BM: Nang vú (breast cyst)

Thính giả Thu Hoài hỏi:

“Thưa Bác sĩ,

Em năm nay 44 tuổi. Em vừa đi khám siêu âm, chụp X quang và lấy mẫu xét nghiệm. Kết quả là u nang vú cả hai bên. Một bên là 14mm còn một bên là 12mm. Nhưng chưa thấy hiện tượng đau và cảm giác khó chịu gì. Tình trạng của em như vậy thì có nên mổ không. Nếu không thì em có phải uống thuốc điều trị gì không ạ. Bác sĩ cho em lời khuyên.

Cám ơn Bác sĩ nhiều."

Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:

Các nhận xét sau đây hoàn toàn có tính cách thông tin.

Nang vú (breast cyst) là những túi chứa một chất dịch. Có thể có một hoặc nhiều nang, một bên vú hoặc cả hai bên. Nếu sờ được, sẽ cho cảm giác là túi tròn hay bầu dục, có giới hạn, ranh giới rõ ràng, mềm nhưng hơi căng như trái nho, hoặc như bong bóng chứa đầy nước, tuy nhiên có thể sờ thấy như khối chắc, rắn (firm). Thường bịnh nhân vào tuổi trước khi nghỉ kinh (premenopausal), 35-50 tuổi. Sau thời bế kinh, nang vú xảy ra ở các phụ nữ dùng hormone nữ để thay thế (HRT/hormone replacement therapy, vì buồng trứng không sản xuất nữa).Tuy nhiên, tuổi nào cũng có thể bị nang vú.

Theo Mayo Clinic và Hội Ung thư Hoa Kỳ, hiện diện của các nang vú không làm khả năng bị ung thư gia tăng, tuy nhiên, vì sự hiện diện của nang, phát hiện hay truy tầm các khối u khác, hay các bịnh trạng khác trong vú có thể khó khăn hơn. Tuy nhiên, một số khảo cứu cho thấy cần phải cảnh giác hơn về ung thư vú có thể xảy ra trong một số trường hợp đặc biệt và cần bác sĩ theo dõi nhất là ở người có bịnh sử gia đình, dưới 45 tuổi, nang sờ được (palpable cyst), có nhiều nang và từng được hút nước ra khỏi nang để định bịnh.

Định bịnh:

Nếu khám sờ thấy u nang, bác sĩ xác nhận bằng siêu âm (trước tuổi 40- 35 tuổi)), hay chụp hình quang tuyến vú (mammogram).

Bình thường, người ta chỉ làm mammogram (X quang vú) sàng lọc ung thư từ tuổi 40-45 trở lên. Trước tuổi 40 (hay 35 tuổi) người ta dùng siêu âm.

Theo Hội Ung Thư Hoa Kỳ (American Cancer Society):

Phụ nữ từ 40 đến 44 tuổi có thể lựa chọn bắt đầu sàng lọc ung thư vú hàng năm bằng chụp quang tuyến vú (chụp x-quang vú, mammogram) nếu họ muốn làm như vậy.

Phụ nữ từ 45 đến 54 tuổi nên chụp quang tuyến vú mỗi năm.

Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên nên chuyển sang chụp quang tuyến vú mỗi 2 năm hoặc có thể tiếp tục sàng lọc hàng năm.

Sàng lọc nên tiếp tục miễn là một phụ nữ có sức khỏe tốt và dự kiến sẽ sống thêm 10 năm nữa hoặc lâu hơn.

Tất cả phụ nữ nên làm quen với những lợi ích, hạn chế và tác hại tiềm ẩn liên quan đến sàng lọc ung thư vú.

Nguyên nhân:

Chưa hiểu rõ. Bộ phận vú gồm những đơn vị (alveoli) gồm những tế bào sản xuất sữa (lúc có thai hoặc sau khi sinh con) kết hợp thành những tiểu thuỳ (lobules). Mỗi thuỳ nhỏ (lobule) dồn chung sữa vào một ống dẫn sữa chung (lactiferous duct) mở ra trên đầu núm vú.

