BM: Trùm bất động sản VC bị kết án tử hình vì tội lừa đảo

Trương Mỹ Lan, trùm bất động sản, bị kết án tử hình vì tội lừa đảo.

Trùm bất động sản Trương Mỹ Lan, 67 tuổi, chủ tịch Vạn Thịnh Phát, bị tòa án ở TP.HCM kết án tử hình vì phạm tội lừa đảo tài chính lớn nhất Việt Nam.

Trương Mỹ Lan trong phiên tòa tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam, 11 tháng 4, 2024.

Bị cáo buộc lường gạt tới 12,5 tỷ USD (gần 3% GDP Việt Nam năm 2022) liên quan đến việc Lan kiểm soát trái phép Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (NHTMCPSG) từ năm 2012 đến năm 2022, khiến ngân hàng này thua lỗ 27 tỷ USD. Dù có những hoạt động từ thiện và đây là lần phạm tội đầu tiên nhưng bản án của Lan cho thấy độ lừa đảo tinh vi trong việc dàn dựng một âm mưu phức tạp gây ra những thiệt hại không thể bù đắp được. Tòa án cũng tuyên phạt bà 20 năm tù cho hai tội danh khác là nhận hối lộ và vi phạm pháp luật ngân hàng.

Đây là bản án hiếm có vì Trương Mỹ Lan là một trong số ít doanh nhân phụ nữ ở Việt Nam bị kết án tử hình. Bà bị kết án vì đã mượn 44 tỷ USD từ của NHTMCPSG. Án lệnh đòi bị cáo phải trả lại 27 tỷ USD, số tiền mà công tố viên cho biết có thể không bao giờ lấy lại được. Một số người tin rằng án tử hình là cách tòa án khuyến khích Lan trả lại một phần trong số tiền tỷ bà đã lường gạt.

Chính quyền cộng sản Việt Nam đã thẳng thắn một cách khác thường về vụ án này, công bố chi tiết cho giới truyền thông. 2.700 người đã được triệu tập để làm chứng trước 10 công tố viên và khoảng 200 luật sư. Chứng từ nằm trong 104 thùng nặng tổng cộng 6 tấn. Lan có quyền kháng cáo bản án trong vòng 15 ngày theo bộ luật hình sự Việt Nam, đã phủ nhận những cáo buộc trong suốt tiến trình tố tụng. 85 đồng bị cáo bị xét xử cùng với Trương Mỹ Lan đều phủ nhận cáo buộc và cũng có thể kháng cáo. Tất cả những đồng bị cáo đều bị kết tội, trong đó 4 người bị kết án tù chung thân và những người còn lại lãnh án tù từ 20 năm đến 3 năm tù treo. Chồng Trương Mỹ Lan và cháu gái, Trương Huệ Vân, lần lượt lãnh án án 9 năm và 17 năm tù.

Những bản án nặng trong vụ này nhấn mạnh chương trình chống tham nhũng ở cao độ của Việt Nam và ảnh hưởng của nó đến những lĩnh vực kinh tế như bất động sản.

Phiên tòa này là màn kịch tính nhất cho đến nay trong vở kịch “Đốt lò” chống tham nhũng do Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Nguyễn Phú Trọng đạo diễn. Trương Mỹ Lan xuất thân trong một gia đình gốc Hoa ở Thành phố Hồ Chí Minh, Sài Gòn cũ và từ lâu đã là đầu tầu thương mại của nền kinh tế Việt Nam.

Năm 2011, Trương Mỹ Lan, một nữ doanh nhân nổi tiếng ở Tp. HCM, được phép sáp nhập ba ngân hàng nhỏ hơn thành một ngân hàng lớn hơn là NHTMCPSG. Công tố viên cho rằng Trương Mỹ Lan nắm giữ hơn 90% cổ phần của NHTMCPSG, dùng nó để bổ nhiệm người của mình làm quản lý và phê duyệt chấp thuận hàng trăm khoản nợ cho mạng lưới công ty vỏ bọc do bà kiểm soát. Những khoản nợ bà chấp thuận chiếm tới 93% tổng số tiền cho vay của ngân hàng.

Công tố viên cho rằng Trương Mỹ Lan đã ra lệnh cho tài xế rút 108 ngàn tỷ đồng Việt Nam, hơn 4 tỷ đô la tiền mặt từ ngân hàng và cất giữ dưới tầng hầm tư gia của bà. Bà cũng bị buộc tội hối lộ công chức chính phủ thật hậu hỉ để họ không điều tra những khoản nợ bất chính của bà. Một cựu chánh thanh tra ngân hàng trung ương bị kết án chung thân vì nhận hối lộ 5 triệu USD.

Hàng loại những nhân vật quyền thế bị chính phủ trừng phạt về vụ án đã tập trung sự phẫn nộ của công chúng về nạn tham nhũng vào Trương Mỹ Lan, người có vẻ ngoài mệt mỏi, không trang điểm trước tòa, trái ngược với những bức ảnh bóng loáng mà mọi người từng thấy trước đây. Cõng có câu hỏi đặt ra liên quan đến việc tại sao bà ấy cô ấy có thể tiếp tục lừa đảo trong một thời gian dài như vậy.

David Brown tin rằng những nhân vật quyền lực thống trị kinh doanh và chính trị ở Thành phố Hồ Chí Minh đã bảo vệ Trương Mỹ Lan trong nhiều chục năm. Brown nhìn thấy một yếu tố lớn hơn trong cách tiến hành phiên tòa này: Đảng Cộng sản đang nỗ lực khẳng định lại quyền lực của họ đối với văn hóa kinh doanh tự do của miền Nam.

Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư 79 tuổi, định sẽ nghỉ hưu tại Đại hội Đảng Cộng sản năm 2026 vì lý do sức khoẻ. Giữ vai trò Tổng Bí thư lâu năm, ông đã đặt mục tiêu đầy tham vọng là trở thành nước giàu vào năm 2045 với nền kinh tế dựa trên kỹ thuật và tri thức, thúc đẩy quan hệ đối tác Mỹ-Việt gần gũi hơn. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này thường dẫn đến tham nhũng nhiều hơn, có thể dập tắt hoạt động kinh tế. Bộ máy quan liêu và giới chức chính phủ đã làm đình trệ hay né tránh lấy những quyết định liên quan đến họ trong những vụ án tham nhũng. Lê Hồng Hiệp cho rằng nghịch lý này nêu bật sự phụ thuộc của Việt Nam vào tham nhũng vì đó là dầu mỡ bôi trơn để mô hình kinh tế phát triển.