BM: 15 quyển sách thiếu nhi nhân văn nhất mọi thời đại

Sách cho thiếu nhi rất nhiều nhưng những cuốn đi cùng ký ức tuổi thơ của đời người lại không có bao nhiêu. Với những tác phẩm này, giá trị nhân văn để tạo ra một thế giới tưởng tượng cho trẻ thơ là các đặc tính tiêu biểu nhất. Hãy cùng Một Thế Giới thử khám phá.

1: Watership Down (Đồi thỏ) của tác giả Richard Adams

Sẽ có người không khỏi băn khoăn khi cầm cuốn sách khổ lớn dày hơn 500 trang này trên tay. Có vẻ quá nặng, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng đối với thể loại sách thiếu nhi. Song đó chính là điều lạ lùng đầu tiên mà nhà văn Anh Richard Adams đem đến cho bạn: một cuốn sách thiếu nhi có thể dày như sách dành cho người lớn.

Số lượng trang ngồn ngộn như thế cho phép mở ra nhiều cuộc phiêu lưu nối nhau trong các chương sách được chia nhỏ trong bốn phần: Hành trình, Trên ngọn đồi Watership, Efrafa và Thủ lĩnh cây phỉ. Đó là một trong những lý do khiến Đồi thỏ thành công vang dội với bạn đọc mọi lứa tuổi, được nhận Huy chương Carnegie và giải thưởng Guardian cho thể loại tiểu thuyết viết cho thiếu nhi (1972), được nhà xuất bản Penguin công bố là cuốn sách đứng thứ hai trong danh sách bán chạy nhất mọi thời đại (1985), có tên trong danh sách 100 cuốn sách của mọi thời đại (2003), 100 cuốn sách giá trị nhất (2007) do BBC và trang web worldbookday bầu chọn.

2: The Hobbit (Chàng Hobbit) của tác giả John Ronald Reuel Tolkien

Bilbo Baggins sống cuộc đời yên bình trong một cái hang tiện nghi ở Đáy Túi, Gầm Đồi. Sở dĩ Bilbo sống trong hang là vì anh chàng là một hobbit - một giống người nhỏ bé, mũm mĩm, cao chỉ bằng nửa chúng ta, chỉ thích ăn thức ngon ở chỗ đẹp, và đừng hòng có chuyện tham gia các cuộc mạo hiểm nào hay làm điều gì bất ngờ. Ấy vậy mà lão phù thủy Gandalf cứ khăng khăng chẳng còn ai thích hợp hơn Bilbo để cùng mười ba chú lùn tham gia vào cuộc phiêu lưu đòi lại số vàng bị lão rồng Smaug đánh cắp. Các chú lùn lấy làm nực cười trước ý tưởng ấy, còn Bilbo, dù chẳng thích thú gì, vì tự ái mà cũng gật đầu bừa.

Thế là Bilbo, lão Gandalf cùng các chú lùn - mà dẫn đầu là Thorin - bắt đầu hành trình đến hang ổ lão rồng ở mãi Xứ Hoang Tàn. Trên đường đi, họ phải chiến đấu với người khổng lồ, lũ yêu tinh, lũ sài lang, nhện khổng lồ, phải vượt qua Rừng U Ám đầy cạm bẫy và bị bắt giam trong cung điện của Vua Tiên Rừng, để rồi cuối cùng đối mặt với thử thách kinh hoàng nhất: Quả Núi Cô Đơn, nơi lão rồng Smaug ngày đêm nằm canh giữ đống vàng.

3: The Lion, the Witch and the Wardrobe của tác giả C S Lewis

The Lion, the Witch and the Wardrobe là một cuốn tiểu thuyết giả tưởng được bình chọn làCuốn sách thiếu nhi hay nhất mọi thời đại của CS Lewis, được xuất bản bởi Bles Geoffrey vào năm 1950. Nó đã được xuất bản đầu tiên trong bảy tập The Chronicles of Narnia (1950-1956) và là cuốn hay nhất được biết đến, trong số tất cả các cuốn sách cùng tác giả, cuốn truyện này được phổ biến rộng rãi trong các thư viện. Hầu hết bối cảnh trong truyện được đặt ở Narnia, vùng đất của các loài động vật biết nói và những sinh vật thần thoại mà bà chúa Tuyết cai trị với mùa đông dài cả một trăm năm.

