BM: Các Quý ông đâu cả rồi?

Sau đây là một đoạn trích từ quyển sách “Our Deportment” của tác giả John H. Young A.M. bàn về bộ các quy tắc ứng xử, đạo đức và trang phục của xã hội văn minh, được xuất bản vào năm 1881. Chúng tôi giới thiệu quyển sách này với hy vọng thúc đẩy chuẩn mực cư xử lịch thiệp của nam giới — từ người trẻ đến trung niên — trong thế giới đôi khi mất cân bằng và thiếu chuẩn mực ngày nay.

Những cách cư xử của chúng ta

Một người cư xử thô lỗ cho dù vẫn có ý tốt, thì vẫn bị mọi người xa lánh. Trên thực tế, cách cư xử được xem là mô phạm đạo đức nhỏ; và một người thô lỗ thường bị nhìn nhận là người xấu.

Phong thái một người trong ngôn từ hay trong hành động nói lên rất nhiều về nhân cách của người đó hơn bất kỳ thang đo nào khác. Một biểu cảm bất chợt, nét mặt, giọng nói và dáng điệu thể hiện rõ con người hơn là chính điều người đó nói hoặc làm, và chúng ta cũng thường căn cứ vào những yếu tố vô tình, ngẫu nhiên này.

Phong cách trong khi giúp đỡ hoặc thực hiện một việc tử tế thường sẽ có tác động đến chúng ta nhiều hơn chính hành động đó. Hành động này có thể được thúc đẩy từ tính tự cao, niềm kiêu hãnh, hoặc một động cơ hoặc quan tâm ích kỷ nào đó; trong khi sự ấm áp hoặc lạnh lùng trong cách một người nói chuyện, hoặc nắm lấy tay bạn, thường ít có khả năng dối lừa hơn.

Người ta nhận định rằng cách thức thực hiện bất kỳ việc gì chứng tỏ lối sống và tính cách của bất kỳ hành động khác. Một sự giúp đỡ có thể được thực hiện một cách miễn cưỡng để phòng ngừa bất kỳ cảm giác nghĩa vụ, hoặc nó có thể bị từ chối một cách hòa ái để đánh thức những tình cảm tử tế hơn là khi được ban tặng một cách vô ơn.

Một quý ông đích thực

Phép lịch sự thể hiện qua lòng nhân từ trong những việc nhỏ.

Một quý ông đích thực phải biết coi trọng quyền lợi và cảm xúc của người khác, ngay cả trong những vấn đề nhỏ nhặt nhất.

Anh ta tôn trọng quyền lợi cá nhân của người khác, cũng như cách anh ta mong muốn người khác tôn trọng mình. Trong xã hội, anh ta thường trầm lặng, dễ gần, khiêm tốn, không tỏ vẻ cao ngạo, cũng không ám chỉ bằng lời nói hay hành vi để thể hiện mình là tốt hơn, khôn ngoan hơn, hoặc giàu có hơn bất kỳ ai.

Anh không bao giờ khoe khoang về thành tích của mình, hay trông mong những lời khen ngợi bằng cách (giả vờ) đánh giá thấp những gì mình đã làm tốt.

Vượt trên tất cả mọi thứ, anh đặc biệt biệt bởi cái nhìn sâu sắc và sự cảm thông, nhanh chóng nhận thức, chú ý đến những điều nhỏ nhặt và dường như không quan trọng (nhưng lại) có thể mang đến niềm vui hoặc gây ra nỗi đau cho người khác.

Khi đưa ra ý kiến của mình, anh không bảo thủ, mà sẽ kiên nhẫn lắng nghe và tôn trọng những người đàn ông khác; và nếu buộc phải phản đối ý kiến của người khác, anh thừa nhận khả năng có thể sai lầm của mình và khẳng định quan điểm cá nhân của anh theo cách đáng được tôn trọng từ tất cả những người lắng nghe anh.

Sự thẳng thắn và chân thành thể hiện trong tất cả các mối quan hệ của anh ấy với đồng nghiệp của mình, và dù địa vị cao đến đâu, ngay cả người đàn ông khiêm tốn nhất cũng cảm thấy thoải mái ngay lập tức khi có sự hiện diện của anh ấy.

