BM: Năm 2024 lộn xộn và điên khùng chính trị California

Những điều được trình bày sau đây không phải là dự đoán mà là những thông số.

1_ Thống đốc Gavin Newsom có thể trở thành người được đề cử tổng thống của Đảng Dân Chủ. Hồi tháng 11/2023, ông David Axelrod, chiến lược gia hàng đầu của Đảng Dân Chủ đã đề nghị Tổng thống Joe Biden nên chấm dứt nỗ lực tái tranh cử và tập trung vào công việc tổng thống của mình. Rõ ràng rất nhiều thành viên Đảng Dân Chủ đang cho rằng vị tổng thống này mất uy tín rõ rệt mỗi khi xuất hiện trước công chúng.

Với việc Phó Tổng thống Kamala Harris cũng không được lòng các thành viên trong đảng Dân Chủ qua những gì bà thể hiện, thì người thay thế hợp lý sẽ là ông Newsom. Nếu ông Biden sớm bỏ cuộc, thì các cuộc bầu cử sơ bộ sẽ được mở rộng. Vào tháng 10/2023, tờ Sacramento Bee đưa tin ông Newsom đã gây quỹ được hơn 4 triệu USD cho chiến dịch tranh cử của ông Biden. Khoản quyên góp đó có thể dễ dàng được chuyển sang một chiến dịch tranh cử tổng thống của ông Newsom.

Hồi tháng 03/2023, ông Newson đã đầu tư 10 triệu USD vào quỹ Chiến dịch vì Dân chủ để giúp các thành viên Đảng Dân Chủ vận động tranh cử trên khắp đất nước.

Trang cá cược PredictIt hiện niêm yết “giá” của ông Biden là 74 cent để cá rằng ông sẽ nhận được đề cử tổng thống của Đảng Dân Chủ, so với ông Newsom là 16 cent, bà Harris là 8 cent, và bà Hillary Clinton là 4 cent.

2_ Phó thống đốc Eleni Kounalakis có thể sẽ trở thành thống đốc. Nếu ông Newsom ra tranh cử tổng thống, có thể ông sẽ phải từ chức thống đốc để dành toàn bộ thời gian cho chiến dịch tranh cử. Làm một việc lớn đã đủ khó khăn rồi chứ chưa nói đến làm hai việc lớn cùng một lúc, thế nên phó thống đốc có lẽ sẽ lên thay cho thống đốc. Nhưng nếu ông Newsom giữ nguyên chức vụ hiện tại và sau đó được đắc cử tổng thống vào tháng Mười Một, thì bà Kounalakis sẽ trở thành thống đốc khi ông Newsom đảm nhận chức vụ mới vào ngày 20/01/2025 tới.

Mặc dù bà Kounalakis chưa được nhiều người biết đến, nhưng bà đã phạm một sai lầm chính trị nghiêm trọng khi kêu gọi California làm theo Tòa án Tối cao Coloro trong việc loại bỏ cựu Tổng thống Trump khỏi cuộc bỏ phiếu sơ bộ năm 2024, như tôi đã đề cập trong bài “Đảng Dân chủ California Tấn công Nền dân chủ khi Xét tư cách tranh cử của Ông Trump.”

Ngược lại, ông Newsom tỏ ra sắc sảo về mặt chính trị khi nói rằng, “Chắc chắn rằng ông Donald Trump là mối đe dọa đối với các quyền tự do và thậm chí đối với cả nền dân chủ của chúng ta. Nhưng tại California, chúng ta sẽ đánh bại các ứng cử viên bằng lá phiếu. Mọi thứ khác đều chỉ là sự điên cuồng về mặt chính trị.”

Từng làm phó thống đốc trong tám năm dưới thời Thống đốc Jerry Brown, ông Newsom đã học được cách làm việc uyển chuyển như vậy.

3_ Theo tính toán của Văn phòng Phân tích Lập pháp, mức thâm hụt ngân sách ước tính 68 tỷ USD của tiểu bang sẽ là một rắc rối nghiêm trọng cho cả năm. Ông Newsom sẽ đệ trình ngân sách của mình vào ngày 10/01 cho năm tài khóa 2024–2025, ngày bắt đầu sẽ là ngày 01/07. Điều cần chú ý là liệu ông có tính đến việc tăng thuế tiểu bang hay không trong khi tiểu bang này vốn đã có mức thuế vô cùng cao.

Ngay cả khi ông không tranh cử tổng thống trong năm nay, thì cơ hội năm 2028 vẫn mở ra cho ông. Ông đang hoạt động trên phạm vi cả nước, và người dân ở các tiểu bang giao động có mức thuế thấp sẽ không chào đón một ứng cử viên ham thu thuế. Bắt đầu từ ngày 01/01, mức thuế thu nhập cao nhất của Tiểu bang Vàng (một tên gọi khác của California) sẽ là 14.1%, một mức thuế như thể “đi ăn cướp.” Dưới đây là các mức thuế thu nhập cao nhất ở một số tiểu bang dao động, tất cả đều thấp hơn nhiều so với California:

4_ Liệu Đảng Cộng Hòa có thể chấm dứt ưu thế siêu đa số 2/3 của Đảng Dân Chủ ở cả hai viện tại Cơ quan Lập pháp không? Tôi từng là thư ký báo chí của Thượng nghị sĩ tiểu bang John Moorlach hồi năm 2018 khi Thượng viện chuyển từ Đảng Cộng Hòa sang Đảng Dân Chủ. Lúc đó, Đảng Cộng Hòa có nhiều hơn 1/3 số phiếu bầu, có nghĩa là Đảng Cộng Hòa vẫn được tham vấn các ý kiến về các vấn đề về thuế và những vấn đề khác. Nhưng khi có ít hơn 1/3 số ghế, thì ý kiến của họ sẽ bị bỏ qua. Sự khác biệt là rất lớn.

