BM: Dữ liệu về 600,000 ngôi sao giải đáp nhiều bí ẩn trong dải Ngân Hà

Một dự án do Úc dẫn đầu tại Đài Quan sát Thiên văn Úc ở Siding Spring, thuộc vùng nông thôn New South Wales cho biết, một lượng dữ liệu hóa học thiên văn lớn nhất từng được thu thập trên dải Ngân Hà sẽ sớm giúp chúng ta giải đáp về lịch sử vũ trụ.

Các nhà thiên văn đến từ Trung tâm Tài năng ARC về Vật lý Thiên văn 3 chiều (ASTRO 3D) đang làm việc trong dự án Khảo cổ học Thiên Hà với HERMES (GALAH) đã công bố dữ liệu từ cuộc điều tra của họ về sự hình thành các ngôi sao, làm giàu hóa chất, di cư và hợp nhất trong dải Ngân Hà.

Dự án điều tra và lập bản đồ chuyển động của 600,000 ngôi sao đã khiến các nhà thiên văn phải thực hiện hơn 30 triệu phép đo riêng lẻ với 387 đêm sử dụng kính thiên văn.

Dự án (GALAH) có vẻ “hơi giống một phiên bản thiên hà của trò chơi Cluedo”, nhà thiên văn học hàng đầu thế giới đến từ ASTRO 3D và Đại học Quốc gia Úc Sven Buder cho biết trong một thông cáo báo chí.

“Thông tin hóa học mà chúng tôi thu thập được giống như ADN của các ngôi sao – chúng tôi có thể sử dụng nó để biết được từng ngôi sao đến từ đâu. Chúng tôi cũng có thể xác định tuổi và chuyển động của chúng, đồng thời cung cấp hiểu biết sâu hơn về cách mà dải Ngân Hà đã tiến hoá,” ông Bruder nói.

Và giống như trong Cluedo, thông tin này có thể được sử dụng để tìm hiểu sâu về các sự kiện bí ẩn.

Ông nói: “Ví dụ, trong khi chúng tôi chủ yếu khảo sát vùng lân cận Mặt Trời, chúng tôi đã tìm thấy hơn 20,000 ngôi sao không có cùng thành phần hóa học hoặc độ tuổi giữa Mặt Trời và các ngôi sao lân cận chúng.”

Ông Bruder giải thích điều này đã giúp xác định rằng khoảng tám tỷ năm trước, hình dạng của dải Ngân Hà đã thay đổi đáng kể khi nó va chạm với một thiên hà khác nhỏ hơn, chứa hàng triệu ngôi sao.

Bằng cách sử dụng dữ liệu ADN của các ngôi sao, nhóm nghiên cứu sau đó có thể xác định được một số nghi vấn chính liên quan đến vụ va chạm vì những ngôi sao này khác với thiên hà của chúng ta đến nỗi chúng chỉ có thể tiến hóa từ một nơi nào đó khác.

Cho đến nay, nhóm nghiên cứu đã xác định được 30 nguyên tố hóa học trong mỗi ngôi sao.

Chòm sao Orion và Pleiades tỏa sáng trên Kính viễn vọng Anglo Australia của Đài quan sát Siding Spring, NSW, Úc vào ngày 04/11/2011.

Dữ liệu từ nghiên cứu GALAH gần đây sẽ được cung cấp trực tuyến miễn phí cho các nhà thiên văn học trên khắp thế giới nghiên cứu.

Phó Giáo sư Sarah Martell từ ASTRO 3D và Đại học New South Wales cho biết: “Việc cung cấp rộng rãi các bộ dữ liệu lớn như GALAH DR3 thực sự quan trọng đối với nghiên cứu thiên văn.”

“Kể từ khi bắt đầu dự án GALAH, chúng tôi đã tập trung vào việc xây dựng một tập dữ liệu có thể trả lời các câu hỏi của chúng ta về lịch sử của dải Ngân Hà và nhiều thứ khác. Tôi rất hào hứng khi thấy các đồng nghiệp quốc tế sẽ thực hiện nghiên cứu với dữ liệu được công bố GALAH DR3.”

Lần công bố dữ liệu trước của dự án diễn ra vào năm 2018. Kể từ đó, nó đã thúc đẩy một loạt các khám phá quan trọng liên quan đến sự tiến hóa của dải Ngân Hà, sự tồn tại của các hành tinh ngoài hệ Mặt Trời và các cụm sao ẩn.

Trên toàn cầu, hiện có hơn 100 nhà khoa học ở Úc, Ý, Anh, Slovenia, Hoa Kỳ, Hungary, Thụy Điển, Hà Lan và Đức đang cộng tác trong dự án GALAH.

Jessie Zhang _ Ánh Sao