BM: Thiên thượng đã gửi đến một chú chim...

Lần đầu tiên tôi nghe vở diễn của cô là tại Foundry42, một quán cà phê cách thành phố New York vài giờ. Cô đã hát một phiên bản acoustic của bài “Không cần tìm kiếm nữa” (Search No More), đây là đĩa đơn quốc tế đầu tiên của cô, được phát hành vào tháng 5/2020.

Màn trình diễn của cô ấy khiến tôi ngạc nhiên. Tôi đã đi cùng một nhóm bạn đến sự kiện để ủng hộ cho nhau. Nhưng tôi không biết Katy Mantyk là ai.

Khi Katy chơi bài “Không cần tìm kiếm nữa”, những khán thính giả như chúng tôi đều rung cảm với những nốt nhạc và tâm hồn thuần khiết của cô.

“Không cần tìm kiếm nữa, đây là những gì chúng ta đang chờ đợi…”

Sau những âm thanh chậm rãi cuối cùng của cô, những tràng pháo tay và tiếng cổ vũ vang lên. Ngay cả đoạn video trên Instagram mà tôi đã quay trên điện thoại vào đêm hôm ấy cũng có thể đưa tôi về lại khoảnh khắc đó – một sự kết hợp giữa sự sống và bình yên, giữa sự xúc động và sự tĩnh lặng – một cảm giác hạnh phúc chân thành. Chúng tôi, những người ở quán cà phê, đã cùng thở, cùng khóc và cùng được hàn gắn. Đó là những gì Katy làm khi cô ấy hát – cô ấy khiến chúng ta trở nên bình an.

“Khi tôi mới bắt đầu viết nhạc, tôi không có mong muốn mạnh mẽ được đứng trên sân khấu hoặc thể hiện tài năng của mình,” cô ấy nói với tôi khi chúng tôi ngồi lại với nhau. “Nó đến từ một nơi khác – tôi chỉ muốn mang đến cho mọi người thứ gì đó có thể giúp họ cảm thấy vui vẻ, cảm thấy tốt hơn, nâng cao tinh thần, khiến họ nghĩ về những điều quan trọng trong cuộc sống, như thiên thượng, chúng ta là ai và làm cách nào chúng ta có thể trở thành những người tốt hơn.”

Những bài hát hay mang phong cách dân gian hiện đại của Katy gửi những lời động viên bao bọc lấy chúng ta, giống như một người bạn bất ngờ xuất hiện giúp đỡ khi bạn cần nhất.

“Âm nhạc của cô ấy nghe thật thú vị. Tôi biết điều đó tốt cho tâm hồn mình”, một trong những người hâm mộ của Katy, nhà làm phim Jessica Kneipp, cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại. “Tôi lắng nghe âm nhạc của cô ấy khi tôi muốn khai thác sức mạnh bên trong hoặc ghi nhớ rằng ‘mọi người đều phải cố gắng một chút’, ‘hãy để mọi thứ trôi qua’ hoặc ‘lùi lại và có suy nghĩ rộng mở hơn về mọi thứ.’ Đích thân tôi đã gửi nhạc của Katy đến rất nhiều người, những người đã mất người thân hoặc có một mối quan hệ đổ vỡ. Tôi đã gửi những bản nhạc như một phương thuốc để họ cảm thấy dễ chịu. Đó là những bản nhạc tuyệt vời để kê đơn.”

Katy có thể làm được điều đó vì âm nhạc đã chữa lành cho Katy. Và cô ấy mở rộng điều đó sang chúng tôi thông qua âm nhạc.

“Sáng tác cũng đã thực sự chữa lành cho tôi – dành thời gian cho âm nhạc, tìm kiếm trong tâm hồn triết lý sống cho riêng mình để tạo ra những bài hát hay và ý nghĩa,” cô chia sẻ.

