BM: Hiệu ứng Kabul và Trục Ma quỷ mới

Ủy viên Quốc vụ kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Trung cộng Vương Nghị gặp ông Mullah Abdul Ghani Baradar, thủ lĩnh chính trị của Taliban của Afghanistan, tại Thiên Tân, Trung cộng hôm 28/07/2021.

Hiệu ứng cánh bướm, như mọi người đều biết rõ, là một hiện tượng theo đó những thay đổi vi tiểu trong một hệ thống phức tạp, cục bộ sẽ dẫn đến những thay đổi to lớn ở những nơi khác. Cho phép tôi phóng đại một chút, chỉ cần một con bướm ở Tokyo vỗ cánh cũng có khả năng gây ra một trận động đất ở Tehran.

Thế còn “Hiệu ứng Kabul,” một hiện tượng mà sự sụp đổ của thủ đô ở Afghanistan đã gây ra những hiệu ứng dây chuyền trên khắp thế giới, từ Âu Châu đến Hoa Kỳ, Bắc Kinh đến Bengaluru, Karachi đến Kashmir? Kèm theo việc Taliban trở lại nắm quyền, “hiệu ứng Kabul” có vẻ sẽ thay đổi câu chuyện địa chính trị theo những cách sâu sắc nhất có thể tưởng tượng được.

Với việc Trung cộng sẵn sàng kết thành đồng minh với Taliban, [nhằm] khai thác khoáng sản đất hiếm của Afghanistan, điều gì sẽ xảy ra với Pakistan, một quốc gia mà Trung cộng đã gây ra một sức ảnh hưởng tương đối lớn?

Cách đây sáu năm, Trung cộng đã khởi động [dự án] Hành lang Kinh tế Trung cộng-Pakistan (CPEC), dự án đầu tư trị giá hàng tỷ dollar này được coi là “tác nhân thay đổi bàn cờ” kinh tế [cho toàn bộ khu vực]. Là một bánh răng quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung cộng, [dự án] hành lang kinh tế này, theo các báo cáo, hiện có trị giá 62 tỷ USD.

Trung cộng đã đầu tư rất nhiều vào Pakistan, và rất háo hức khi thấy những khoản đầu tư này gặt hái được kết quả. Tuy nhiên, với việc Taliban nắm quyền, liệu sự biến động ở quốc gia láng giềng Afghanistan có thể gây hại cho Pakistan? Nếu như Pakistan bị cuốn vào một vòng xoáy bạo lực, các khoản đầu tư của Trung cộng sẽ không thể tránh khỏi việc chịu đựng tổn thất. Tất cả những kiến trúc và những cây cầu do Bắc Kinh tài trợ đó, có thể tự thấy chúng bị phá hủy hoàn toàn.

Người lao động đi qua cảng Gwadar ở Pakistan, một dự án cơ sở hạ tầng trị giá hàng tỷ dollar, vốn là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường do Trung cộng đầu tư.

Tuy nhiên, trên thực tế, Thủ tướng Pakistan, ông Imran Khan lại là một người ủng hộ của Taliban. Khi tổ chức khủng bố này chiếm được thủ đô, ông Khan đã ca ngợi việc tiếp quản, tuyên bố rằng Afghanistan đã đập tan “xiềng xích nô lệ.” Người ta tự hỏi phụ nữ Afghanistan phải nói gì về cái được cho là phá vỡ xiềng xích này, đặc biệt là những ai nhận mình đã kết hôn với các thành viên của Taliban. Hiện tại, các khoản đầu tư của Trung cộng vào Pakistan dường như là an toàn. Nếu như Taliban, Bắc Kinh và Pakistan hợp tác hài hòa với nhau (trông có vẻ khả thi), thì chúng ta rất có thể sẽ chứng kiến một Trục Ma quỷ mới.

Bộ ba tà ác

Vào ngày 16/08, nhà cầm quyền Trung cộng, rõ ràng là không quen thuộc với khái niệm ‘mâu thuẫn,’ đã đưa ra một tuyên bố bộc lộ rõ nội tâm. Các quan chức ở Bắc Kinh, ai ai cũng nói, “tôn trọng ý chí và sự lựa chọn của người dân Afghanistan,” nhưng cũng tôn trọng ý chí và sự lựa chọn của Taliban, vốn là một tổ chức giết người đã và đang thực thi nghiêm ngặt luật Hồi giáo Sharia trên khắp đất nước. Tất nhiên, Trung cộng không hề tôn trọng “ý chí và sự lựa chọn” của bất kỳ ai, ngay cả người dân của chính họ. Tuyên bố này, toàn là những điều sáo rỗng, nhưng thực sự có thể tóm gọn thành hai câu: Trung cộng đã sẵn sàng và sẵn lòng hợp tác với Taliban. Tất cả điều này đều là vì lợi nhuận.

