Cuộc đua cuối cùng để cứu cá sấu Orinoco

Nhà sinh vật học người Venezuela Carlos Alvarado, 34 tuổi, đặt một tay lên cổ con cá sấu non và tay còn lại lên đuôi nó. Với sự trợ giúp của một số băng keo và thước cặp, anh đang đo nó, theo dõi sự phát triển của nó vài ngày trước khi thả nó vào tự nhiên.

Câu chuyện của Alvarado - và câu chuyện của con cá sấu Orinoco mà anh đang chăm sóc - là một câu chuyện về hy vọng và sự kiên trì trước những khó khăn to lớn.

Theo tổ chức bảo tồn FUDECI của Venezuela, hiện còn chưa đến 100 con cá sấu Orinoco - một trong những loài bò sát còn sống lớn nhất thế giới - trong tự nhiên. Môi trường sống tự nhiên của loài động vật này là lưu vực Sông Orinoco, bao phủ hầu hết Venezuela và đổ vào Colombia.

Trong nhiều thập kỷ, những người đàn ông và phụ nữ của Nhóm chuyên gia về cá sấu Venezuela đã nuôi những con cá sấu con của loài cực kỳ nguy cấp này trong điều kiện nuôi nhốt trong cuộc đua với thời gian để tránh tuyệt chủng.

Nhưng họ nói rằng họ đang thua cuộc đua đó. Nhiều thập kỷ săn trộm để lấy da đã đẩy loài cá sấu Orinoco đến bờ vực tuyệt chủng, và giờ đây những người Venezuela đang phải vật lộn để săn bắt loài động vật này để lấy thịt và lấy trứng của chúng làm thực phẩm đang đe dọa giáng đòn cuối cùng. Các thành viên của Nhóm chuyên gia về cá sấu không còn trẻ nữa - và thế hệ nhà sinh vật học tiếp theo hầu hết đã chạy trốn khỏi tình trạng hỗn loạn ở Venezuela để tìm việc làm ở nơi khác.

Alvarado vẫn một mình tiếp quản nhiệm vụ. Ông nói rằng đó là "một trách nhiệm lớn lao". Ông có ý thức về sứ mệnh. Ông đang cố gắng thuyết phục sinh viên đại học tham gia vào nỗ lực bảo tồn.

Federico Pantin, 59 tuổi, không lạc quan. Ông là giám đốc của Vườn thú Leslie Pantin ở Turmero, gần Caracas, nơi chuyên về các loài có nguy cơ tuyệt chủng và là một trong những nơi nuôi cá sấu con.

"Chúng tôi chỉ đang trì hoãn sự tuyệt chủng của Orinoco", ông nói.

Tuy nhiên, Pantin và các đồng nghiệp vẫn tiếp tục nghiên cứu, đo lường, vận chuyển.

Các nhà khoa học ghi lại các địa điểm mà loài cá sấu Orinoco mõm dài được biết đến là làm tổ, thu thập trứng hoặc cá sấu con. Chúng cũng nhân giống những con trưởng thành bị nuôi nhốt tại sở thú và tại Trang trại Masaguaral, một trung tâm đa dạng sinh học và trang trại chăn nuôi gia súc gần Tamarindito ở miền trung Venezuela.

Các nhà khoa học nuôi những chú cá sấu con, cho chúng ăn chế độ ăn gồm thịt gà, thịt bò và vitamin cho đến khi chúng được khoảng một tuổi và phát triển đến trọng lượng khoảng 6 kg (13 lb).

Cá sấu Orinoco trưởng thành có thể dài tới hơn 5 mét (16 ft) và có thể sống trong nhiều thập kỷ - một con cá sấu 70 tuổi tên là Picopando đang sống tại Masaguaral Ranch. Những con trưởng thành có lớp giáp xương cứng, hàm dữ tợn và răng sắc nhọn. Chúng không phải là loài nên coi thường.

Nhưng khi chúng mới nở, một nhà nghiên cứu có thể nâng niu một con trong tay.

Cá sấu có đôi mắt đã tiến hóa để trở thành những thợ săn tuyệt vời, với góc nhìn rộng, ống kính che phủ dưới nước và khả năng nhìn ban đêm được cải thiện. Khi có ánh sáng chiếu vào chúng vào ban đêm, mắt chúng phản chiếu màu đỏ - giúp chúng dễ dàng được con người tìm thấy và săn bắt hơn.

