Trường nội trú mà tôi từng học trong thập niên 1990 là một ví dụ điển hình cho bất cứ ai hứng thú với chủ đề "khả năng sống còn của những người khỏe mạnh nhất" giữa con người với nhau.
Trong khu nhà nội trú với hơn 50 cậu trai hiếu động, tất cả chúng tôi đều nghĩ ra đủ cách để tránh tình trạng bị cô lập và bắt nạt, từ việc tạo đồng minh để được biết đến nhiều hơn cho đến việc bán pin giá rẻ (chiến thuật đe dọa của tôi là để lộ cho bọn bạn biết mình rất đam mê tập karate).
Thế rồi trong đó có một nhóm nhỏ những cậu trai to con hơn mức trung bình, nghĩa là chiều cao chênh lệch của đám đó khiến các cậu không phải lo lắng gì nhiều. Dễ hiểu là mấy cậu này có một chút vênh váo và tự tin - sự cởi mở, quả quyết có vẻ như thể hiện rõ qua bề ngoài thể chất của các cậu.
Tính cách của bạn có phát triển theo thể chất không?
Liệu sự tương xứng giữa thể chất và xu hướng tính cách chỉ là vô tình trùng hợp, hay nhân cách của họ đã phát triển theo thể chất?
Có một thuyết cho rằng ý sau là đúng. Thuyết này được biết đến với tên gọi "sự hiệu chỉnh tính cách ngẫu nhiên", nghĩa là nhân cách ta phát triển theo cách phù hợp nhất với những thẻ di truyền mà ta có, trong đó có các yếu tố kích cỡ cơ thể, sức mạnh và sự hấp dẫn.
Ngày càng có nhiều bằng chứng ủng hộ cho sự hiệu chỉnh tính cách ngẫu nhiên - không phải chỉ là vẻ bề ngoài của con người ảnh hưởng đến nhân cách họ ra sao, mà thậm chí ngoại hình còn ảnh hưởng tới cả cách ta tìm kiếm bạn đời và niềm tin chính trị của ta.
(Ta nên lưu ý rằng thuyết này vẫn mới chỉ trong giai đoạn đang được cân nhắc đánh giá, vì ta vẫn còn lệ thuộc vào những dữ liệu hầu hết là tương quan và chưa nhất quán, và vì có nhiều cách giải thích khác nhau cho những phát hiện này, ví dụ như cách giải thích cho rằng nhân cách con người có thể ảnh hưởng đến ngoại hình cơ thể).
Mức độ hướng ngoại của ta có thể liên quan đến thể chất
Hãy xem xét xu hướng hướng ngoại - ở đây không chỉ là có tính quảng giao hơn, mà còn là tính sẵn sàng phiêu lưu, mạo hiểm.
Trong quá trình tiến hóa, sẽ là chiến lược hợp lý khi người có thể chất tốt hơn và mạnh mẽ sẽ trở nên hướng ngoại hơn để tận dụng ưu thế thể chất của mình.
Đó chính là điều mà một số nghiên cứu phát hiện ra. Một nghiên cứu từ trường Đại học Göttingen của Đức gần đây nói rằng trong hơn 200 người đàn ông, những người có thể chất khỏe hơn và có hình thể "nam tính" hơn - như ngực nở nang và bắp tay cuồn cuộn - thì có xu hướng hướng ngoại hơn, và họ đặc biệt quyết đoán, chủ động trong các hoạt động thể chất. Nghiên cứu này không tìm ra tương quan giữa sức mạnh và tính hướng ngoại ở nữ giới.
Một nghiên cứu khác phát hiện ra những người đàn ông mạnh mẽ về thể lực hơn cũng có xu hướng hung hãn và ít bất ổn về tâm lý hơn (ví dụ như họ ít sợ hãi và lo âu hơn).
Một lần nữa, điều này hoàn toàn có lý khi bạn xem nhân cách là chiến lược thích nghi.
Nếu về thể chất bạn yếu hơn, thì việc cảnh giác và chú ý đến hiểm nguy có vẻ như sẽ giúp bạn sống lâu hơn. Nhưng nếu bạn có ưu thế thể chất áp đảo, bạn sẽ xoay sở thích ứng được trong các tình huống mạo hiểm.
Có những ý tưởng hấp dẫn, tồn tại song song với những ý tưởng trên giữa các học giả về sinh thái học hành vi khi nghiên cứu động vật.
Các nhà nghiên cứu này chú ý thấy là ở rất nhiều loài, "tính cách" của con vật (xu hướng mạnh mẽ hơn hay nhút nhát hơn) khác biệt tùy theo thể trạng của chúng. Chẳng hạn, một nghiên cứu cho thấy ở loài nhện nhảy, những con to thường mạnh mẽ hơn trước mặt kẻ thù ăn thịt so với những con bé.
Đáng chú ý là nhiều nghiên cứu tìm hiểu sự tương quan giữa sức mạnh thể chất, tính hướng ngoại và hung hăng ở con người lại chỉ tập trung vào đàn ông.
Đó là vì, theo thuyết tiến hóa, đàn ông về mặt bản năng đòi hỏi cần phải có sức khỏe thể chất và năng lực chiến đấu, bởi họ phải đấu chọi với những người khác để tranh giành bạn đời.
Một nghiên cứu từ Đại học California, Santa Barbara tìm hiểu về cả đàn ông lẫn phụ nữ đã tìm thấy mối liên hệ thông thường giữa sức mạnh thể chất và xu hướng hướng ngoại, nhưng mối liên hệ này rõ nét hơn ở đàn ông.