Câu chuyện bắt đầu vào năm 1940 trong Thế chiến II, khi bốn anh chị em - Peter, Susan, Edmund và Lucy Pevensie - được sơ tán với nhiều trẻ em khác từ London trong Thế chiến II khỏi các cuộc oanh tạc. Các anh em nhà Pevensies được gửi đến sống với giáo sư Digory Kirke, người sống trong một ngôi nhà ở miền quê nước Anh.

Trong khi bốn anh em khám phá ngôi nhà, Lucy nhìn vào tủ quần áo và phát hiện ra một ô cửa một đất nước huyền diệu gọi là Narnia. Cả bốn anh em phải trải qua một cuộc phiêu lưu bi hùng để giải cứu Narnia khỏi ách thống trị tàn bạo của bà chúa tuyết. Sau cùng họ tập hợp được một đôi quân trunh thành và với sự trợ giúp của sư tử Aslan họ đã cuối cùng đã đánh bại bà chúa tuyết và bốn anh em trở thành vua và nữ hoàng của Narnia: Vua Peter tối cao, Nữ hoàng Susan nhân từ, vua Edmund công bằng, và Nữ hoàng Lucy gan dạ.

4: Charlotte's Web của tác giả E B White

Charlotte's Web là cuốn sách thiếu nhi ăn khách từng được chuyển thể thành phim. Tác phẩm kể về thế giới sinh động của những con vật đáng yêu, trong đó, cô nhện Charlotte bằng trí thông minh của mình đã cứu được chú lợn Wilbur khỏi bị giết thịt. Charlotte đã đan những thông điệp hoan nghênh Wilbur (như "Lợn Cừ") lên tấm mạng nhện của mình để thuyết phục người chủ để nó sống.

Quyển sách được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1952, do Garth Williams minh họa. Bản tiếng Việt do Công ty cổ phần văn hóa và truyền thông Nhã

Nam

mua bản quyền và phát hành năm 2008.

5: The Little Prince của tác giả Antoine de Saint-Exupéry

Cuốn Hoàng tử bé (nguyên bản: Le petit prince) của nhà văn Saint – Exupéry viết năm 1943, do thi sĩ Bùi Giáng dịch và NXB An Tiêm ấn hành đã hơn 30 năm qua (Sài Gòn 1973).

Chuyện kể một phi công buộc phải đáp xuống vùng sa mạc hoang vắng để sửa chữa máy bay bị hỏng và anh ta bất ngờ gặp hoàng tử bé cũng đáp xuống đó từ một tinh cầu xa xôi. Cuộc hội ngộ hi hữu này giữa hai người đã nảy sinh những đối thoại về sự sống tinh khôi ngoài quả đất, về những điều lạ lùng mà hoàng tử bé gặp trong cuộc du hành qua vũ trụ. Chú xin chàng phi công vẽ cho mình một con cừu nhưng chú cứ sợ ngày về con cừu đó sẽ ăn mất bông hoa thơ dại trên tinh cầu của chú. Rồi chú từ biệt, ra đi: "Tôi sẽ có vẻ như chết đi, mà thật ra là không phải... tôi không mang theo tấm thân này... nặng lắm..." và hoàng tử ngã xuống nhẹ nhàng "chỉ như một cái vỏ khô bỏ rớt lại" trên miền cát rộng. Trong cuộc đời mỗi người, sẽ có một ngày nào đó gặp một hoàng tử bé dễ thương và trong suốt của mình ? Bùi Giáng gọi đây là "tác phẩm thơ mộng nhất và u uẩn nhất trong những tác phẩm của Saint Exupéry" viết về một thiên thần dấn thân vào trần gian và "chia tay bụi hồng không một lời oán hận"

Cho đến nay, truyện này đã bán được hơn 250 triệu bản và được dịch ra nhiều thứ tiếng trên toàn thế giới. “Hoàng tử bé luôn nằm trong top danh sách những tiểu thuyết hay và bán chạy nhất trong lịch sử. Ngày 14 tháng 12 năm 2011, tượng sáp hoàng tử bé đã được đặt tại Bảo tàng Grévin, Paris. Ngoài ra, tác phẩm Hoàng Tử Bé còn được dựng thành phim hoạt hình.

