BM: Thuốc lá điện tử làm hư răng và hôi miệng như thế nào?

Nghiên cứu về mối quan hệ giữa hệ vi sinh vật khoang miệng và việc thuốc lá điện tử đang bắt đầu tiết lộ hậu quả của hành vi này.

Hương bạc hà trong nước tinh dầu của thuốc lá điện tử có thể tạm thời che giấu hơi thở có mùi nhưng nguyên nhân gốc rễ của hôi miệng là sự mất cân bằng vi khuẩn, vốn càng trở nên tệ hơn khi sử dụng thuốc lá điện tử.

Trong khi sử dụng thuốc lá điện tử, vi khuẩn có lợi trong miệng bị tiêu diệt khiến cho các cơ chế phòng vệ của cơ thể đối với vi khuẩn gây sâu răng và hôi miệng bị suy yếu. Trong thực tế, có một loạt các bệnh lý liên quan đến sự phá hủy các sinh vật tí hon sống trong khoang miệng. Răng sâu và hơi thở có mùi là dấu hiệu của những vấn đề lớn hơn và ngay cả khi có thói quen vệ sinh răng miệng tốt nhất cũng không thể khắc phục được tổn thương do sự mất cân bằng vi khuẩn gây ra.

“Ở đâu đó trong cuộc sống, ai đó đã thuyết phục họ rằng thuốc lá điện tử an toàn hơn hút thuốc. Nhưng an toàn hơn không có nghĩa là hoàn toàn an toàn,” bác sĩ Elle Campbell, một bác sĩ gia đình y học tích hợp cho biết. “Hút thuốc lá điện tử thực sự gây hại.”

Bác sĩ Campbell có thể không phải là nha sĩ, nhưng Campbell và các bác sĩ khác thành lập nên Học viện Sức khỏe Răng miệng & Hệ thống Hoa Kỳ đang giáo dục bản thân về mối liên hệ giữa sức khỏe răng miệng và bệnh tật vì lợi ích của bệnh nhân. Họ đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về thuốc lá điện tử, thứ đã trở nên phổ biến sau khi dược sĩ Trung cộng Hon Lik được cấp bằng sáng chế cho loại thuốc lá điện tử đầu tiên vào năm 2003.

Ý định của Lik vốn vô hại. Cha ông là một người nghiện hút thuốc nặng và qua đời vì ung thư phổi. Đây là động lực để ông phát triển một phương pháp thay thế ít độc hại hơn, nhưng nghiên cứu dài hạn bị thiếu sót. Ngoài ra, trong hai thập kỷ phát triển khoa học đã tiết lộ vai trò quan trọng của vi sinh vật sống trong miệng đối với sức khỏe tổng thể.

Trong khi đó, ngành công nghiệp thuốc lá điện tử phát triển dựa trên tiền đề “an toàn hơn”, một tiền đề chưa từng được chứng minh. Việc sản xuất một loạt các sản phẩm đã không được giám sát chặt chẽ, tạo ra những biến chứng chưa được biết đến cho người sử dụng, trong các nhà khoa học đang cố gắng xác định mối nguy hại.

Thuốc lá điện tử có kích thước nhỏ gọn, thậm chí nhỏ đến nỗi dễ bị giấu kín, và sử dụng pin để làm nóng dung dịch lỏng để tạo ra aerosol (các giọt bắn lơ lửng trong không khí có đường kính <10µm-ND) . Chúng có thể được kích hoạt thông qua một nút nhấn hoặc bằng cách hít vào. Nicotine, tetrahydrocannabinol (THC) và dầu cannabinoid (CBD) đều có thể được sử dụng trong thuốc lá điện tử. Các dung dịch này có thể chứa nhiều tác nhân gây ung thư và độc chất.

Mặc dù vẫn còn nhiều điều chưa biết, song nhiều bằng chứng khoa học gồm các nghiên cứu về tác động của thuốc lá điện tử lên hệ vi sinh vật sống, tập hợp các vi sinh vật sống trong và trên bề mặt cơ thể đã kể nên một câu chuyện thuyết phục.