Một quý bà đích thực

Calvert nói: “Phẩm chất quý bà đến từ một trái tim được làm trở nên tinh tế nhờ văn hóa”. Ông đưa ra nhận định trên nhằm khẳng định hai điều kiện tiên quyết là phẩm chất được truyền thừa và giáo dục tốt sẽ tạo nên phong thái cao nhất. Ông tiếp tục:

“Phẩm chất cao hơn của quý bà có thể luôn được nhìn nhận như những gì Steele nói về Quý bà Elizabeth Hastings, ‘rằng sự tự do không ràng buộc và sự ngây thơ có ý thức đã mang đến cho bà ấy sự hiện diện của vẻ thanh nhã trong mọi hành động của bà’.

Ở mức cao nhất, phẩm chất quý bà bao hàm một sự thiêng liêng được thể hiện trong ân điển thơ ca. Từ phu nhân nơi đó thở ra một sức hút tinh tế. Trong vô thức, cô bao quanh mình một bầu không khí của sức mạnh không thể lay chuyển, mà đối với những người bước vào đó, mang lại (cho họ) sự tự tin và tĩnh tại. Trong tầm ảnh hưởng của cô, những người rụt rè trở nên điềm tĩnh, những kẻ trơ trẽn bị phát hiện, những kẻ không cẩn trọng bị trừng phạt; ngay cả những người thô lỗ gượng gạo để trở nên lịch sự, và những người lịch sự được hoàn thiện; tất cả được diễn ra một cách không tự biết, bởi phẩm cách uyển chuyển, sự dịu dàng uy nghi, sự thùy mị hoàn hảo trong dáng vẻ, lời nói và phong thái của bà ấy.

Sự ảnh hưởng này, đến từ một tinh thần thiện lương. Mỗi sự ảnh hưởng, mỗi sự chính đáng, mỗi sự kiểm soát lâu dài đều đến từ đức tính cao cả; ánh sáng bao trùm lên sự tối tăm, quyền lực hơn sự tàn bạo. Những lợi ích thực sự duy nhất từng được tạo ra là những lợi ích về tinh thần — một sự phụ thuộc hơn nữa của tổng thể đối với thực thể, thể xác đối với linh hồn, của động vật đối với con người. Những hành động tốt và đặc trưng nhất của một quý bà liên quan đến một sự thăng hoa về tâm linh,vượt lên trên bản ngã của chính mình. Bên trong bản chất và sự chịu đựng, kiên nhẫn, rộng lượng, nhân từ của cô ấy là những ân sủng hình thành nên đức tính trung thực. ”

Nữ diễn viên Audrey Hepburn (1929-1993)-một quý cô nhân cách thanh tao hiếm có của màn ảnh Hollywood.

Đây là bài kiểm tra về phẩm chất quý bà thực sự. Bất cứ khi nào người trẻ thấy mình ở cùng với những người không làm cho họ cảm thấy thoải mái, họ nên biết rằng họ đang không ở trong xã hội của những quý bà và quý ông đích thực, mà là của những kẻ giả vờ; rằng những người đàn ông và phụ nữ có phẩm hạnh tốt chỉ có thể cảm thấy thoải mái trong xã hội của những người có phẩm chất cao đẹp.

Tầm quan trọng của những điều tiểu tiết

Một số người có thói quen xem nhẹ những phẩm chất tử tế và tế nhị như những chuyện vặt vãnh; nhưng những chuyện nhỏ ấy phải được ghi nhớ, tạo nên tổng thể của đời người. Những thái độ bất lịch sự nhỏ nhặt, những sự thô lỗ qua loa và sự thờ ơ mà người đàn ông phạm lỗi, không suy nghĩ, hoặc thiếu tầm nhìn xa hay thông cảm, thì thường được ghi nhớ, trong khi những hành động lớn lao của những người đó lại thường bị lãng quên.