6: Pippi Longstocking (Pippi tất dài) của nhà văn Astrid Lindgren

Cô bé Pippi mất mẹ từ nhỏ và người cha đã mất tích ngoài biển. Pippi không xinh đẹp, với mái tóc đỏ hoe tết thành hai cái đuôi sam cứng như hai cái que, mũi to như quả cà chua và khuôn mặt đầy tàn nhang. Trông cô rất lôi thôi nhếch nhác và ăn mặc thì chẳng hợp chút nào hết. Cô lúc nào cũng ầm ĩ và quả quyết – đi đến đâu người ta cũng nhận ra cô, nghe thấy tiếng cô nói và biết cô muốn gì. Nhưng Pippi luôn luôn bảo vệ các bạn của mình mỗi khi họ gặp nguy hiểm. Thế giới là cả một sân chơi và cuộc sống là cả một cuộc thám hiểm khổng lồ khi có Pippi ở đó.

Hai người bạn thân của Pippi là Thomas và Annika, sống tại ngôi nhà bên cạnh. Ở cùng với Pippi là con khỉ có tên là ông Nelson và con ngựa được Pippi cho đứng trong hành lang.

Ngoài ra, cô còn có một biệt tài mà chúng ta thường gọi là "chém gió" , nhờ đó làm cho thế giới xung quanh mình trở nên vô cùng thú vị và kì diệu. Với Pippi tinh nghịch, Astrid Lindgren đã tạo nên một cô bé mà mọi trẻ em đều mong được làm bạn cùng.

7: Emil và các nhà thám tử của nhà văn Erich Kaestner

Mùa thu năm 1928 Erich Kaestner cho xuất bản cuốn truyện dành cho thiếu nhi: Emil và các nhà thám tử. Sách ngay lập tức bán được hai triệu bản và cho đến nay đã được dịch ra khoảng sáu mươi thứ tiếng. Nét độc đáo của tác phẩm ở chỗ đó là câu chuyện hiện thực giữa thành phố Berlin đương thời, rất gần gũi với các em; đồng thời lại vô cùng hồi hộp, hấp dẫn bởi diễn biến của vụ án. Một điều nữa khiến tác phẩm của Kaestner được đông đảo bạn đọc yêu thích là bởi giọng văn hài hước của ông.

Sau này được đạo diễn Franziska Buch (người Đức) chuyển thể thành phim và phim này đã được trình chiếu trong Liên hoan phim thiếu nhi Châu Âu 2008 tại Việt

Nam

8: James and the Giant Peach của nhà văn Roald Dahl viết năm 1961

Roald Dahl là gương mặt quen của những danh sách cấm. Cuốn The Witches từng lọt vào danh sách 100 cuốn sách thách thức dư luận nhất trong giai đoạn 1990 - 1999. Nhưng độc giả đã không lý giải nổi vì sao cuốn James and the Giant Peach của ông cũng chịu chung số phận như vậy.

Xuất bản năm 1961, James and the Giant Peach từng được chuyển thể thành bộ phim hoạt hình cùng tên năm 1996 và được độc giả nhiều nơi trên thế giới yêu thích.

Trong thế chiến II, Roald Dahl từng là phi công chiến đấu. Sau đó, ông bị thương và phải chuyển xuống mặt đất, làm việc cho mạng lưới tình báo của Anh ở Mỹ.

Tuy nhiên, sự nghiệp làm điệp viên của Dahl không thành công, bởi ông là người ưa buôn chuyện. Con gái của nhà văn, Lucy, từng nhận xét: “Bố chẳng bao giờ biết giữ mồm giữ miệng cả”.