Sự hòa hợp với thiên nhiên

Katy lớn lên ở cực bắc của New Zealand, nơi đây được bao quanh bởi những bãi biển, bởi văn hóa bản địa và sự lôi cuốn kỳ diệu của âm nhạc.

“Người New Zealand nói chung là những người khá thực tế, cởi mở và tâm linh,” cô nói. “Người New Zealand yêu âm nhạc; những người New Zealand bản địa, người Maori là những nhạc sĩ và ca sĩ tuyệt vời và họ thích hát cùng nhau. Đó là một phần của nền văn hóa mà tôi thừa hưởng. Tôi thực sự yêu thích nền văn hóa đó”.

Mẹ của Katy nói trước khi cô có thể nói chuyện, cô đã nghe nhạc, hát theo và vỗ tay. Ở trường cấp 3, Katy đã học rất nhiều bài hát Maori với giai điệu tươi đẹp mà cô vẫn còn nhớ cho đến ngày nay. Trong nhà thờ, âm nhạc và sự thờ phượng luôn song hành.

Cô nói: “Nhà thờ là nơi chúng tôi ca hát thật vui tươi, vỗ tay và ca ngợi Chúa. Tôi luôn tham gia hát theo nhóm trong cuộc đời mình. Tôi thích tham gia với mọi người và hát cùng với nhau. Đó là một nguồn năng lượng tuyệt vời.”

Một trong những trường Katy theo học có một nhà thờ liền kề và bên trong có một cây đàn piano lớn. Cả bố và mẹ của cô đều là giáo viên nên Katy sẽ ở lại muộn hơn sau giờ học và tự học piano.

Cô nói: “Tôi chỉ là một cô bé trong nhà thờ trống trơn rộng lớn, chơi piano theo ý mình và không ai làm phiền tôi. Tôi thật may mắn khi khám phá ra âm nhạc theo một cách thực sự thoải mái trong một môi trường ưa thích.”

Katy cũng tự học guitar với sự giúp đỡ của anh trai.

“Anh cả của tôi thực sự có năng khiếu; anh ấy vượt xa tôi,” cô nói. Khi anh cô 16 tuổi, cô ấy 10 tuổi, và cô đã lén xem anh chơi, “cứ như một đứa em gái phiền toái”. Anh trai đã chơi mẫu cho cô một vài hợp âm và cô tự mình luyện tập.

“Sau đó, tôi bắt đầu đoán ra các bài hát. Tôi có một đôi tai tốt, vì vậy tôi có thể nghe một bài hát; thậm chí khi còn rất nhỏ tuổi, tôi cứ nghe một bài hát hoặc một giai điệu và ngay lập tức tôi có thể chơi nó trên piano, ống tiêu hoặc guitar,” cô nói.

Ngay cả khi chỉ mới 5 tuổi, cô vẫn có thể chơi lại một bài hát trên một ống tiêu. “Tìm đúng các nốt nhạc, nó giống như một câu đố vui.”

Ở trường trung học, một ngày nọ, Katy đang ở trong phòng nghệ thuật khi cô nghe thấy “một ca sĩ người Hoa Kỳ gốc Phi hát dân ca, với giai điệu blue, có hồn và đệm đàn guitar tuyệt hay. Nó đã lay động tâm hồn tôi ngay lập tức. Tôi đã bị thôi miên,” cô nói.

Người nghệ sĩ đó là Ben Harper, và Katy bắt đầu học các bài hát của anh. Khoảng thời gian này không có các video hướng dẫn chơi nhạc trên YouTube, nơi bạn có thể tìm kiếm cách chơi bài hát của ai đó. Vì vậy, cô ấy đã nghe, nhấn tạm dừng, phát, tạm dừng và tiếp tục, tìm hiểu từng đoạn một.

“Đó sẽ là bước khởi đầu xác định phong cách cá nhân của tôi: một chút đồng quê và dân dã, một chút buồn sâu lắng,” Katy nói.

Dù yêu thích sáng tác âm nhạc nhưng Katy chưa bao giờ nghĩ sẽ theo đuổi sự nghiệp ca sĩ kiêm nhạc sĩ.