Ngoài ra, có mô chống đỡ gồm mô liên kết sợi và mô mỡ. Có thể vì một lý do nào đó, do tác dụng các hormon, nhất là trong giai đoạn các lobule đang phát triển hoặc lúc lobule teo lại lúc gần tắt kinh (premenopausal lobule involution) trong tuyến nang (epithelial acini) chất tiết ứ đọng lại thành u nang. Có thể trong một số trường hợp, mức estrogen trong máu quá cao có thể tác dụng sinh ra các nang vú.

Triệu chứng:

U nang vú có thể có các triệu chứng như: dịch chảy ra từ núm vú, đau ở vùng nang, nang to ra và đau hơn trước lúc có kinh và giảm bớt sau khi có kinh xong.

Nang vú được chia làm 2 loại: microcyst, nhỏ, sờ không thấy nhưng phát hiện trên hình ảnh (siêu âm, mammogram); nang lớn hay macrocyst, từ 2,5-5 cm, có thể đè lên các phần khác của vú, làm đau, khó chịu.

Trị liệu:

Đa số không cần can thiệp, trừ trường hợp nang lớn, đau, hoặc làm khó chịu.

Ở phụ nữ đang cho con bú, phát hiện và định bịnh các u trong vú có thể khó khăn hơn.

Galactocele, nôm na là một bọc chứa đầy sữa trong vú, hiếm, thường thấy ở phụ nữ đang cai sữa, là một khối u có thể bị lầm lẫn với các nang vú (galactocele 1-6cm, thường lớn hơn nang vú). Có thể dùng ibuprofen và đắp nước nóng cho giảm đau.

Nếu có triệu chứng, bác sĩ có thể hút dịch trong nang ra cho nó xẹp xuống, có thể dùng siêu âm để hướng dẫn.

Hút nang bằng kim đường kính nhỏ (Fine-needle aspiration)

Bác sĩ đưa một cây kim mỏng vào khối u vú và cố gắng rút chất lỏng. Dùng siêu âm để hướng dẫn vị trí chính xác của kim. Nếu chất lỏng chảy ra và khối u vú biến mất, bác sĩ có thể chẩn đoán u nang vú ngay lúc đó. Nếu chất lỏng không có máu và khối u vú biến mất, không cần phải xét nghiệm hay điều trị thêm.

Nếu chất lỏng hút ra có máu hoặc khối u vú không biến mất, bác sĩ có thể gửi mẫu chất lỏng để xét nghiệm và giới thiệu đến bác sĩ chuyên về phẫu thuật vú hoặc đến bác sĩ quang tuyến để chụp hình ảnh (mammogram) hay thực hiện thủ thuật cần thiết.

Nếu hút không có chất lỏng, bác sĩ có thể sẽ đề nghị kiểm tra hình ảnh, chẳng hạn như chụp X-quang vú chẩn đoán (diagnostic mammogram) và siêu âm. Nếu không có chất lỏng hoặc một khối u vú không biến mất sau khi hút cho thấy rằng khối u vú - hoặc ít nhất là một phần của nó - là rắn, và có thể cần thu thập một mẫu tế bào để kiểm tra ung thư (sinh thiết chọc hút bằng kim)(fine-needle aspiration biopsy)(Theo Mayo Clinic) .

Trị liệu khác:

Trong một số trường hợp triệu chứng nặng, bác sĩ có thể dùng thuốc ngừa thai viên hay tamoxifen (selective estrogen receptor modulator (SERM)) để các nang vú bớt tái hồi; tuy nhiên có thể gây phản ứng phụ. Ở phụ nữ dùng hormon estrogen thay thế sau khi tắt kinh, ngưng dùng hormone này có thể làm giảm nang vú.

Các nhận xét trên đây hoàn toàn có tính cách thông tin. Cần theo hướng dẫn của bác sĩ của mình. Bác sĩ của quý vị mới là người giúp quý vị hiểu bịnh của mình và tư vấn quý vị cần phải làm gì, tùy theo hoàn cảnh cá nhân. Không thể chỉ căn cứ trên một chẩn đoán trên siêu âm.

Chúc bịnh nhân may mắn.

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

References:

1)https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/breast-cysts/symptoms-causes/syc-20370284

2)https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/non-cancerous-breast-conditions/fibrosis-and-simple-cysts-in-the-breast.html

3)Palpable breast cysts were associated with an increased risk for breast cancer

https://ebm.bmj.com/content/4/6/192.full