Nghiên cứu này cũng đo mức độ hấp dẫn của người tham gia, một yếu tố thể chất khác mà trong lý thuyết có thể khiến con người có lợi hơn khi phát triển tính cách hướng ngoại.
Kết quả cho thấy ở phụ nữ cũng như đàn ông, sức hấp dẫn có xu hướng đi liền với tính cách hướng ngoại - và điều đó cho thấy rằng một số nét tương quan giữa thể chất và nhân cách cũng tồn tại ở phụ nữ.
"Các kết quả phát hiện cho thấy ta có thể dự đoán được rất nhiều về tính hướng ngoại ở mọi người thông qua sức mạnh thể chất và sức hấp dẫn của mỗi người," nghiên cứu này viết.
Hơn nữa, các phát hiện trên lại không thể được lý giải đầy đủ bằng những khác biệt trong một gene then chốt về đặc tính nam tính trong hormone (nhiều khả năng ảnh hưởng đến sức mạnh, sự hấp dẫn và nhiều khía cạnh nhân cách).
Nghiên cứu củng cố ý tưởng cho rằng thể lực tác động tới tính hướng ngoại, chứ không phải là giữa cơ thể và nhân cách chỉ thuần túy là mối quan hệ chịu tác động từ các gene.
Không chỉ có xu hướng hướng ngoại và tâm lý bất ổn là có liên quan đến thể chất.
Một nghiên cứu khác cho thấy cách bạn tiếp cận, gần gũi bạn tình có thể là sự thích nghi chiến lược chịu ảnh hưởng từ đặc điểm gương mặt và cơ thể bạn, đặc biệt nếu bạn là nam giới.
Chẳng hạn, trong nghiên cứu được thực hiện trên hàng trăm sinh viên đại học, Aaron Lukaszewsk từ Đại học Loyola Marymount và đồng nghiệp, trong đó có Christina Larson và Kelly Gildersleeve từ Đại học California, thấy rằng những người đàn ông (không xét đến phụ nữ) khỏe hơn - đánh giá trên bài tập tạ - và hấp dẫn hơn thì nhiều khả năng sẽ có tâm lý cho rằng quan hệ tình dục không cần tình yêu là bình thường, và họ có thể dễ dàng làm tình với người mà họ không gần gũi, yêu thương.
Phát hiện này phù hợp với ý tưởng cho rằng tổ tiên nam giới của con người, người nào có hình thái thể chất tốt hơn thì dễ thành công hơn trong việc sinh sản, vì họ giao hoan rất bừa bãi, và chiến lược quan hệ tình dục này đã tiến hóa để thể hiện khả năng thể chất.
"Phát hiện hiện tại củng cố giả thiết cho rằng những người đàn ông khỏe mạnh và hấp dẫn có nhiều bạn tình hơn, một phần là vì những người này dễ dàng theo đuổi bạn tình trong các mối quan hệ không cần đến sự bền lâu," các nhà nghiên cứu viết.
Vậy mối liên hệ giữa vẻ bề ngoài và nhân cách của bạn có ảnh hưởng ra sao?
Với đàn ông, thậm chí quan điểm chính trị cũng có thể liên quan đến chuyện này.
Trong một nghiên cứu công bố năm nay, hai nhà khoa học chính trị đưa ra bằng chứng thu thập từ 12 quốc gia, trong đó có Hoa Kỳ, Đan Mạch và Venezuela, cho thấy rằng những người đàn ông khỏe mạnh và cơ bắp hơn có vẻ như chống lại chủ nghĩa bình quân trong chính trị hơn (egalitarianism).
Lý do là vì từ thời quá khứ tổ tiên của ta, những người đàn ông như vậy có xu hướng chiếm lợi thế hơn trong một xã hội mà ai cũng chỉ vì bản thân.
Nghiên cứu tương tự được thực hiện đối với phụ nữ thì cho kết quả phức tạp hơn, với việc một số nghiên cứu nhận thấy những người có sức mạnh thể chất có xu hướng ủng hộ chủ nghĩa quân bình nhiều hơn, nhưng một số nghiên cứu khác lại cho kết quả ngược lại.
Ngay cả ý kiến và giá trị của ta có thể do thể chất ta quy định
"Tương tự như việc sức mạnh thể chất sẽ định hình hành vi xung đột của các động vật khác trong các cuộc chiến quan trọng (như để tranh bạn tình hay giành lãnh thổ), sức mạnh thể chất có vẻ như cũng định hình hành vi chính trị của động vật trong cuộc xung đột then chốt này," các nhà nghiên cứu viết.
Chúng ta thường nghĩ rằng tính cách và niềm tin thể hiện bản chất con người chúng ta - dù là nhút nhát hay cởi mở, dù là kiểu tán tỉnh nhưng không mong ước quan hệ dài lâu hay là bạn đời chung tình, dù là cánh hữu hay cánh tả. Và ta thường muốn nghĩ rằng những tính cách đó xuất phát từ não, từ đạo đức hay thậm chí từ tâm linh.
Tuy nhiên, thay vào đó, ý tưởng cho rằng nhiều phần trong bản thân ta thể hiện sự thích nghi chiến lược với kích cỡ cơ thể và vẻ bề ngoài vẫn còn là lý thuyết gây tranh cãi.
Nhưng đó là lý thuyết gợi nhắc cho ta về nguồn gốc động vật của mình, như ở trong trường nội trú đầy những đứa trẻ náo động kia.
Christian Jarrett
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.