Cách thuốc lá điện tử giết chết các vi khuẩn

Thuốc lá điện tử tấn công hệ vi sinh đường miệng bằng hóa chất, phụ gia và chất làm ngọt vốn dính vào răng. Nó có thể gây tổn thương men răng và tiêu diệt các vi khuẩn lành mạnh có vai trò ngăn chặn sự hình thành mảng bám.

Miệng chứa đầy vi sinh vật giúp duy trì môi trường cân bằng bằng cách tiêu diệt các vi khuẩn xâm nhập gây bệnh. Đó là một hệ thống hoạt động tương đối tốt trừ khi bị mất cân bằng bởi các độc tố – hóa chất, thuốc và thực phẩm chế biến có đường có liên quan đến lượng vi khuẩn lành mạnh thấp.

“Chúng ta cần có vi khuẩn trong miệng. Chúng là những người bạn tốt,” Campbell nói. “Chúng giữ cho nướu và các mô của chúng ta khỏe mạnh. Nếu không có vi khuẩn trong miệng, chúng ta sẽ mất hết răng.”

Quá nhiều vi khuẩn xấu cũng gây ra hôi miệng. Sự mất cân bằng tương tự như vậy có liên quan với bệnh nha chu và ung thư miệng cũng như đường tiêu hóa, theo một nghiên cứu năm 2020 được xuất bản trong Tạp chí Y học Lâm sàng. Bệnh nha chu hoặc bệnh chân răng gây tổn thương các mô mềm của miệng và có thể dẫn đến mất răng.

Hút thuốc lá làm tăng khả năng mắc bệnh chân răng gấp bốn lần, và nghiên cứu đã xác định rằng bệnh nha chu có liên quan đến môi trường vi sinh vật trong miệng giàu các chủng vi khuẩn gây bệnh. Nhưng như một nghiên cứu năm 2020 được đăng trên Science Advances chỉ ra, có thể phải mất hơn một thập kỷ để thấy các dấu hiệu rõ ràng của bệnh nha chu.

Bài báo tuyên bố có lý do để tin rằng các thay đổi hệ vi sinh vật trong miệng xảy ra sớm hơn khi hút thuốc lá điện tử so với thuốc lá thông thường và có cơ chế khác biệt so với hút thuốc lá, đòi hỏi nghiên cứu chi tiết hơn. “… Thuốc lá điện tử có tiềm năng thay đổi trạng thái cân bằng giữa hệ vi sinh và chủ thể, [tạo ra] nguy cơ đáng kể bị các bệnh trong tương lai”, theo bài báo.

Trong số khoảng 5,66 triệu người lớn hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử, 23% không hút thuốc trước đó, và hầu hết đều dưới 35 tuổi theo Tạp chí Y khoa Hoa Kỳ (Journal of the American Medical Association).

Một nghiên cứu được công bố vào đầu năm 2022 trong tạp chí Tế bào vi sinh vật và Răng miệng (Molecular and Oral Microbiology) đã chỉ ra thay đổi hệ vi sinh vật khoang miệng trong sáu tháng của 101 bệnh nhân hút thuốc lá điện tử. Sự thay đổi này gần giống với hệ vi khuẩn của những người hút thuốc lá, bao gồm các chủng vi khuẩn gây bệnh nha chu và các cytokine gây viêm, tất cả đều cho thấy sự bất ổn của hệ vi sinh vật và bệnh nha chu tiến triển. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 11 trong Tạp chí Nha khoa Hoa Kỳ (American Dental Association) đã xác thực mối liên hệ giữa hút thuốc lá điện tử và bệnh sâu răng.