Không có xã hội nào mà nụ cười, vẻ ngoài dễ chịu và bản tính cởi mở không được hoan nghênh và (những phẩm hạnh đó) được coi là quan trọng hơn những lời dí dỏm của sự khôn ngoan, hoặc sự tinh tế của hiểu biết. Những phép lịch nhỏ, điều tạo nên sự thay đổi nhỏ của cuộc sống có thể xuất hiện riêng biệt trong từng khoảnh khắc nhỏ, nhưng, giống như việc để dành những đồng xu tạo nên gia tài lớn trong cuộc đời, chúng có được là nhờ sự lặp lại và tích lũy.

Giá trị của những cách hành xử tử tế

Người đàn ông thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào trong cuộc sống hầu như lúc nào cũng thể hiện sự sẵn lòng mang đến niềm vui và hài lòng cho người khác, đồng thời đáp lại chân thành sự tiến bộ của họ một cách tự nhiên và theo thói quen, trong khi đối thủ của anh ta thì lại dễ khó chịu, không bằng lòng, và khinh rẻ mọi sự giúp đỡ. Người ta nói, “Phong thái hấp dẫn của Công tước xứ Marlborough là thường biến kẻ thù trở thành bạn, và bị ông ta từ chối một ân huệ còn vui hơn là nhận được đặc ân từ người khác.

Chính những phong thái lịch lãm này đã giúp cho ông vừa giàu có vừa vĩ đại. Tác phong nói chuyện của ông ấy thật sắc sảo và lôi cuốn đến nỗi làm tan đi những đố kỵ mãnh liệt và thù hận, làm dịu đi sự nghi ngờ và khơi dậy những nghệ thuật ngoại giao tinh tế nhất. Nụ cười quyến rũ và cách ăn nói lôi cuốn, cùng với thanh kiếm sắc bén của ông, đã làm chao đảo số phận của các đế chế”. Cách cư xử lịch thiệp của Charles James Fox* đã giúp ông không bị thù hằn cá nhân, ngay cả khi ông đã đánh cược với đồng xu cuối cùng của mình, và về mặt chính trị, là người đàn ông không được yêu thích nhất ở Anh.

Những cách hành xử và diện mạo cá nhân

Một phong thái hấp dẫn không chỉ làm tôn lên vẻ đẹp cá nhân, mà còn ẩn đi những điểm xấu và biến những khuyết điểm trở nên dễ chấp nhận. Vẻ mặt thô kệch – vốn không thể khắc phục, không nhất thiết là một chướng ngại ngay từ đầu đối với chủ nhân của nó, vì mọi người đều biết một thái độ vui vẻ có thể bù đắp ảnh hưởng của ngoại hình kém duyên. Sự quyến rũ về phong cách của kẻ mị dân Wilkes đã chiến thắng sự dị dạng cả về thể chất lẫn đạo đức, làm cho cả sự xấu xí của ông cũng trở nên dễ chịu. Ông ta khoe khoang với Lãnh chúa Townsend, một trong những người đàn ông điển trai nhất ở Vương quốc Anh, rằng “chỉ với nửa giờ, ông sẽ vượt lên vị trí lãnh chúa của ngài Townsend trong sự yêu mến của bất kỳ phụ nữ nào trong vương quốc”. Bá tước Mirabeau có lẽ là người Pháp xấu xí nhất từng sống.

Tuy nhiên, cách ông cư xử thật hóm hỉnh, đến mức không có người đàn ông hào hoa nào có chiếc đai lưng giữ được nhiều trái tim phụ nữ tan chảy hơn “thần sấm của tòa án” này, người có vẻ ngoài xấu xí đến mức ông được so sánh với một con hổ bị nhiễm bệnh đậu mùa.

