu rõ, “Mặc dù việc áp dụng BEV [Xe điện chạy bằng pin] dẫn đến giảm lượng khí thải từ ống xả, nhưng việc tăng hoạt động sản xuất do tăng năng suất hoặc do trợ cấp có thể dẫn đến sự gia tăng lượng khí thải không thông qua ống xả, bù trừ đi một phần hoặc toàn bộ lượng giảm phát thải khí từ ống xả.”

Katie Spence _ Vân Du