BM: Trung cộng ảnh hưởng Zimbabwe tới mức nào?

Chủ tịch TC nắm tay Tổng thống Zimbabwe trong chuyến thăm hồi 2015. Lễ đón ông Tập ở Harare gồm cả màn bắn 21 phát đại bác

Chuyến thăm Bắc Kinh của Bộ trưởng Quốc phòng Zimbabwe là một "cuộc trao đổi quân sự bình thường", Bộ Ngoại giao Trung cộng cho biết sau khi quân đội Zimbabwe nắm quyền tại Harare.

Vậy quan hệ giữa Trung cộng và Zimbabwe sâu sắc tới mức nào?

Tin tức về chuyến thăm Trung cộng của Tướng Constantino Chiwenga lan truyền chỉ vài ngày trước cuộc tiếp quản của quân đội ở Zimbabwe là một sự trùng hợp ngẫu nhiên gây chú ‎ý.

Cũng có những lời đồn đoán sau khi Trung cộng cho biết đang theo dõi chặt chẽ diễn biến sự việc, nhưng lại không bình luận gì về khả năng Mugabe thoái vị.

Trung cộng có các khoản đầu tư trị giá hàng tỷ bảng Anh ở Zimbabwe trong nhiều lĩnh vực, từ nông nghiệp đến xây dựng.

Tướng Chiwenga được Tướng quốc phòng Trung cộng chào đón

Trên thực tế, Zimbabwe là đối tác phụ thuộc của Trung cộng. Bắc Kinh là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Zimbabwe, cũng là trợ lực chính cho nền kinh tế èo uột của nước này.

Quan hệ của Trung cộng với Zimbabwe trở nên sâu sắc từ cuộc chiến tranh Rhodes Bush (Nội chiến 1964-1979).

Thất bại trong việc tìm kiếm hậu thuẫn của Liên Xô năm 1979, Robert Mugabe quay sang Trung cộng và được cung cấp lính, vũ khí và huấn luyện.

Hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao khi Zimbabwe dành độc lập vào năm 1980 và Robert Mugabe viếng thăm Bắc Kinh với tư cách thủ tướng một năm sau đó.

Ông ta trở thành khách thường xuyên của Trung cộng kể từ đó.

Trong nhiều năm, các quan chức Zimbabwe nỗ lực ủng hộ Trung cộng chống lại phương Tây cùng chiến lược "Hướng Đông" của Bắc Kinh, đặc biệt sau lệnh trừng phạt của EU năm 2002.

Thật vậy, cách đây một thập niên, ông Mugabe phát biểu tại sân vận động thể thao quốc gia do Trung cộng xây dựng ở Harare: "Chúng tôi quay mặt về phía đông, nơi mặt trời mọc, và quay lưng về phía tây, nơi mặt trời lặn."

Cam kết quân sự của Trung cộng cũng sâu sắc hơn trong thời kỳ "Hướng Đông" của Zimbabwe.

Các vụ mua bán đáng kể được thực hiện, bao gồm máy bay phản lực Hongdu JL-8, máy bay tiêm kích Thunder Thunder JF-17, phương tiện, radar và vũ khí.

Tuy nhiên, sau một tranh cãi về vận chuyển vũ khí năm 2008, Bắc Kinh quyết định liệt Zimbabwe vào danh sách thương mại quân sự "mức độ giới hạn".

Bất chấp nỗ lực của Zimbabwe, chiến lược "Hướng Đông" không mang lại hy vọng về làn sóng đầu tư một thập kỷ sau đó. Tháng 8 năm 2015, ông Mugabe đã công khai kêu gọi Tây phương tái cam kết trong bài diễn văn "của quốc gia".

Tổng thống Zimbabwean Robert Mugabe từng gặp Chủ tịch Trung cộng Tập Cận Bình nhiều lần.

Giờ đây, thực tế là Trung cộng và phương Tây - đặc biệt là Anh - ngày càng tỏ ra quan tâm hơn tới Zimbabwe.

Không xa nhau ở ngoại ô Harare là hai đại sứ quán lớn nhất tại Zimbabwe của Anh và Trung cộng.

Khi các đại sứ quán khác bị thu hẹp hoặc đóng cửa, đại sứ quán Trung cộng được mở rộng.

Trong khi các nhà ngoại giao Anh có mối liên hệ mật thiết với các doanh nghiệp, xã hội dân sự và những người đối lập, Trung cộng đầu tư "hỗ trợ kỹ thuật" cho đảng cầm quyền Zanu-PF, bao gồm an ninh quốc gia và chức vụ tổng thống.

Khi nói đến vấn đề chính trị của đảng cầm quyền Zanu-PF và chủ nghĩa phe phái, các nhà ngoại giao Trung cộng, giống như các đồng nghiệp phương Tây, quan tâm đến sự ổn định, môi trường đầu tư tốt hơn và việc tuân thủ các quy định của pháp luật.