Môi trường sống tự nhiên của cá sấu Orinoco là lưu vực sông Orinoco, trải dài từ Venezuela đến Colombia. Trước đây, chúng bị săn bắt để lấy da và bây giờ là lấy thịt, chúng được coi là loài cực kỳ nguy cấp.

Da cá sấu được tạo thành từ các vảy nhô lên ở lưng, bảo vệ chúng trong các cuộc chiến với những con cá sấu khác. Vảy ở bụng phẳng hơn, tạo nên kết cấu mịn hơn; đây là bộ phận của cá sấu thường được sử dụng trong ngành công nghiệp da.

Cá sấu Orinoco đực trưởng thành có thể nặng khoảng 840 pound (380 kg) và dài hơn 16 feet (5 m). Đuôi cá sấu khỏe và cơ bắp, giúp chúng di chuyển nhanh trong nước và lao vào con mồi.

Loài này là loài săn mồi đỉnh cao - loài đứng đầu chuỗi thức ăn - và là một trong những loài bò sát còn sống lớn nhất thế giới.

Omar Hernandez, 63 tuổi, nhà sinh vật học và là người đứng đầu FUDECI, đang gắn thẻ vào bàn chân nhỏ xíu của một chú cá sấu con tại Vườn thú Leslie Pantin. Ông cho biết, để cứu loài này, cần phải có một số nỗ lực: nghiên cứu, bảo vệ, giáo dục và quản lý.

"Chúng tôi đang thực hiện công tác quản lý, thu thập cá sấu con, nuôi chúng trong một năm và thả chúng ra tự do", ông nói. Nhưng “đó thực tế là điều duy nhất đang được thực hiện. Và nó không được thực hiện ở quy mô lớn”.

Hàng năm, nhóm này thả khoảng 200 con cá sấu non vào thiên nhiên.

Các nhà sinh vật học đợi đến khi chúng được một tuổi vì đó là giai đoạn quan trọng nhất trong cuộc đời của chúng, Hernandez cho biết. Khi chúng còn nhỏ, “hầu như tất cả đều bị săn bắt”.

Vào tháng 4, Reuters đã đồng hành cùng các nhà khoa học khi họ thả đàn cá sấu năm nay. Những con vật non được đặt trong các thùng, hàm bị trói chặt, trong suốt hành trình từ sở thú đến Sông Capanaparo, sâu trong miền tây Venezuela, không xa biên giới Colombia, nơi có rất ít người sinh sống. Đoạn sông này chảy qua đất tư nhân, làm giảm khả năng các loài động vật sẽ bị săn bắt ngay lập tức.

Alvaro Velasco, 66 tuổi, người có hình xăm một con cá sấu Orinoco trên vai phải, đã che mắt một con cá sấu con bằng băng dính để tránh cho nó bị căng thẳng trong suốt hành trình.

"Mọi người hỏi tôi, 'Tại sao lại là cá sấu? Chúng xấu xí'", Velasco, chủ tịch của Nhóm chuyên gia về cá sấu, cho biết. "Đối với tôi, chúng là loài động vật tuyệt vời. Bạn thả chúng ra và chúng ở đó, nhìn bạn, như thể muốn nói 'Tôi phải làm gì ở con sông lớn này?' Và sau đó chúng bơi đi".

Những chiếc xe bán tải chở các nhà khoa học, cá sấu và tình nguyện viên dọc theo những con đường lầy lội đến một trại gần sông, nơi con người ngủ qua đêm trên võng.

Ngày hôm sau, họ nhẹ nhàng lấy những con cá sấu ra khỏi thùng và mang chúng đến sông.

Những con cá sấu non trượt xuống vùng nước bùn xanh.

“Có thể nhiều loài động vật này sẽ bị giết vào ngày mai hoặc ngày kia vì sự thiếu nhận thức của mọi người và tất nhiên là vì nạn đói,” Hernandez nói. Ông đồng tình với bình luận của Pantin rằng cuối cùng thì cá sấu Orinoco có khả năng sẽ bị diệt vong.

Nhưng ông nói, “chúng tôi rất bướng bỉnh. Đó là một cách để trì hoãn sự tuyệt chủng và đó là điều nằm trong khả năng của chúng tôi. Nếu chúng tôi chờ đợi hoàn cảnh hoàn hảo, chúng sẽ không bao giờ đến.”

Gaby Oraa  &  Efrain Otero