“Tôi rất nhút nhát. Tôi không thích biểu diễn trên sân khấu, mặc dù tôi rất thích chơi nhạc cụ,” cô nói. Nhưng khi cô nhận ra mình có thể trở thành một kỹ sư âm thanh, thu âm và làm nhạc ở hậu trường, cô ấy đã cảm thấy sung sướng mê ly. Sau đó, cô đã tham gia một chương trình lấy bằng kỹ sư âm thanh kéo dài hai năm.

Cô nói: “Làm nhạc với tư cách là một kỹ sư hoặc một nhà sản xuất giống như một giải pháp thiết thực để trở thành một phần của thế giới. Đó là một trong những khoảng thời gian tuyệt vời nhất trong cuộc đời tôi.”

Katy không chỉ được học các kỹ năng kỹ thuật của một kỹ sư âm thanh và nhà sản xuất, mà một điều bất ngờ khác đang âm thầm diễn ra.

“Tôi đã gặp rất nhiều người tuyệt vời, những người đã trở thành bạn tâm giao với tôi. Họ yêu âm nhạc và giúp tôi thoát ra khỏi vỏ bọc của mình. Họ đã khuyến khích tôi, thúc đẩy tôi không nên nhút nhát và hãy sáng tác âm nhạc thay vì cảm thấy lo lắng, tự ti,” cô nói. “Tôi bắt đầu viết các bài hát, cố gắng sáng tác những bài hát có phần mở đầu và kết thúc. Tôi cảm thấy làm những điều này thật tự nhiên. … Thành thật mà nói, tôi đoán rằng tôi đã có ước muốn thầm kín đó trong trái tim từ lâu nay, nhưng tôi chưa bao giờ coi đó là điều nghiêm túc hay là điều tôi thực sự sẽ làm.”

Tìm thấy một hướng đi

Trong suốt quá trình học ngành kỹ sư âm thanh, có một vài ngôi sao phù hợp khác mà cô vẫn luôn chờ đợi để hợp tác cùng.

Trước đó vài tháng, Katy đã góp mặt tại bữa tiệc Giao thừa ở Opononi, phía bắc New Zealand. Cô chỉ mới 21 tuổi, vừa vào giai đoạn đầu của độ tuổi trưởng thành.

Cô chia sẻ: “Tôi cảm thấy mình thật sự mất phương hướng khi không rõ cuộc sống này có ý nghĩa gì và tôi tự hỏi mình phải làm gì với cuộc đời mình đây”. Cô rời bữa tiệc và đi dạo; cô dừng lại đứng trên một vách đá và nhìn về phía đại dương.

“Tôi bước ra phía rìa của vách đá, và cảm thấy bầu trời thật bao la, một buổi tối đẹp quá sức tưởng tượng. Các ngôi sao thực sự rất sáng; đó là một bầu trời rất đẹp, sáng ngời, thoáng đãng. Và đại dương dưới chân tôi trải dài ra rất xa; tôi không còn thấy được thứ gì khác nữa. Trời tối mịt, chỉ có ánh sáng lấp lánh trên bầu trời và bóng phản chiếu trên đại dương,” cô kể lại. “Vào thời điểm đó, cảnh tượng đó thực sự đưa tôi đến gần hơn với cảm giác thần thánh và Đấng Tạo Hóa, bởi vì khi bạn nhìn thấy vẻ đẹp đó, bạn sẽ hiểu Tạo hóa đẹp đẽ đến nhường nào”.

Cô cầu xin Chúa cho cô biết ý nghĩa của cuộc đời mình, mặc dù cô thậm chí còn không biết Chúa là ai.