Chủ tịch Tập Cận Bình thăm Zimbabwe năm 2015 và Tổng thống Mugabe viếng thăm Bắc Kinh tháng 1 năm 2017.

Trước công chúng, nhà lãnh đạo Trung cộng nói rằng ông sẵn sàng khuyến khích các công ty có năng lực đầu tư vào Zimbabwe.

Nhưng về mặt cá nhân, thông điệp là sẽ không có khoản vay nào cho đến khi Zimbabwe ổn định nền kinh tế của mình.

Các nhà ngoại giao và doanh nghiệp Trung cộng đang chờ đợi những ngày tươi sáng hơn ở Zimbabwe.

Quân đội Zimbabwe nói không dàn xếp cuộc đảo chính

Trung cộng là nước mua thuốc lá lớn nhất của Zimbabwe, nhưng nhiều công ty Trung cộng nhận thấy đây là môi trường đầu tư đầy thách thức và đã bắt đầu tìm kiếm các thị trường thay thế.

Một số nhà đầu tư Trung cộng đã bị ảnh hưởng trầm trọng - ví dụ như trong lĩnh vực kim cương.

Một vài tuần trước tôi có mặt ở Trung cộng, tham dự một cuộc họp về quan hệ Trung-Phi. Zimbabwe không được đề cập đến dù chỉ một lần.

Không giống như Ethiopia, Sudan, hoặc Angola là đối tác chiến lược, hoặc Nigeria, Kenya và Nam Phi là các thị trường lớn của Trung cộng, Zimbabwe không phải là ưu tiên mới của Bắc Kinh.

Vì vậy, quan tâm của Bắc Kinh là trong một môi trường đầu tư tốt hơn ở Zimbabwe.

Một thoả thuận chuyển giao đưa đến cuộc bầu cử cho một chính phủ hợp pháp ở Harare quan trọng đối với cả Bắc Kinh và London.

Chiến lược "Hướng Đông" và chiến lược "Kết nối lại với phương Tây" đã không mang lại sự tự tin và đầu tư mà Zimbabwe cần.

Điều mà Zimbabwe cần là một chính phủ ổn định và có trách nhiệm - như vậy các nhà đầu tư từ châu Á, Mỹ và châu Âu mới xem xét nghiêm túc để đầu tư vào Zimbabwe trong tương lai.

Đây là thông điệp mà ông Mugabe nhận được ở Bắc Kinh vào tháng Giêng.

Và cũng là thông điệp mà chỉ huy của quân đội Zimbabwe nhận được tuần trước.

TS Alex Vines

***

Quân đội Uganda bảo vệ doanh nghiệp Trung cộng

Lính Uganda sẽ được triển khai để bảo vệ doanh nghiệp Trung cộng

Tổng thống Uganda ông Yoweri Museveni đã ra lệnh cho quân đội bảo vệ các công ty Trung cộng sau một loạt vụ trộm cắp.

Phát biểu trước một nhóm 120 nhà đầu tư đến từ Trung cộng vào thứ Tư ngày 14/11/2019, ông Museveni thông báo tăng cường tuần tra và lắp đặt hệ thống camera giám sát tại các khu công nghiệp.

Trung cộng là nhà đầu tư lớn vào Uganda, tuy nhiên các doanh nghiệp Trung cộng đã bị tổn thất một số tiền lớn do trộm cướp.

Chính phủ Trung cộng đang chịu áp lực cần tăng cường an ninh trong bối cảnh bạo lực gia tăng trên toàn Uganda.

"Với tôi, đây là một vấn đề đơn giản có thể giải quyết," Tổng thống Museveni cho hay, trong một tuyên bố chính thức.

Ông nói thêm bất kỳ nhân viên an ninh nào bị mất súng trong khi bảo vệ doanh nghiệp Trung cộng có thể phải đối mặt với một tòa án quân sự.

Có những quan ngại cho rằng, các lính canh có thể đã tiếp tay cho một số cuộc đột nhập.

Một số bình luận trên trang Facebook chính thức của tổng thống đặt câu hỏi tại sao chính phủ dành quan tâm quá lớn vào việc bảo vệ các công ty nước ngoài và kêu gọi chính phủ nên hỗ trợ cả các công ty trong nước nữa.

Catherine Byaruhanga, tại thủ đô Kampala, nói uy tín chính phủ của ông Museveni đang suy giảm bởi nạn tội phạm gia tăng, bao gồm các vụ giết người và bắt cóc cũng như cướp vũ trang.

Chính phủ Uganda nỗ lực giải quyết vấn nạn này bằng cách tổ chức các cuộc tuần tra trong và xung quanh thủ đô, xây dựng hệ thống camera giám sát và thiết lập lực lượng dân quân mới, được gọi là các đơn vị quốc phòng địa phương (LDU).