Ngoài James and the Giant Peach ông còn để lại nhiều tác giả hay như Charlie and the Chocolate Factory, Fantastic Mr Fox, Matilda, The Witches…

9: The Winnie the Pooh của nhà văn A. A. Milne

Câu chuyện về gấu Pooh (tên gốc: The Winnie the Pooh stories), là tác phẩm của nhà văn A. A. Milne được xuất hiện lần đầu tiên năm 1926 trong cuốn Winnie-the-Pooh và cuốn tiếp theo là The House at Pooh Corner xuất bản năm 1928. Milne cũng có cả một bài thơ về gấu Pooh trong một tập thơ trẻ em When We Were Very Young (1924) và nhiều bài khác trong tập Now We Are Six (1927). Cả 4 cuốn sách đều được minh hoạ bởi E. H. Shepard. Dấu gạch nối trong tên Winnie-the-Pooh sau này đã được bỏ đi khi Hãng Walt Disney quyết định chuyển thể các câu truyện về gấu Pooh thành một sê-ri phim hoạt hình mà sau này trở thành một trong những thành công lớn trên toàn thế giới của hãng Walt Disney. Câu chuyện về gấu Pooh đã được dịch sang rất nhiều thứ tiếng, kể cả bản tiếng La-tinh được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1958. Năm 1960, bản tiếng La-tinh này trở thành cuốn sách đầu tiên và duy nhất bằng tiếng La-tinh được đưa vào danh sách những cuốn bán chạy của Thời báo New York.

10: The Little Princess (Công chúa nhỏ) của nhà văn Frances Hodgson Burnett viết năm 1905

Sara Crewe, một bé gái mồ côi mẹ rất sớm được đưa từ Ấn Độ về Anh và học tại trường của cô Minchin. Bố em là một người rất giàu có và em đã trở thành trò cưng – một Công chúa nhỏ của trường. Sau khi bố qua đời, của cải cũng tiêu tan hết và Sara tội nghiệp đã phải tự mình đương đầu với những thay đổi đột ngột trong cuộc đời.

Với tính cách mạnh mẽ của mình liệu em có chống chọi được với cảnh nghèo hèn và sự khinh miệt của những người xung quanh? Và cuộc đời em sẽ như thế nào?...
Câu chuyện về bé Sara Crewe là một truyện cổ tích hiện đại về lòng nhân từ và đức tin vào những điều tốt đẹp, hấp dẫn đọc giả từ trang đầu đến trang cuối cùng.

11. Just So Stories của nhà văn Rudyard Kipling

Đầu thế kỷ XX, một số câu chuyện về những loài động vật kỳ lạ đã trở thành những tác phẩm kinh điển được trẻ em trên thế giới yêu thích như: The Tale of Peter Rabbit (1902) của Beatrix Potter, The Wind in the Willows (1908) của Kenneth Grahame, cũng như The Jungle Book (1894) và phần tiếp theo (1895) của Rudyard Kipling. Và ít lâu sau, Just So Stories for Little Children (1902) của Rudyard Kipling cũng không nằm ngoài số đó.

Lạc đà đã có bướu như thế nào? Tại sao mèo lại không làm theo ý người sai bảo? Ai đã phát minh ra cách đọc và viết? Một chú voi có tính tò mò đã thay đổi cuộc sống của những chú voi khác như thế nào? Chúng ta sẽ nhận được những câu trả lời giàu trí tưởng tượng của nhà vǎn Kipling. Trí tưởng tượng của ông đều dựa trên những câu chuyện về các con vật mà ông đã nghe khi ông còn là một cậu bé sống ở Ấn Độ, cũng như những câu chuyện ở nhiều nơi trên thế giới mà ông đã sưu tầm sau này.

Chúng ta cũng sẽ được đến thǎm những hang động thời tiền sử cũng như những sa mạc, những dòng sông và những hòn đảo không người ở trên thế giới qua các câu truyện trong Just So Stories.

12. Journey to the Center of the Earth của tiểu thuyết gia Jules Verne xuất bản năm 1864

Câu chuyện kể về một giáo sư người Đức tin rằng có những miệng núi lửa có con đường đi thẳng xuống trung tâm Trái Đất. Ông, đứa cháu trai Axel, và người dẫn đường Hans của họ đã trải qua những chuyến phiêu lưu thú vị, gặp gỡ những con vật thời tiền sử cùng các thảm họa tự nhiên, cuối cùng đã quay lại được mặt đất ở miền nam nước Ý. Các sinh vật sống mà họ gặp phải phù hợp với từng thời kỳ địa chất, cũng như các lớp đá dần càng cổ hơn khi họ đi xuống càng sâu, những loài vật cũng xưa hơn khi các nhân vật tiến gần đến tâm Trái Đất.