Những điều may mắn được tạo nên từ cách hành xử dễ chịu

Cách hành xử dễ chịu đã tạo nên vận may của đàn ông trong mọi ngành nghề và mọi bước đi của cuộc đời – luật sư, bác sĩ, giáo sĩ, thương gia, thư ký và thợ máy – và những trường hợp này nhiều đến mức hầu như bất kỳ ai cũng có thể nhớ đến họ. Chính trị gia có lợi thế về phong thái lịch sự, duyên dáng và dễ chịu sẽ tìm được chiến thắng dễ dàng trong cuộc đua với các ứng cử viên đối thủ, vì mọi cử tri mà ông nói chuyện sẽ ngay lập tức trở thành bạn của ông. Phép lịch sự đối với đàn ông là vẻ đẹp đối với phụ nữ. Sự hòa nhã tạo ra ấn tượng ngay lập tức đối với anh , trong khi tính cộc cằn hoặc thô lỗ kích động nhanh chóng tạo nên một thành kiến chống lại anh. Phong thái cao như là một đồ trang hoàng, có giá trị như một phương tiện nhằm lấy được sự quý mến hơn là những bộ quần áo và đồ trang sức đẹp nhất từng mặc.

Bá tước Lord Chesterfield cho biết nghệ thuật làm hài lòng thực tế là nghệ thuật vươn lên, phân biệt bản thân với người khác, tạo dựng tên tuổi và sự giàu có trên thế giới. Cách đây vài năm, một nhân viên bán hàng khô trong một cửa hàng ở London đã nổi tiếng về tác phong lịch sự và sự kiên nhẫn tuyệt vời, đến mức người ta nói rằng không thể khiêu khích được anh ta bất kỳ biểu hiện cáu kỉnh nào, hoặc bất kỳ dấu hiệu nhỏ nhất của sự bực tức.

Một phụ nữ quý tộc, sau khi nghe đến sự điềm đạm phi thường của anh, đã quyết định thử thách anh bằng tất cả những khó chịu mà một khách mua hàng kỳ cựu có thể gây ra để trêu chọc một người bán hàng. Bà đã thất bại trong nỗ lực làm anh bực mình hoặc phát cáu, và chính điều đó đã khiến anh bắt đầu kinh doanh. Anh đã vượt lên có địa vị trong lĩnh vực thương mại, và tác nhân quan trọng nhất giúp sự nghiệp của anh sau này, cũng như trước đó, chính là sự lịch thiệp. Hàng trăm người đàn ông, giống như người bán hàng này, đã có được một khởi đầu mới cho cuộc sống viên mãn nhờ vào cách ăn nói và hành xử dễ chịu của họ.

Sự trau dồi những cách cư xử tốt

Việc trau dồi cách cư xử vui vẻ, lịch sự phải là một phần quan trọng trong việc giáo dục mỗi người ở bất cứ nghề nghiệp hay địa vị nào trong cuộc sống. Nhiều người nghĩ rằng nếu họ chỉ có thực chất, thì hình thức chỉ mang lại kết quả nhỏ. Nhưng cách cư xử là sự tổng hòa giữa tinh thần và hình thức – tinh thần tác động thành hình thức. Luật đầu tiên về cách cư xử tốt, tiêu biểu cho tất cả những điều còn lại là, “Bạn phải yêu người lân cận như chính mình”. Phép lịch sự đúng nghĩa chỉ đơn giản là việc áp dụng quy tắc vàng này cho tất cả các hành vi xã hội của chúng ta, hoặc, như nó đã được định nghĩa một cách thích hợp là “lòng tốt thực sự, được bày tỏ một cách tử tế”. Điều tốt đẹp có thể được gặp trong túp lều của người Ả Rập, trong sân của người Thổ Nhĩ Kỳ, trong mái che của người nô lệ tự do, và ngôi nhà tranh của người Ai-len. Ngay cả những người đàn ông theo đạo Thiên Chúa đôi khi cũng phạm lỗi trong phép lịch sự, tưởng rằng đó là dấu hiệu của sự yếu đuối, hoặc thờ ơ với nó chỉ vì sự thiếu suy nghĩ.

