BM: Tòa án tối cao Hoa Kỳ nói quyền phá thai ‘không phải dĩ nhiên’

Tòa án tối cao Hoa Kỳ hôm thứ Sáu 24/6 đã gây chấn động khi xóa bỏ phán quyết năm 1973 lâu nay công nhận quyền phá thai hợp pháp của phụ nữ và hợp pháp hóa quyền này trên toàn quốc.

Tòa án, với tỉ lệ phiếu 6-3, đã ủng hộ một luật ở Mississippi do Đảng Cộng hòa hậu thuẫn, cấm phá thai sau 15 tuần.

Tòa án cũng lật ngược án lệ nổi tiếng 'Roe kiện Wade' năm 1973, với tỉ lệ phiếu 5-4.

Cuộc bỏ phiếu chấm dứt quyền phá thai được sự ủng hộ của 5 trong số 6 thẩm phán 'bảo thủ' của tòa án, trong khi Chánh án John Roberts và 3 thẩm phán 'cấp tiến' phản đối.

Lật ngược án lệ Roe kiện Wade từ lâu đã trở thành mục tiêu của những người bảo thủ Cơ đốc giáo và nhiều thành viên đảng Cộng hòa.

Trong vụ kiện năm 1970, bà Norma McCorvey, gọi là Roe, đã nêu bị đơn là Henry Wade, khi đó là công tố viên quận Dallas.

Khi đó, McCorvey, 22 tuổi, đã mang thai đứa con thứ ba được 5 tháng.

Vào ngày 22/1/1973, Tòa án Tối cao Mỹ ban hành phán quyết 7-2 trong vụ Roe kiện Wade.

Phán quyết ghi rằng các quyền riêng tư theo thủ tục tố tụng và các điều khoản về quyền bình đẳng của Tu chính án thứ 14 mở rộng tới quyết định phá thai của phụ nữ trong 3 tháng đầu của thai kỳ sẽ "không bị nhà nước can thiệp".

Sang năm 1992, Tòa tối cao Mỹ xử vụ Planned Parenthood v Casey (Planned Parenthood kiện Casey), tái khẳng định rằng theo hiến pháp, phụ nữ có quyền phá thai cho đến thời điểm thai nhi có khả năng sống sót ngoài tử cung.

Nhưng giờ đây, các thẩm phán quyền uy nhất Hoa Kỳ đã xem lại án lệ Roe kiện Wade cho phép việc phá thai được thực hiện trước khi thai nhi có thể tồn tại bên ngoài tử cung - từ 24 đến 28 tuần của thai kỳ.

Và họ tuyên bố án lệ này sai lầm vì Hiến pháp Hoa Kỳ không đề cập cụ thể đến quyền phá thai.

Còn nhớ vào tháng Năm, đã xuất hiện trên mạng bản dự thảo phán quyết của thẩm phán Samuel Alito, cho biết tòa tối cao có thể lật ngược án lệ 1973.

Phán quyết vừa công bố được thẩm phán Samuel Alito viết: "Hiến pháp không đề cập đến việc phá thai, và không có quyền nào như vậy được bảo vệ một cách hoàn toàn bởi bất kỳ điều khoản hiến pháp nào."

Bằng cách xóa bỏ phá thai như một quyền hiến định, phán quyết của Tòa tối cao Mỹ khôi phục khả năng các bang sẽ thông qua luật cấm phá thai.

26 bang được coi là chắc chắn hoặc có khả năng cấm phá thai tại Mỹ.

Ba thẩm phán tòa tối cao - Stephen Breyer, Sonia Sotomayor và Elena Kagan - là phe 'cấp tiến' bỏ phiếu phản đối nhóm 'bảo thủ' thắng thế tại tòa tối cao.

Họ viết: "Bất kể phạm vi chính xác của các luật sắp tới là gì, một kết quả của quyết định hôm nay là chắc chắn: cắt giảm các quyền của phụ nữ."

Những người ủng hộ quyền phá thai nói rằng việc lật ngược án lệ 1973 sẽ có tác động xấu.

Họ nói rằng ảnh hưởng sẽ đặc biệt lớn đối với phụ nữ da đen và gốc Latin, những người có nhiều khả năng thiếu tiền và khó ra khỏi tiểu bang để phá thai.

Nhưng phán quyết ngày 24/6 của Tòa tối cao Mỹ đánh dấu một chiến thắng được chờ đợi từ lâu của những người chống phá thai.

Vào tháng Chín 2020, Ruth Bader Ginsburg, nữ thẩm phán phục vụ lâu nhất tại Tòa án Tối cao và theo quan điểm 'cấp tiến', đã qua đời ở tuổi 87.

Việc này tạo ra một chỗ trống, khiến Tổng thống Mỹ khi đó, Donald Trump, bổ nhiệm thẩm phán 'bảo thủ' Amy Coney Barrett, mở đường cho thắng lợi của phe chống phá thai.