Một trong những ý tưởng chính của Verne với câu chuyện này còn ở chỗ giáo dục người đọc, và bằng cách đưa các sinh vật đã tuyệt chủng vào đúng thời kỳ địa chất của chúng, ông đã cho người đọc một cách hình dung về thế giới cổ đại, từ kỷ băng hà cho đến thời kỳ khủng long.

13. The Wind in the Willows (Gió qua rặng liễu)

Gió qua rặng liễu là câu chuyện thiếu nhi của nhà văn Mỹ Kenneth Grabam, lần đầu tiên ra mắt công chúng vào năm 1908. Kể từ đó đến nay, những lần tái bản liên tục vẫn làm say đắm mọi thế hệ độc giả, đặc biệt là các em nhỏ.

Truyện kể về cuộc phiêu lưu của bốn người bạn: Chuột Chũi, Chuột Nước, Bác Lửng và Cóc trái khoáy. Trên chiếc ô tô mới của Cóc luôn phát ra tiếng kêu píp píp píp và chạy bạt mạng, họ đã đi qua dòng sông, qua bờ cỏ, khu rừng, qua nơi trú ngụ của những loài thú. Biết bao câu chuyện kỳ thú, bao cảnh trí thơ mộng, kỳ ảo, tất cả cùng cuộn cuộn như một giấc mơ cổ tích mà mọi lứa tuổi đều có thể đam mê.

“Một tác phẩm kinh điển cho thiếu nhi và người lớn vẫn đọc một cách vui thích… Một thế giới thần tiên được viết lách một cách tuyệt diệu” Jonathan Williams – The New York Times

14. Harry Potter của nhà văn J. K. Rowling

Chắc có lẽ không cần giới thiệu nhiều về nhân vật nổi tiếng này khi mà tên tuổi của cậu đã vượt ra ngoài phạm vi của đọc giả và thâm nhập vào cả trái tim của hàng triệu những người mê điện ảnh với series phim ăn khách nhất hiện nay của hãng Warner Bros.

Ngay từ khi ra mắt phần một vào năm 1997, bộ truyện đã gây tiếng vang và ngày càng nổi tiếng, được giới phê bình hoan nghênh và rất thành công về mặt thương mại. Bộ truyện được chuyển thể thành phim, trò chơi và các loại mặt hàng liên quan đến truyện cũng được sản xuất và lưu hành rộng rãi. Đến nay, cả bảy phần đã được xuất bản, bán được hơn 400 triệu bản và được dịch sang hơn 63 ngôn ngữ.

15. The Lord of the Rings của nhà văn J. R. R. Tolkien

Chúa tể của những chiếc nhẫn (The Lord of the Rings) là một tác phẩm dài kiệt xuất của nhà văn J. R. R. Tolkien, một nhà ngữ văn người Anh. Ông đã dành phần lớn đời mình cho công việc nghiên cứu về lịch sử của các thần thoại Bắc Âu, như thần thoại Anh và thần thoại Phần Lan.

Cuốn truyện là tập hợp quy mô những hiểu biết về một thế giới tưởng tượng có tên là Middle Earth (hay Trung Địa) với nhiều giống người kỳ lạ như Hobbit, Dwarf (người lùn), Elf (gần như tiên), Wizard (phù thủy)... và ngay cả giống người. Bộ truyện được chia ra làm 3 quyển lớn, được chia ra làm 6 tập, xoay quanh những năm tháng vĩ đại trong cuộc chiến chống lại chúa tể bóng tối Sauron, gồm: Hiệp hội bảo vệ nhẫn (The Fellowship of the Ring),Hai ngọn tháp (The Two Towers), Sự trở về của nhà vua (The Return of the King).

Chúa tể những chiến nhẫn là câu chuyện tiếp nối với câu truyện trong Chàng Hobbitnhưng lần này nói về cậu cháu của Bilbo là Frodo Baggins. Cùng với sự giúp đở của những người bạn Frodo phải tìm cách tiêu diệt chiếc nhẫn của Sauron.

Bảo Toàn