“Tôi đã từng nghĩ rằng mình biết hết, nhưng tôi khiêm tốn hơn một chút về hiểu biết của mình về sự thần thánh là gì và có ý nghĩa như thế nào. Tôi khẩn khoản cầu xin vũ trụ, những vị thần, Đấng Tạo Hóa, ‘Dù các Ngài đang ở nơi đâu, xin hãy giúp con tìm thấy ý nghĩa của cuộc đời mình, để con có thể sống với định mệnh và không bị lạc lối.’ Con muốn tìm thấy hướng đi cho mình; đó là những gì tôi đã cầu nguyện.”

Vài tháng sau đó, một người bạn trong chương trình học kỹ sư âm thanh của cô đã giới thiệu cho cô biết về Pháp Luân Đại Pháp, một môn tu luyện thiền định của Trung cộng với các bài tập khí công chậm rãi tương tự như thái cực quyền.

“Anh ấy giải thích cho tôi nguyên lý vũ trụ là Chân, Thiện và Nhẫn. Anh ấy nói hãy nhìn vào bất kỳ môn tu luyện hay tín ngưỡng tôn giáo nào, họ đều có những chỉ dẫn tương tự. Điều đó nghe giống như là một điều tốt đẹp để ta cố gắng thực hành. Tôi đã đọc cuốn sách và cảm thấy nó vô cùng sâu sắc”.

Katy đã chiến đấu với căn bệnh trầm cảm trong nhiều năm, cô “cảm thấy lạc lối và không hiểu đâu là động lực sống của mình”. Nhưng cô ấy luôn “tin tưởng mạnh mẽ rằng có nhiều thế lực siêu nhiên và thần thánh trong vũ trụ hơn là chỉ có con người chúng ta sống trên một hạt bụi nhỏ này.”

Khi cô tập các bài công pháp và áp dụng những lời dạy về Chân, Thiện và Nhẫn vào cuộc sống của mình, cô bắt đầu thay đổi. Chỉ trong nửa năm, các vấn đề về sức khỏe của cô như đau lưng, đau thần kinh tọa mãn tính, dây thần kinh bị chèn ép, mất cảm giác ở chân và những chu kỳ kinh nguyệt vô cùng đau đớn đều đã biến mất. Bệnh hen suyễn của cô ấy cũng đã thuyên giảm, và cô ấy đã có thể vứt đi ống hít của mình.

Cô chia sẻ: “Năng lượng từ cuốn sách rất mạnh mẽ. Tôi từng thử hút cần sa, và tôi thực sự cảm thấy một đám khói đen vây hãm lấy tâm trí tôi, bao trùm lấy tôi và quanh môi trường đó. Đó là loại cảm giác tồi tệ nhất mà tôi từng có”. Cô không bao giờ hút thêm một lần nào nữa.

Trạng thái suy nhược tinh thần của cô cũng biến mất. “Trong tâm trí tôi, những suy nghĩ kỳ lạ, những suy nghĩ trầm cảm quái đản và những điều tiêu cực cũng đang dần được loại bỏ. Tôi đã hạnh phúc và khỏe mạnh hơn rất nhiều. Vì vậy, tôi tiếp tục thực hành theo môn tập đó vì nó tốt, và vì nó rất chân thực.”

Môn tu luyện tinh thần này cũng định hình phong cách sáng tác của Katy. Cô bắt đầu tìm hiểu về văn hóa truyền thống của Trung cộng, vốn nêu bật lên khả năng chữa bệnh của âm nhạc. Ví dụ, từ “thuốc” trong tiếng Hoa cũng bao gồm từ “âm nhạc”.

“Theo tôi hiểu, người sáng tác âm nhạc phải ở trong trạng thái tinh thần thực sự tốt và mang theo những mục đích cao đẹp. Năng lượng của họ, thứ năng lượng chân thực, chứ không chỉ là giả thuyết, mà là năng lượng điện được truyền tải đến người nghe, đặc biệt là trong một khung cảnh biểu diễn trực tiếp.”

Katy nhận ra rằng sống theo những nguyên tắc đó có thể giúp cô cải biến thế giới nội tâm của mình, từ đó truyền tải chúng vào trong âm nhạc, khiến cho bản thân và cả những thính giả đang nghe nhạc được thăng hoa.

