BM: Tiểu đoàn Azov của Ukraine đầu hàng Nga

Hôm 16/05, quân đội Ukraine đã bắt đầu di tản các binh sĩ khỏi thành trì cuối cùng của họ trong vòng vây thành phố cảng Mariupol, có khả năng báo hiệu sự kết thúc của cuộc xung đột Nga-Ukraine kéo dài 82 ngày tại đây, và đánh dấu một thất bại đáng kể cho Ukraine.

Ước tính khoảng 600 thành viên của tiểu đoàn Azov đã ở trong nhà máy thép thời Liên Xô Azovstal ở miền đông Ukraine trong nhiều tuần, trong đó có hàng chục người bị thương, nhiều người trong số họ không có đủ thức ăn và nước uống.

Miền đông Ukraine là nơi có hai quốc gia ly khai thân Nga – Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Cộng hòa Nhân dân Luhansk – được Nga công nhận là độc lập khỏi Ukraine nhưng bị tiểu đoàn Azov xem là các lãnh thổ bị khủng bố chiếm đóng.

Trong một bài đăng trên Facebook hôm 16/05, Bộ Tổng tham mưu Lực lượng Vũ trang Ukraine cho biết trong một tuyên bố rằng 53 binh sĩ “bị thương nặng” đã được di tản và đưa đến thị trấn Novoazovsk, nơi quân nổi dậy do Nga hậu thuẫn nắm giữ. 211 người khác đã được đưa đi qua hành lang nhân đạo đến Olenivka để đổi lấy tù nhân Nga.

Bộ Tổng tham mưu cho biết các biện pháp giải cứu những binh sĩ còn lại đang được tiếp tục.

Tuyên bố trên không mô tả việc rút quân như một sự đầu hàng nhưng cho biết chỉ huy của các đơn vị đóng tại nhà máy Azovstal đã được lệnh phải “cứu mạng các quân nhân.”

“Những người bảo vệ Mariupol là những người hùng của thời đại chúng ta,” Bộ Tổng tham mưu tuyên bố. “Họ mãi mãi đi vào lịch sử. Đây là một đội riêng biệt của lực lượng đặc nhiệm ‘Azov’, Lữ đoàn 12 của Vệ binh Quốc gia Ukraine, lữ đoàn thủy quân lục chiến số 36, những người lính biên phòng, các sĩ quan cảnh sát, các tình nguyện viên và lực lượng bảo vệ lãnh thổ Mariupol.”

Tiểu đoàn Azov bắt đầu hoạt động vào năm 2014 với tư cách là một tổ chức bán quân sự tình nguyện trong Chiến Tranh Donbas ở miền đông Ukraine giữa các lực lượng ly khai thân Nga và quân đội Ukraine, sau khi chính phủ Ukraine thân Nga bị lật đổ trong cuộc cách mạng năm 2014.

Tiểu đoàn này sau đó được chính thức được tích hợp thành một trung đoàn trong Vệ binh Quốc gia Ukraine, nhưng vẫn luôn có tranh cãi xung quanh các mối liên hệ tân Quốc Xã của nhóm này và việc sử dụng biểu tượng Wolfsangel, vốn cũng được sử dụng bởi lực lượng Đức Quốc Xã ở Đức thời Đệ nhị Thế chiến.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã viện dẫn các phần tử tân Quốc Xã của tiểu đoàn Azov trong biện minh của ông về việc xâm lược Ukraine, kêu gọi “phi phát xít hóa” khu vực.

Tuyên bố từ Bộ Tổng tham mưu Ukraine cho biết, bằng cách duy trì vị trí của họ tại nhà máy thép, các binh sĩ Azov đã ngăn chặn quân đội Nga nhanh chóng chiếm được thành phố Zaporizhzhia ở phía nam.

Hãng thông tấn Reuters đã chứng kiến khoảng một chục chiếc xe buýt chở các chiến binh Ukraine rời nhà máy thép Azovstal ở Mariupol hôm 16/05. Một trong những chiếc xe buýt được đánh dấu bằng chữ cái Latinh “Z”, viết tắt của cụm từ “chiến thắng” và chở những người đàn ông bị thương nằm trên cáng.

Hàng trăm thường dân cũng đã trú ẩn trong nhà máy này, nhưng hồi đầu tháng Phó Thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk thông báo rằng họ đã được di tản.

Vài giờ trước khi cuộc di tản bắt đầu, Bộ Quốc phòng Nga cho biết họ đã đạt được một thỏa thuận để di tản các binh sĩ bị thương.

Bộ này cho biết: “Một hành lang nhân đạo đã được mở qua đó các binh sĩ Ukraine bị thương đang được đưa đến một cơ sở y tế ở Novoazovsk.”

Điện Kremlin cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đích thân bảo đảm các tù nhân sẽ được đối đãi theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi ngày 16/05 là một ngày “khó khăn”, trong đó “ngày thứ 82 của cuộc phòng thủ của chúng ta đang đi đến kết thúc.”

“Nhưng ngày này, giống như tất cả những ngày khác, có mục đích chính xác là cứu đất nước và nhân dân của chúng ta,” ông nói trong một tuyên bố.

“Nhờ những nghĩa cử của quân đội Ukraine — Lực lượng Vũ trang Ukraine, lực lượng tình báo, nhóm đàm phán, Ủy ban Chữ Thập Đỏ Quốc tế và Liên Hiệp Quốc, chúng tôi hy vọng rằng chúng ta sẽ có thể cứu được mạng sống của các binh sĩ của chúng ta. Trong số đó có những người bị thương nặng, họ đang được cấp cứu.”

“Tôi muốn nhấn mạnh: Ukraine cần những người hùng Ukraine còn sống. Đây là nguyên tắc của chúng tôi. Tôi nghĩ rằng mỗi người đủ tư cách sẽ hiểu những lời này,” ông nói thêm.

Ông Zelensky cũng nhấn mạnh rằng hoạt động này và các cuộc thương lượng để “đưa các quân nhân về nhà” đang diễn ra và cần “sự tỉ mỉ và thời gian”.

Nhà máy thép là pháo đài cuối cùng do Ukraine nắm giữ ở thành phố cảng Mariupol, vốn từng là nơi sinh sống của hơn 400,000 cư dân.

Thành phố hiện đang nằm trong đống đổ nát sau nhiều tháng bị quân đội Nga bắn phá, điều mà các quan chức Ukraine cho rằng đã khiến hàng chục ngàn người thiệt mạng, mặc dù có thông tin cho rằng khoảng 100,000 thường dân vẫn còn sống, dẫu rằng nguồn cung cấp thực phẩm, nước, điện, và nhiệt ngày càng cạn kiệt.

Trong khi các cuộc di tản binh sĩ Azov đang được tiến hành, thì giao tranh vẫn tiếp diễn trên các chiến tuyến trên khắp Ukraine.

Trong khi đó, các quan chức Hoa Kỳ hứa sẽ đẩy nhanh đơn đăng ký gia nhập NATO của Thụy Điển sau khi nước này tuyên bố sẽ nộp đơn gia nhập liên minh, tiếp bước Phần Lan, trong một nỗ lực tăng cường an ninh giữa bối cảnh cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine diễn ra.

Katabella Roberts _ Minh Ngọc