Ở Afghanistan, khoáng sản và kim loại đất hiếm là một phần của ngành công nghiệp trị giá hơn 3 nghìn tỷ USD. Khi Trung cộng dường như đã chuẩn bị sẵn sàng để tận dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên của Afghanistan, nhà cầm quyền này cũng sẽ tìm cách thúc đẩy hơn nữa mối liên hệ giữa Taliban và Pakistan.

Mặc dù những diễn biến như vậy có thể khiến chính phủ ông Biden lo ngại, nhưng Hoa Kỳ có may mắn về khoảng cách địa lý. Tuy nhiên, Ấn Độ, một đồng minh thân cận của Hoa Kỳ thì lại không như vậy. Pakistan và Trung cộng, vốn thành lập liên minh vì lợi ích kinh tế, cũng hợp lại vì coi Ấn Độ như kẻ thù. Liệu các quan chức ở Bắc Kinh và Islamabad có sử dụng quyền vị của Taliban để nhắm vào quốc gia đông dân thứ hai thế giới này không?

[Tuy nhiên], ký giả Brazil, ông Pepe Escobar có phần mỉa mai, đã chế nhạo ý tưởng về “Trục Ma quỷ mới” này. Chúng tôi được dạy rằng, mối liên hệ giữa Taliban-Pakistan-Trung cộng là chuyện bịa đặt. Một sản phẩm của trí tưởng tượng. Tôi xin phép không đồng ý với điều này. Với việc Trung cộng sẵn sàng hợp tác với Taliban, người dân Ấn Độ giờ đây dễ bị tổn thương hơn so với cách đây vài tuần.

Từ đường sá đến các con đập, chính phủ Ấn Độ đã đầu tư đáng kể vào Afghanistan. Nhưng tất cả các khoản đầu tư này đều được thực hiện dưới sự bảo hộ của Hoa Kỳ, rất lâu trước khi Taliban thay đổi câu chuyện. Giờ đây, như BBC đưa tin, sự lên ngôi của Taliban có khả năng là để thử thách chính phủ Ấn Độ, “bởi vì mối liên hệ của quốc gia này với Pakistan và Trung cộng bao năm qua vẫn luôn căng thẳng và có những tranh chấp biên giới.” Việc tái cấu trúc địa chính trị có khả năng gây ra những tổn hại đáng kể đối với Ấn Độ, một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất trên thế giới. Trước đây, Taliban không thừa nhận đường biên giới lỏng lẻo khét tiếng giữa Pakistan và Ấn Độ, nhưng điều đó có thể sắp thay đổi.

Nếu Taliban đồng ý công nhận đường biên giới này, thì Kashmir do Ấn Độ quản lý, một lần nữa, sẽ thấy mình là tâm điểm của xung đột bạo lực. Cả Ấn Độ và Pakistan đều tuyên bố có chủ quyền với Kashmir, vốn là một khu vực thuộc vùng Himalaya đa sắc tộc, và cực kỳ biến động. Hiện tại, cả hai quốc gia này đều quản lý các phần riêng biệt của Kashmir, được phân chia bởi Đường Kiểm soát (Line of Control, LoC). Nếu như Taliban, do giới chức Bắc Kinh hậu thuẫn, phát hiện ra mình bị cuốn vào tranh chấp ở Kashmir, thì Ấn Độ sẽ chịu thiệt hại.

Mặc dù vẫn còn phải chờ xem liệu bộ ba tà ác này có trở thành một Trục Ma quỷ thực sự hay không, nhưng những ai cười khẩy ý tưởng này nên nhớ rằng Trung cộng, Pakistan và Taliban được biết đến với nhiều thứ, [và] hầu hết từng thứ trong số ấy đều là tà ác. Liên minh [của họ] sẽ chỉ làm trầm trọng thêm những tội ác này, thay vì làm suy yếu chúng.

Ông John Mac Ghlionn là nhà nghiên cứu, nhà bình luận. Bài viết của ông đã được đăng bởi những ấn phẩm như New York Post, Sydney Morning Herald, The American Conservative, National Review, The Public Discourse cùng những ấn phẩm đáng kính khác. Ông cũng là một nhà bình luận tại Cointelegraph.

John Mac Ghlionn _ Từ Huệ