Cách thức xảy ra không rõ ràng nhưng có thể liên quan với một số yếu tố đặc biệt do hút thuốc lá điện tử, gồm nhiệt độ của aerosol thâm nhập vào màng sinh học bảo vệ trên răng. Thuốc lá điện tử cũng có độ pH kiềm hơn nhiều, cũng như các tính chất đặc biệt như kim loại được làm nóng đôi khi xuất hiện trong aerosol và propylene glycol, được xem là an toàn trong thực phẩm, nhưng đã được biết đến là gây hại cho men răng và làm giảm lượng nước bọt.

Thường thì dung dịch thuốc lá điện tử chứa bốn thành phần: nicotine, nước, hương vị và propylene glycol hoặc glycerin thực vật (hoặc cả hai). Bản thân dung dịch có thể chứa độc tố và quá trình làm nóng cũng có thể tạo ra sự phân hủy nhiệt đặc biệt của các hợp chất có độc.

Một tổng quan vào tháng 1 năm 2022 trong tạp chí Toxins tìm thấy các nghiên cứu chỉ ra những chất độc như carbonyls, formaldehyde, acetaldehyde, acrolein v.v.. Các nghiên cứu khác đã tìm thấy những chất ô nhiễm khác, như các hóa chất nguy hiểm được sử dụng trong thuốc trừ sâu, chất chuyển hoá thường được tìm thấy trong máu và phân cùng các nội đốc tố.

Các aerosol cũng có thể thay đổi hệ miễn dịch theo hướng có hại. Những tác nhân gây bệnh trong miệng có thể xâm nhập do sức đề kháng kém và gây viêm nhiễm nướu, chảy máu nướu và các túi nha chu, khiến tác nhân gây bệnh xâm nhập sâu hơn và gây sâu răng và nướu. Đỏ, sưng và chảy máu là các dấu hiệu của bệnh nha chu.

Gây tổn thương cho toàn bộ cơ thể

Không chỉ cấu trúc, sức khỏe và diện mạo của khoang miệng bị tấn công bởi rối loạn hệ vi sinh, mà sự mất cân bằng còn mở ra cánh cửa cho các mầm bệnh xâm nhập vào toàn bộ cơ thể.

“Những gì xảy ra trong khoang miệng không chỉ dừng lại ở đó mà còn đi mọi khắp nơi,” Campbell nói. “Là bác sĩ gia đình, lý do tôi quan tâm hơn là chính những vi khuẩn đó làm tăng nguy cơ các mắc bệnh như đột quỵ, ung thư, tiểu đường và bệnh Alzheimer. Những vi khuẩn này đi vào máu của chúng ta và khi đã vào máu, không ai có thể đoán được.”

Mặc dù đường ruột và miệng có hệ vi sinh vật riêng biệt, nhưng các vi sinh vật của một người có thể di chuyển theo cả hai hướng, như được chứng minh trong một nghiên cứu trên tạp chí Khoa học Lâm sàng (Clinical Science) vào tháng 9 năm 2022.

Một chuyên gia về chăm sóc răng miệng và bác sĩ chuyên khoa y học chức năng được chứng nhận, Tiến sĩ Alvin Danenburg, nói rằng các mầm bệnh có thể gây tổn thương cho cơ thể theo nhiều cách khác nhau, nhưng việc ngừng hút thuốc có thể đảo ngược tổn thương.

“Bạn không thể chấm dứt nhiễm trùng khoang miệng mà không giải quyết vấn đề đường ruột, và bạn cũng không thể chấm dứt nhiễm trùng đường ruột mà không giải quyết vấn đề khoang miệng được vì chúng tương tác với nhau,” ông nói. “Phần tuyệt vời là cả hai đều có thể điều trị được.”

Ngoài việc từ bỏ việc hút thuốc lá điện tử, Danenberg nói rằng có ngủ đủ giấc, cải thiện chế độ ăn uống, chú ý đến việc tiếp xúc với hóa chất, tập thể dục vừa phải và giải quyết căng thẳng đều có thể giúp cân bằng hệ vi sinh vật.