Đảng Cộng Hòa cần 14 trong số 40 ghế tại Thượng viện và 28 trên 80 ghế tại Hạ viện để chiếm nhiều hơn 1/3. Hiện tại, họ chỉ giữ 8 ghế Thượng viện, nghĩa là họ cần thêm 6 ghế nữa. Và họ đang giữ 18 ghế Hạ viện, nghĩa là họ cần thêm 10 ghế nữa. Mỗi mục tiêu như vậy đều là một thách thức lớn. Nhưng ngay cả việc giành thêm ghế thì cũng sẽ phải đợi tới năm 2026.

5_ Liệu Đảng Cộng Hòa California có thể giữ được 12 trong số 52 ghế tại Hạ viện Hoa Kỳ hay không? Vào năm 2024, cuộc đua một lần nữa sẽ lại gay cấn để xem Đảng nào giành được khối đa số trong Hạ viện. Hiện tại, Đảng Cộng Hòa giữ 221 ghế so với 213 ghế của Đảng Dân Chủ, với một ghế bỏ trống được để lại sau khi dân biểu Đảng Cộng Hòa George Santos bị trục xuất.

Vào tháng 01/2024, cựu Chủ tịch Hạ viện, thành viên Đảng Cộng Hòa, ông Kevin McCarthy cũng sẽ rời đi, và ông đến từ California. Ký giả Dan Walters đã viết, “Việc ông McCarthy ra đi sẽ khiến phái đoàn tại Hạ Viện của Đảng Cộng Hòa California dễ bị tổn thương về mặt chính trị.” Ông cho biết bốn người đương nhiệm dễ bị mất ghế là ông David Valao ở Thung lũng San Joaquin, ông Mike Garcia ở ngoại ô Quận Los Angeles, bà Young Kim và bà Michelle Steel của Quận Cam.

6_ Liệu các thành viên Đảng Cộng Hòa tại California còn có thể có tên trên phiếu bầu vào Thượng viện Hoa Kỳ không? Như đã xảy ra vào năm 2016 và 2018, có thể đến ngày 05/11, cả hai thành viên Đảng Dân Chủ sẽ đều lọt vào vòng hai theo hệ thống bầu cử Hai người Đứng đầu (Top Two) phi dân chủ của tiểu bang, và tất cả các thành viên Đảng Cộng Hòa đều bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu.

Một cuộc thăm dò hôm 19/12 của tờ Politico cho thấy Dân biểu am Schiff dẫn đầu trong cuộc bầu cử sơ bộ vào Thượng viện Hoa Kỳ ngày 05/03 với 26%, tiếp theo là cựu cầu thủ bóng chày Steve Garvey với 15%, Dân biểu Katie Porter 14%, và Dân biểu Barbara Lee 12%, và 19% số người được hỏi chưa quyết định. Chỉ có ông Garvey là người của Đảng Cộng Hòa, những ứng cử viên còn lại đều thuộc Đảng Dân Chủ. Theo sau họ là hai ứng cử viên đảng Đảng Cộng Hòa nữa, doanh nhân James Brley với 5% và luật sư Eric Early với 4%.

Tờ CalMatters đưa tin hôm 21/12 rằng, “Ông Steve Garvey bắt đầu vận động tranh cử vào Thượng viện Hoa Kỳ, đại loại vậy.” Còn trang web của ông cho đến nay chủ yếu hiển thị hình ảnh của ông trong bộ đồng phục bóng chày của đội Los Angeles Dodgers và San Diego Pres trong những ngày thi đấu. Trong mục “Tầm nhìn của Steve” chỉ bao gồm những câu nói nhàm chán như “Trong bóng chày, vấn đề không phải là của cá nhân; đó là vấn đề của đội nhóm. Steve tin rằng điều tương tự cũng đúng với chính trị. Đã đến lúc chúng ta đến với nhau, tìm ra điểm chung, và hành động hướng tới một tương lai tươi sáng hơn.”

Thật dễ dàng để thấy ông Schiff và bà Porter giành được hai vị trí cao trong cuộc bầu cử sơ bộ như thế nào vào tháng Mười Một, khiến Đảng Cộng Hòa không còn cơ hội nào nữa.

Cuối cùng, cử tri cũng sẽ đối mặt với các quyết định về nhiều dự luật trên tờ phiếu, nếu các dự luật này vượt qua được những thách thức của tòa án. Những dự luật này bao gồm Đạo luật Bảo vệ Người nộp thuế, khiến việc tăng thuế trở nên khó khăn hơn. Trái lại, một đạo luật tiên khởi khác quy định giảm tỷ lệ bỏ phiếu thuận xuống mức 55% để thông qua thuế gia cư và cơ sở hạ tầng.

Một đạo luật tiên khởi khác sẽ tăng mức lương tối thiểu từ mức 16 USD lên 18 USD, có hiệu lực vào ngày 01/01/2025. Đối lập với dự luật này là một dự luật tiên khởi khác nhằm bãi bỏ Dự luật Hạ viện 257, vốn đã áp đặt mức lương tối thiểu 22 USD cho nhân viên nhà hàng thức ăn nhanh.

Đây sẽ lại là một năm vận động tranh cử sôi động với việc cử tri đưa ra nhiều quyết định. Sau đó sẽ là các cuộc tranh luận về ý nghĩa của những quyết định này.

John Seiler _ Thuần Thanh