“Tôi không phải là một nhạc sĩ được đào tạo bài bản, thay vào đó tôi tự học, vì vậy tôi cảm thấy là khả năng của mình rất nhỏ bé. Mọi người có thể chỉ trích trình độ kỹ năng của tôi,” cô nói. “Vì vậy, những gì tôi cố gắng làm là tạo ra một thứ thực sự tốt trong khả năng của mình. Những điều tốt nhất mà tôi có thể đem đến là những giai điệu mượt mà với thông điệp dễ hiểu và ca từ trong trẻo.”

Giáo viên mẫu giáo Tili Nesbitt – một người hâm mộ khác của Katy mà tôi đã trao đổi qua điện thoại – đã nhắc lại khả năng chữa lành và sự đồng cảm mà âm nhạc của cô ấy mang lại. Đêm nọ, sau một ngày dài, Tili kể lại rằng cô cảm thấy trống rỗng và có phần tuyệt vọng. Sau đó, cô ấy đã khám phá ra âm nhạc của Katy và bật nó lên khi cô đi bộ đến ga tàu.

“Cảm giác đó của tôi hoàn toàn biến mất; tinh thần tôi hoàn toàn hứng khởi lên dù tôi cũng không rõ nó là gì. Tôi cảm thấy như: ‘Tôi không đơn độc trong chuyện này – có Katy hiểu tôi,’” Tili nói. “Katy đã chạm đến toàn bộ những nỗi chật vật, những khía cạnh mà chúng ta phải đối mặt trong cuộc sống, và sau đó cô ấy đưa ra giải pháp. Bạn có thể cảm nhận rằng cô ấy luôn mang trong mình những nguyên tắc phổ quát trong lời bài hát: là đức hạnh, lòng trắc ẩn, buông bỏ mọi phiền não và để chúng thuận theo tự nhiên, tìm ra con đường của chính mình. Tôi cảm thấy như Katy có thể chạm vào những phần trong tâm hồn tôi mà không có nghệ sĩ nào khác thực sự làm được”.

Âm nhạc có thể là liều thuốc chữa bệnh

Khi Katy trưởng thành hơn trong cuộc sống và sáng tác nhạc, cô ấy đã phải đối mặt với một bi kịch cá nhân. Âm nhạc trở thành con đường duy nhất để cô tiến bước về phía trước.

Katy phát hành một bài hát có tên “Sao Băng” (Shooting Star) vào cuối năm 2019. Tôi hỏi cô ấy rằng liệu cô có sẵn sàng để kể về câu chuyện đằng sau bài hát không.

“Thật sự rất khó để mở lòng về chuyện này,” cô nói. Nước mắt cô chực trào ra; cô cố gắng nở một nụ cười nhẹ. “Vết thương lòng vẫn còn nhói đau.”

Bài hát bắt đầu như thế này:

“Khi lá rơi vào mùa thu

và gió lạnh thấu xương thổi về

Tôi biết các mùa đến và đi

nhưng bạn luôn ở trong tâm trí tôi.”

Katy viết bài hát này sau khi người chị dâu và cũng là người bạn yêu dấu của cô đã kết liễu cuộc đời mình.

“Nỗi đau này đã nghiền nát và làm tan vỡ trái tim chúng tôi. Rất nhiều người đã vô cùng yêu quý chị ấy, và chúng tôi đều tan nát cõi lòng khi mà chúng tôi không thể giúp chị thoát ra khỏi vực sâu tăm tối đó, để cuối cùng chị cảm thấy câu trả lời duy nhất chính là tự kết liễu cuộc đời mình. Thật sự không phải vậy. Không phải như vậy đâu. Chị ấy đã có thể có một tương lai tươi đẹp. Chị ấy lẽ ra đã có thể vượt qua khoảng thời gian khó khăn đó,” Katy nghẹn ngào.