Thêm bằng chứng cảnh báo trẻ em về hút thuốc lá điện tử

Thanh thiếu niên và người trẻ, thường có xu hướng ăn nhiều đồ chứa đường, đặc biệt có nguy cơ tác động tiêu cực đến vi sinh vật đường ruột vì những thói quen không tốt này. Theo số liệu năm 2019 của tạp chí y khoa JAMA, cứ bốn học sinh thì có một người đang hút thuốc lá điện tử. Họ cũng là đối tượng của rất nhiều tuyên truyền sai lệch.

“Điều đó không phải là lỗi của chúng,” Danenberg nói. “Khi ngành công nghiệp [thuốc lá điện tử] nói với chúng ta rằng đây là một sự thay thế tuyệt vời cho thuốc lá, ngon miệng và vô hại, thì tại sao không. Điều đáng tiếc là nghiên cứu chỉ mới bắt đầu được thực hiện.”

Theo một nghiên cứu năm 2018 trên tạp chí Nicotine and Tobacco Research, nhiều loại dung dịch thuốc lá điện tử chứa aldehyd, độc tố liên quan đến đường và hàm lượng đường mía (sucrose) cao.

“Bởi vì đường được thêm vào thuốc lá đã thay đổi khói thuốc thông qua việc biến đổi tác động lên cảm giác của nicotine và các ancaloit khác có trong đó, nên đường trong các loại thuốc lá điện tử có thể khiến những sản phẩm này trở nên hấp dẫn hơn,” các nhà nghiên cứu viết. “Hơn nữa, hầu hết các nhãn hiệu không liệt kê đường hoặc cung cấp cảnh báo về aldehyd trên nhãn hiệu.”

Campbell cho rằng, những người trẻ nên cho các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe biết về lối sống và yếu tố nguy cơ của họ, đồng thời yêu cầu được tầm soát ung thư miệng. Bà ủng hộ phụ huynh sử dụng các sản phẩm vệ sinh răng miệng, kẹo cao su, và kẹo chứa xylitol cho con em của họ. Mặc dù không thể thay thế cho việc bỏ hút thuốc lá điện tử, việc chăm sóc răng miệng tốt và duy trì một lối sống lành mạnh, nhưng có bằng chứng cho thấy xylitol có thể giúp bảo vệ khỏi sâu răng.

Vượt qua cơn nghiện không phải điều dễ dàng, và nicotine có khả năng gây nghiện mạnh do nhanh chóng vào máu và người dùng cảm thấy hưng phấn khi nồng độ dopamine tăng lên. Theo Viện Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (U.S. National Institutes of Health), chỉ khoảng 6% người hút thuốc có thể bỏ thuốc mỗi năm.

“Có rất nhiều lý do mà người ta có thể muốn dùng nicotine,” Campbell nói. “Nhưng còn nhiều thứ khác trong hoá chất của thuốc lá điện tử. Họ đang tiếp xúc với một gánh nặng độc hại mà họ chưa thể đánh giá được.”

Thuốc lá điện tử có nhiều thông điệp lẫn lộn, không khác gì chiến dịch quảng cáo thuốc lá thông thường từ 80 năm trước. Như một chiến dịch quảng cáo vào năm 1946 có khẩu hiệu “Nhiều bác sĩ hút thuốc Camel hơn bất kỳ loại thuốc lá nào khác.”

Danenberg lo ngại có thể có những tác hại lớn hơn liên quan đến thuốc lá điện tử so với thuốc lá.

“Cuối cùng, khoa học đã nắm bắt được và nhận ra rằng hút thuốc lá không tốt cho sức khỏe. Hãy xem họ đã mất bao lâu để nhận ra điều đó,” ông nói. “Sẽ mất rất nhiều thời gian để có những nghiên cứu được xuất bản và điều tra thực thụ để các bác sĩ lâm sàng như nha sĩ và bác sĩ có thể cung cấp thông tin cho bệnh nhân của mình.”

Amy Denney _ Thiên Vân

***