Tuy nhiên, khi chúng ta thấy phép tắc này được thêm vào các đức tính khác của Cơ đốc nhân, sẽ thấy rằng tầm ảnh hưởng của anh ta đối với người khác đã được gia tăng một cách mạnh mẽ, vì chính sự hòa nhã mà anh ta đã có được trái tim của người khác. Một nhà văn già người Anh đã nói một cách tôn kính về Đấng Cứu Thế của chúng ta: “Ngài là quý ông đích thực đầu tiên từng sống”. Sức ảnh hưởng của nhiều người đàn ông tốt sẽ tăng lên gấp đôi nếu họ có thể kiểm soát chính mình để bớt cứng nhắc và mềm mỏng hơn. Người ta đã thực sự nói rằng sự điềm tĩnh trong xã hội, “giống như ảnh hưởng âm thầm của ánh sáng mang lại màu sắc cho tất cả thiên nhiên; mạnh mẽ và hiệu quả hơn nhiều so với sự ồn ào hoặc sức mạnh. Đức tính ấy mở ra con đường một cách âm thầm và bền bỉ như bông hoa thủy tiên vàng nhỏ nhất vào mùa xuân, giúp nâng lên mẩu đất và đẩy nó sang một bên bởi sự bền bỉ đơn giản trong quá trình phát triển”.

Sự lịch thiệp

Sự lịch thiệp là cách cư xử tử tế. Đây là kết quả tự nhiên của một trái tim nhân hậu, của sự cao thượng và của lòng dũng cảm. Ở một số người, chúng ta gặp rất nhiều lòng dũng cảm, sự cao thượng và lòng nhân hậu, nhưng nếu không có thái độ tử tế, chúng ta chỉ có thể nghĩ và nói về họ không chỉ là người bất lịch sự, mà thậm chí còn kẻ thô lỗ và cộc cằn. Một người đàn ông như vậy là Tiến sĩ Johnson, người mà sự khắc nghiệt đến nỗi ông có biệt danh là chòm sao Đại Hùng, và Goldsmith đã thành thật nhận xét rằng: “Không một người đàn ông nào còn sống lại có một trái tim nhạy cảm hơn; ông ta không có gì của con gấu ngoại trừ bộ da của ông.”

Để có được cách cư xử dễ chịu và duyên dáng vốn có và là thứ phân biệt những người được giáo dục tốt, người ta phải nghĩ cho người khác nhiều hơn là bản thân mình, và học cách làm hài lòng họ ngay cả khi bản thân bất tiện. “Hãy đối xử với người khác như cách bạn mong muốn người khác nên đối xử với bạn” – quy tắc vàng của cuộc sống – cũng là quy luật của phép lịch sự, và phép lịch sự như vậy bao hàm sự hy sinh bản thân, với nhiều cuộc đấu tranh và xung đột (nội tâm). Đó là một nghệ thuật và sự khéo léo, hơn là một bản năng và cảm hứng.

Một vị thần lỗi lạc đã nói: “Cách cư xử hàng ngày mang giá trị cao quý và hấp dẫn đến từ lòng tốt, sự chân thành, và sự tinh tế. Và chúng được nuôi dưỡng trong nhiều năm, không phải trong khoảnh khắc. Ý tưởng làm chủ tư thế chắc chắn chi phối cuộc sống của chúng ta. Nhà thơ Sir Philip Sidney người Anh, là hình mẫu cho một quý ông hoàn hảo trên toàn nước Anh; nhưng sau đó, ông ấy là một người hùng khi trên cánh đồng Zutphen, đã đẩy cốc nước lạnh khỏi đôi môi đang bị sốt và nứt nẻ của chính mình, và đưa nó cho người lính đang hấp hối ở bên cạnh.” Một tín hữu Công giáo bởi chính những điều kiện của tín ngưỡng của mình, và nghĩa vụ của đức tin của anh ta, của sự cần thiết, trong tâm trí và linh hồn – và do đó trong lời nói và hành động (phải) như một quý ông. Nhưng một người đàn ông vẫn có thể lịch sự mà không phải là một tín hữu Công giáo.

Chú thích của dịch giả:

*Charles James Fox: (1749 – 1806) là một chính khách nổi tiếng của Anh với sự nghiệp nghị viện kéo dài 38 năm vào cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19.

*Chòm sao Đại Hùng còn được gọi là Gấu Lớn, là một trong những chòm sao nổi tiếng nhất, không những bởi độ sáng của các ngôi sao thành viên, mà còn bởi huyền thoại Hy Lạp lý thú về chòm sao này.

Trường An biên dịch