Hàng loạt câu hỏi bủa vây trong tâm trí của gia đình Katy. “Có phải đó là lỗi của chúng tôi không? Chúng tôi hẳn đã có thể đã giúp chị ấy một chút gì đó? Có phải chúng tôi đã phớt lờ nỗi đau khổ của chị ấy không? Chúng tôi đã phải trải qua rất nhiều nỗi đau, đặc biệt là đối với anh trai tôi, người đã mất đi một tri kỷ và cũng là người bạn đời của mình,” cô kể.

Katy viết bài hát này là để tự xoa dịu bản thân và cũng là để động viên anh trai và gia đình cô rằng họ sẽ vượt qua bi kịch này. Cô ấy nói, “Tôi cảm thấy như anh trai mình đang ở giai đoạn mà anh cảm thấy không còn biết sống để làm gì khi mà nỗi đau này là quá sức chịu đựng. Tôi muốn viết một bài hát để nhắc nhở bản thân và anh ấy rằng vẫn còn có hy vọng, rằng chúng ta sẽ cảm thấy yêu đời trở lại, rằng cuộc sống vẫn sẽ tươi đẹp và có thể tiếp tục dù chúng tôi nhớ chị ấy vô vàn.”

Sáu tháng sau, anh trai của Katy đã lấy máy hát của vợ ra khỏi kệ để đồ. Anh ấy đã nghe thử đĩa CD mà vợ mình đã nghe trước khi cô tự kết liễu mạng sống của mình. Anh ấy đã suy sụp hoàn toàn. Một bài hát tên là “Tự Tử Chẳng Đau Gì Đâu” (Suicide Is Painless), và câu này lặp lại xuyên suốt trong lời bài hát đó.

“Điều đó thật khủng khiếp và đó là một thông điệp xấu xa, độc ác để dùng trong âm nhạc. Có quá nhiều căn bệnh về tinh thần trong thế giới ngày nay. Loại nhạc mà mọi người đang nghe, nó có thể khiến họ phát bệnh,” cô nói.

Katy ví nó như việc ăn đồ ăn vặt sẽ gây hại cho cơ thể, còn thức ăn lành mạnh sẽ có thể nuôi dưỡng cơ thể. Tương tự, âm nhạc tích cực có thể nuôi dưỡng tinh thần và điều hòa tâm trí; còn những thông điệp tiêu cực có thể khiến bạn vụn vỡ.

Cô nói: “Dòng âm nhạc mà một người tạo ra thường là có liên quan đến cá tính bẩm sinh, tính cách và niềm tin của họ. Tôi là một người tràn đầy hy vọng; có rất nhiều điều để hy vọng trong cuộc sống. Tôi thích những bài hát có hy vọng hoặc giải pháp nào đó”.

Giống như Đạo – triết lý vũ trụ về sự hài hòa giữa những điều đối lập – danh mục âm nhạc của Katy cũng tìm kiếm sự cân bằng. Bài hát tiếp theo mà cô ấy sẽ phát hành là một bài hát lạc quan, vui vẻ cho mùa hè có tên “Tự do như cánh chim trời” (Free as a Bird).

“Bất cứ nơi nào tôi đi, tôi đi bằng cả trái tim

Thật là thú vị khi cuộc hành trình bắt đầu”.

Sự nghiệp âm nhạc của Katy chỉ mới bắt đầu và tôi nghĩ tất cả chúng ta đều khá may mắn khi được mời tham gia chuyến đi đó. Nếu bạn đang tìm kiếm một nghệ sĩ có thể khiến tâm hồn của bạn bay bổng với những giai điệu du dương, hát những câu chuyện giàu trí tuệ cổ xưa đồng thời thể hiện những chân lý cao đẹp với lòng tốt dịu dàng, thì bạn không cần phải tìm ở đâu xa nữa. Có lẽ Katy Mantyk là ca sĩ hay nhất mà tôi từng nghe.